Πώς η σύγχρονη πραγματικότητα μας διαταράσσει πνευματικά

Αν σκεφτεί κανείς την εξέλιξη του πολιτισμού μας, είναι πολλά εκείνα που κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη σήμερα. Στην πραγματικότητα όμως, ο πολιτισμός αυτός έχει δομηθεί με τέτοιον τρόπο που προκαλεί πλέον υψηλά επίπεδα άγχους και ευρέως διαδεδομένα συμπτώματα κατάθλιψης. Κάποιοι από τους βασικούς λόγους γι' αυτά είναι οι εξής:

1. Αξιοκρατία: Από μικροί μαθαίνουμε πως καθένας από εμάς είναι ελεύθερος να τα καταφέρει αν διαθέτει το ταλέντο και την ενέργεια. Πίσω όμως από αυτήν την φαινομενικά απελευθερωτική ιδέα υπάρχει η πεποίθηση ότι η απουσία επιτυχίας δε είναι  πλέον “ατύχημα” ή “ατυχία”, αλλά μια ξεκάθαρη ένδειξη τεμπελιάς και έλλειψης ταλέντου. Με άλλα λόγια, αν αυτοί που βρίσκονται στην κορυφή αξίζουν κάθε επιτυχία τους, τότε εκείνοι που βρίσκονται χαμηλά αξίζουν την αποτυχία τους. Μια κοινωνία που θεωρείται αξιοκρατική, μετατρέπει αυτόματα τη φτώχεια, από πρόβλημα σε καταδίκη, κι εκείνους που δεν τα καταφέρνουν, από ατυχείς σε αποτυχημένους. 
   Η λύση: Ο πολιτισμός θα πρέπει να υποστηρίξει και να εισάγει δύο βασικές ιδέες: Πρώτον, ότι η επιτυχία δεν εξαρτάται μόνο από το ταλέντο και την προσπάθεια, ότι δεν έχουμε όλοι ίσες ευκαιρίες στη ζωή κι ότι η τύχη παίζει καθοριστικό ρόλο. Και δεύτερον, ότι μπορεί να αποτυχουν και καλοί και αξιόλογοι άνθρωποι, οι οποίοι αξίζουν συμπόνια κι όχι περιφρόνηση.
   
   
2. Ατομικισμός:
   Η πεποίθηση ότι “είμαστε τα επιτεύγματά μας” και ότι “όλοι είμαστε φτιαγμένοι για κάτι συγκεκριμένο”, θέτει την ιδέα της κοινότητας στο περιθώριο. Με άλλα λόγια “ η συλλογικότητα είναι για τους απελπισμένους” και “ το να είσαι συνηθισμένος (δηλαδή, σαν τους άλλους) είναι κατάρα”. Σαν αποτέλεσμα, και στατιστικά μιλώντας, οι περισσότεροι από εμάς θα καταλήξουμε “αποτυχημένοι”...
   
   Η λύση: Η επαναξιολόγηση μιας συνηθισμένης ζωής, η εκτίμηση των καθημερινών μικρών απολαύσεων και η αναγνώριση του σιωπηλού ηρωισμού του να ζει κανείς την κάθε μέρα.
   
   
3. Απουσία πνευματικότητας:
   Στις σημερινές κοινωνίες έχει ισοπεδωθεί το αίσθημα πίστης σε οτιδήποτε μεγαλύτερο ή πέρα από αυτές. Κάποτε οι θρησκείες κάλυπταν το αίσθημα αυτό σε κάποιο βαθμό, αλλά πλέον δεν υπάρχει κάτι που να προσθέτει υποκειμενικότητα στη ζωή των ανθρώπων, οι οποίοι βρίσκονται είτε στην κορυφή είτε στον πάτο.
   
   Η λύση: Η μουσική, τα αστέρια τη νύχτα, μια έρημος, ένας ωκεανός, η σύνδεση με τη φύση μπορούν να γειώσουν τον άνθρωπο και να τον κάνουν να αισθανθεί ταπεινός με έναν παρηγορητικό και θεραπευτικό τρόπο.
   
   
4. Ρομαντισμός:
   Η φιλοσοφία αυτή μας έχει διδάξει ότι για τον καθέναν από εμάς υπάρχει κάποιο ξεχωριστό άτομο εκεί έξω που κρατάει το κλειδί της ευτυχίας μας. Ωστόσο, κι ως επί το πλείστον, πρέπει να συμβιβαστούμε σε μετρίως ανεκτές σχέσεις, με κάποιον που είναι καλός σε κάποιες περιπτώσεις και δύσκολος σε πολλές περισσότερες. Μεγάλη απογοήτευση δηλαδή για τις αρχικές μεγάλες προσδοκίες μας...
   
   Η λύση: Το να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν έχουμε κάνει κάποιο λάθος, αλλά ότι μας έγινε πλύση εγκεφάλου για να αποκτήσουμε ένα άπιαστο όνειρο. Αντ' αυτού, θα πρέπει να χτίσουμε τις φιλοδοξίες μας για συντροφικότητα γύρω από τη φιλία και τη μη σεξουαλική αγάπη.
   
   
5. Τα Μέσα Ενημέρωσης:
   Μπορεί να έχουν μεγάλο κύρος και σπουδαία θέση στη ζωή μας, αλλά κατά βάση κατευθύνουν την προσοχή μας σε καταστάσεις και γεγονότα που τρομάζουν, προκαλούν ανησυχία, πανικό και θυμό δημιουργώντας ταυτόχρονα τόσο ένα αίσθημα αδυναμίας για προσφορά στη δεδομένη κατάσταση που προβάλλεται, όσο και της αποτελεσματικής προσωπικής δράσης. Συνήθως τα ΜΜΕ εστιάζουν σε κτηνωδίες της ανθρωπότητας χωρίς να εξισορροπούν την κατάσταση αντιπαραβάλλοντας τες με φυσιολογικές, καλές προθέσεις, ορθολογικές πράξεις και αξιοπρέπεια. Ενώ σε ακραίες περιπτώσεις ωθούν τον κόσμο στην απόφαση να πάρει τον νόμο στα χέρια του.
   
   Η λύση: Η προβολή μιας κατάστασης θα έπρεπε να στοχεύει σε προτάσεις επίλυσής της κι όχι στο να προκαλεί οργή και θυμό. Η συστηματική προβολή προβλημάτων με δαιμονοποιημένες καταστάσεις και αποδιοπομπαίους τράγους μας εμποδίζουν να εστιάσουμε σε όσα θα έπρεπε να μας απασχολούν περισσότερο, δηλαδή τις δικές μας ζωές και καθημερινότητες.
   
   
6. Τελειότητα: Στις σύγχρονες κοινωνίες θεωρείται μέρος των υποχρεώσεών μας να είμαστε ευτυχισμένοι, υγιείς και πετυχημένοι. Αλλά δεν είμαστε...  Σαν αποτέλεσμα, καταλήγουμε να μισούμε τον εαυτό μας, να αισθανόμαστε αδύναμοι κι ότι σπαταλάμε τη ζωή μας άσκοπα.
   
   Η λύση: Μια κοινωνία ώριμη, που μας υπενθυμίζει καθημερινά ότι η τελειότητα δεν είναι εφικτή, ότι η πνευματική αστάθεια (σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό) είναι αναφαίρετο κομμάτι της ανθρώπινης υπόστασής μας κι ότι πάνω απ' όλα χρειαζόμαστε ανθρώπους με τους οποίους θα μοιραστούμε με ειλικρίνεια τους φόβους και τις αδυναμίες μας.

Η παθολογία του σύγχρονου πολιτισμού μας ωθεί να γίνουμε πιο πλούσιοι, πιο παραγωγικοί και πιο δραστήριοι απ' όσο πραγματικά μπορούμε και χρειάζεται. Η μοναδική ίσως θεραπεία θα ήταν να κοιτάξουμε κατάματα τους αληθινούς φόβους και αγωνίες μας και να υιοθετήσουμε έναν πιο ήρεμο και σε αρμονία με τη φύση μας τρόπο ζωής.