Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΟΥΒΑΛΑΕΙ ΜΝΗΜΕΣ ΠΟΥ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΠΙΕΖΕΙ

Η στάση του σώματός μας φέρει μνήμες, από τις οποίες ο εγκέφαλός μας μπορεί να έχει αποστασιοποιηθεί ή και να έχει απωθήσει. Το σώμα δε χρειάζεται λόγια για να θυμηθεί το παρελθόν, και για να το επικοινωνήσει χρησιμοποιεί στάσεις, αντιδράσεις έντασης και χαλάρωσης, εκφράσεις του πρόσωπου, διέγερση του νευρικού συστήματος, τους καρδιακούς παλμούς, αναπνευστικά μοτίβα, σωματικά συμπτώματα ή ακόμα και σπλαχνικές αισθήσεις, όπως "οι πεταλούδες στο στομάχι".

Ο τρόπος που φέρουμε το σώμα μας μπορεί να μας δώσει μια εικόνα για το ποιες και τί είδους προηγούμενες δυσρυθμιστικές αντιξοότητες έχουμε βιώσει, και θα χρειαστεί να ανασύρουμε από το υποσυνείδητο ώστε να επιλυθούν. 

Εξετάζοντας το σώμα από κάτω προς τα πάνω, επεξεργαζόμαστε τις αυτοματοποιημένες στάσεις που υιοθετούμε ακούσια, όταν βρισκόμαστε σε καταστάσεις που μας προκαλούν φόβο και αίσθημα ανημπόριας. Και αυτό είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για την επαναρρύθμιση του νευρικού μας συστήματος. Στη συνέχεια, η διαδικασία αυτή της παρατήρησης, μπορεί να αποτελέσει ένα θεμέλιο όπου θα χτίσουμε την ανθεκτικότητά μας και που θα μας επιτρέψει σταδιακά να επεξεργαστούμε αισθήσεις, συναισθήματα, αντιλήψεις και σκέψεις για γεγονότα που έγιναν στο παρελθόν.

Το σύστημα της μνήμης που είναι υπεύθυνο για την αυτόματη υιοθέτηση στάσεων σώματος σε συγκεκριμένες καταστάσεις, για τον τρόπο που φέρουμε το σώμα μας, για τις χειρονομίες, τις κινήσεις, τις μαθησιακές δεξιότητες, αλλά και τις στρατηγικές επιβίωσης που υιοθετούμε, ονομάζεται Διαδικαστική Μνήμη.

Η διαδικαστική μνήμη ενεργοποιείται και χρησιμοποιείται χωρίς να είναι απαραίτητη η προσοχή μας και γίνεται προσβάσιμη χωρίς τη συνειδητή μας επίγνωση. Οι διαδικαστικές μνήμες έχουν ιστορίες να αφηγηθούν, αλλά μπορούμε να τις ακούσουμε μόνο αν κατανοήσουμε τη γλώσσα του σώματος.

Η διαδικαστική μνήμη δημιουργείται μέσω της μακρόχρονης επανάληψης μιας δραστηριότητας ή ενέργειας, εως ότου όλα τα σχετικά νευρωνικά συστήματα να συνεργάζονται αυτόματα. Βασίζεται στην ασυνείδητη υπόθεση ότι το μέλλον θα είναι ακριβώς ίδιο με το παρελθόν. 

Για να γίνει περισσότερο κατανοητό, θα δώσω το εξής παράδειγμα: Ίσως θυμάσαι κάποια φορά που απέκτησες μια καινούρια συσκευή κινητού τηλεφώνου. Την πρώτη φορά που το χρησιμοποίησες, η αίσθηση σε σύγκριση με το παλιό σου κινητό, μπορεί να ήταν διαφορετική. Ίσως χρειάστηκε να σταματήσεις και να σκεφτείς τί πρέπει να κάνεις για να πλοηγηθείς στις εφαρμογές του. Ή ίσως προσπάθησες αυτόματα να το χειριστείς όπως έκανες στην παλιά σου συσκευή. Μετά από μερικές μέρες ή εβδομάδες, η πλοήγηση γίνεται αυτόματα. Άλλα σχετικά παραδείγματα είναι η οδήγηση αυτοκινήτου ή ποδηλάτου.

Όταν οι αντιδράσεις και οι απαντήσεις είναι αυτόματες, εξοικονομείται χρόνος και ενέργεια, αλλά κάποιες φορές οι ασυνείδητες αυτές καταστάσεις, μπορεί να είναι λανθασμένες ή προβληματικές. Ορισμένες διαδικαστικές συνήθειες μπορεί να επηρεάζουν τον τρόπο που αντιδρούμε σε νέες εμπειρίες της τρέχουσας ζωής μας. Μπορεί να περιορίζουν την ευχαρίστηση και τη χαρά που θα θέλαμε να νιώσουμε και να μας εμποδίζουν να αποκτήσουμε αυτό που πραγματικά επιθυμούμε.

Αυτό το συναντάμε ιδιαίτερα συχνά ειδικά σε περιπτώσεις χρόνιου και τραυματικού στρες, όπου το άτομο έχει αναπτύξει αυτοματοποιημένες αμυντικές στάσεις, οι οποίες εντείνουν ακόμα περισσότερο το φόβο του και την αίσθηση ανημπόριας.

Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να μην υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ αυτού που γνωρίζουμε σε νοητικό επίπεδο και αυτού που νιώθουμε μέσα μας και εκφράζουμε/δηλώνουμε στον εαυτό μας και στους άλλους με τη στάση μας. Μπορεί για παράδειγμα, να θέλει κάποιος να δημιουργήσει μια σχέση, αλλά ο φόβος να τον κάνει να αποφεύγει την οπτική επαφή, να κλείνεται στον εαυτό του και με τη στάση του σώματος και τις χειρονομίες του να δηλώνει ότι δεν είναι διαθέσιμος κι ότι δεν ενδιαφέρεται.

Ακόμα κι όταν γνωρίζουμε σε νοητικό επίπεδο ότι είμαστε ασφαλείς, αυτό που έχουμε μάθει σε διαδικαστικό επίπεδο (δηλαδή η ασυνείδητη, αυτοματοποιημένη συνήθειά μας) μπορεί να μας προειδοποιεί ξανά και ξανά, ότι η οδυνηρή εμπειρία του παρελθόντος θα ξανασυμβεί.

Η υιοθέτηση αυτών των στάσεων του σώματος μπορεί να ενισχύσει τις πεποιθήσεις ότι δεν είμαστε ασφαλείς και να οδηγήσει σε περαιτέρω απορρύθμιση. Μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα ντροπής και στη δημιουργία ενός εσωτερικού αφηγήματος ότι "κάτι δεν πάει καλά με'μένα", ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μαθημένες αντιδράσεις του νευρικού μας συστήματος από τις προηγούμενες εμπειρίες μας.

Ευτυχώς, χάρη στη νευροπλαστικότητα, αυτό είναι κάτι που μπορούμε να ΞΕΜΑΘΟΥΜΕ.

Μόλις, λοιπόν, ξεμάθουμε τις συνηθισμένες χειρονομίες και στάσεις του σώματός μας, μπορούμε να ενσωματώσουμε καινούριες που ταιριάζουν καλύτερα στην τρέχουσα πραγματικότητά μας. Κι όταν καταφέρουμε να αλλάξουμε ασυνείδητα μοτίβα, στάσεις και αντιδράσεις που εντείνουν το άγχος μας, ένας νέος κόσμος ανοίγεται μπροστά μας! Απλά χρειάζονται πολλές επαναλήψεις καινούριων αντιδράσεων για τη δημιουργία νέων μοτίβων.

Η αποσύνδεση από την αυτόματη υπόθεση ότι το μέλλον θα είναι ακριβώς το ίδιο με το παρελθόν, μπορεί να αλλάξει πολλές πτυχές της ζωή μας. 

Η μεταμόρφωση είναι δυνατή και το να μάθουμε να μιλάμε και να καταλαβαίνουμε τη γλώσσα του σώματός μας είναι μια πύλη προς την  αυτορύθμιση και την ανθεκτικότητα.

Πηγή: @repairing_the_nervous_system