Αρχέτυπα – Μέρος Γ’
Μια συλλογή αρχετύπων V

Θεά (και Ηρωίδα)

Η παλαιότερη θρησκευτική παράδοση στη γη από ευρήματα αρχαιολόγων παλαιότητας 30.000 ετών, αφορούν τη λατρεία της Θεάς. Σίγουρα ήταν φυσικό να λατρεύεται το αρχέτυπο της Γυναίκας  ως η Πηγή της ζωής, και ιδιαίτερα την εποχή πριν οι άντρες πολεμιστές την αντικαταστήσουν με τους μάχιμους ουράνιους θεούς. Η σύνδεση της γονιμότητας με τα υπερτονισμένα σεξουαλικά χαρακτηριστικά που βρέθηκαν στα αρχαία αγάλματα της Θεάς, έχει εξελιχθεί στη σύγχρονη λατρεία των θεοτήτων της οθόνης (Μέριλιν Μονρόε). Η Θεά μπορεί να είναι πηγή έμπνευσης για τις γυναίκες, καθώς ενσωματώνει σοφία, καθοδήγηση, φυσική χάρη, γενναιότητα και αισθησιασμό. Η πτυχή αυτή πηγάζει από τη σχέση της γυναίκας με τις θεές διαφόρων παραδόσεων, συμπεριλαμβανομένου των Kali, Durga και Uma από την Ινδία, Τara από το Θιβέτ, Quanyin από την Κίνα και τις πολλές εκδηλώσεις της Μαρίας, τη μητέρα του Ιησού, από τη δυτική παράδοση.

Η σκοτεινή πλευρά της Θεάς προκύπτει από την κατάχρηση της γυναικείας δύναμης, συμπεριλαμβανομένου και της καταχρηστικής υπερπροβολής ηθοποιών και μοντέλων γυναικών.

Η προσωπική σχέση με τη Θεά ως σημαντικό αρχέτυπο στην προσωπική σας 12άδα απαιτεί την ύπαρξη συσχετισμών με την εικόνα και την προσωπικότητα που συνδέονται μ’ αυτήν. Για παράδειγμα η θεά Αθηνά της αρχαιότητας είναι η ικανή, μάχιμη γυναίκα, αλλά και η κλασική «ισχυρή γυναίκα πίσω από το θρόνο». Ή αντίστοιχα η ενέργεια της Αφροδίτης είναι έκδηλη σε γυναίκες που χτίζουν την εικόνα τους γύρω από τη σεξουαλικότητά τους. Θα πρέπει να μελετήσετε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε θεότητας και να αξιολογήσετε κατά πόσο βλέπετε τον εαυτό σας να αντανακλάται στα μοτίβα αυτά.

Οδηγός (Γκουρού, Σοφός/Σοφή, Πνευματικός Δάσκαλος, Ευαγγελιστής, Ιεροκήρυκας)

Ο Οδηγός παίρνει το ρόλο του Δασκάλου σε πνευματικό επίπεδο, διδάσκοντας όχι μόνο τις πεποιθήσεις και τις πρακτικές που απαρτίζουν τις γνωστές θρησκείες, αλλά και τη γενική αρχή να βλέπει κανείς το Θείο σε κάθε πτυχή της ζωής. Είναι σαφές πως δε χρειάζεται να είναι κανείς πραγματικός Ιεροκήρυκας ή Γκουρού  για να τον αφορά το αρχέτυπο αυτό, αφού μπορούμε όλοι να μάθουμε να οδηγούμε τους άλλους σε πνευματικό επίπεδο, αναπτύσσοντας την προσωπική μας διαισθητική επίγνωση και μοιράζοντας με ταπεινότητα ό, τι έχουμε μάθει οι ίδιοι.  Για να συμπεριλάβετε το αρχέτυπο αυτό στην ομάδα των 12 ωστόσο, θα πρέπει να διακρίνετε στη ζωή σας ένα συνεχές μοτίβο αφιέρωσης του εαυτού σας στο να διδάσκετε τους άλλους. Αυτό προϋποθέτει ότι έχετε αποκτήσει σοφία μέσα από κάποιο συνδυασμό αυτοπειθαρχίας και πρακτικής μελέτης. Η σοφία επίσης έρχεται με τα χρόνια και αυτό ακριβώς αντιπροσωπεύει η Σοφή, δηλαδή την ωρίμανση της φυσικής διορατικότητας και την αποδοχή των πραγμάτων, επιτρέποντας έτσι να περάσει τη σοφία της και στους άλλους.

Η σκοτεινή πλευρά του Οδηγού είναι έκδηλη σε πολλούς μοντέρνους τηλε-ευαγγελιστές και πνευματικούς διαφόρων παραδόσεων, οι οποίοι ενδιαφέρονται περισσότερο για το οικονομικό κέρδος και τον έλεγχο των ακολούθων τους, παρά για τη μετάδοση κάποιας γνήσιας πνευματικής διορατικότητας.

Θεραπευτής (Πληγωμένος Θεραπευτής, Διαισθητικός Θεραπευτής, Φροντιστής, Αναλυτής, Σύμβουλος)

Το αρχέτυπο του Θεραπευτή εκδηλώνεται ως ένα πάθος για να υπηρετούμε τους άλλους, με τρόπο ώστε να αποκαθίσταται το σώμα, το πνεύμα και το μυαλό. Μπορεί να εκδηλωθεί μέσα από κανάλια πέρα από τα κλασικά που συνδέονται με τη θεραπεία ασθενειών, γι’ αυτό και πρέπει να κοιτάξουμε πέρα από τον προφανή ορισμό του «τι κάνετε».  Μπορεί να καθοδηγήστε έντονα από το αρχέτυπο αυτό σε οποιαδήποτε απασχόληση ή ρόλο ζωής.  Μερικοί άνθρωποι, από τη φύση και την προσωπικότητά τους, μπορούν να εμπνέουν τους άλλους να τους απελευθερώνουν από  τις οδυνηρές ιστορίες τους ή να κάνουν αλλαγές στη ζωή τους, που ανακατευθύνουν την πορεία του μέλλοντός τους. Βασικά χαρακτηριστικά είναι η εγγενής αντοχή και η ικανότητα να βοηθάτε τους ανθρώπους να μετασχηματίσουν τον πόνο τους σε διαδικασία επούλωσης, καθώς και τον τρόπο να κατευθύνετε την απαραίτητη ενέργεια ώστε να επιτευχθούν  σωματικές ή συναισθηματικές αλλαγές.

Πληγωμένος Θεραπευτής

Ο Πληγωμένος Θεραπευτής έχει μυηθεί στην τέχνη της θεραπείας, μέσα από κάποιας μορφής προσωπικής ταλαιπωρίας – οτιδήποτε από μια σωματική βλάβη ή ασθένεια, ως την απώλεια όλων των επίγειων αγαθών του. Ανεξάρτητα από τη φύση του τραύματος, η πρόκληση που το συνοδεύει είναι το γεγονός ότι το άτομο δε  μπορεί να στραφεί σε κανέναν για βοήθεια ή μπορεί  να έχει υποστήριξη ως ένα βαθμό. Μόνο ο ίδιος μπορεί να θεραπεύσει την πληγή του. Αν πρόκειται για ασθένεια ή ατύχημα, συχνά πρόκειται για περίπτωση όπου δεν υπάρχει συμβατική θεραπεία. Το αρχέτυπο του Πληγωμένου Θεραπευτή αναδύεται μέσα από την ψυχή σας απαιτώντας από εσάς να ωθήσετε τον εαυτό σας σε ένα επίπεδο προσωπικής προσπάθειας, η οποία μετατρέπεται περισσότερο σε διαδικασία μεταμόρφωσης, παρά σε προσπάθεια θεραπείας. Αν έχετε ολοκληρώσει με επιτυχία την έναρξη της διαδικασίας, αναπόφευκτα θα εμφανιστεί στη ζωή σας ένα μονοπάτι υπηρεσίας.

Η σκοτεινή πλευρά του Θεραπευτή  και του Πληγωμένου θεραπευτή εκδηλώνεται μέσα από μια επιθυμία να εκμεταλλευτεί αυτούς που χρειάζονται βοήθεια, αλλά και η προβολή της αξίωσης ότι είναι σε θέση να θεραπεύσει οποιαδήποτε ασθένεια κι αν έχει ο άλλος.

Ηδονιστής (Bon Vivant, Σεφ, Καλοφαγάς)

Αυτό το αρχέτυπο έχει «όρεξη» για τις ευχάριστες πτυχές της ζωής, από το καλό φαγητό και το κρασί, στην σεξουαλικότητα και τον αισθησιασμό. Η ευχαρίστηση έχει αποδειχτεί ότι μπορεί να βελτιώσει την υγεία μας και να παρατείνει τη ζωή μας όταν είναι μέρος μιας ισορροπημένης ζωής. Η απόλαυση λοιπόν είναι το κέντρο αυτού του αρχέτυπου, όποια κι αν είναι η μορφή της. Από θετικής άποψης, ο Ηδονιστής εμπνέει δημιουργική ενέργεια και παροτρύνει να αγκαλιάσουμε τα «καλά» πράγματα στη ζωή. Επίσης προκαλεί με θετικό τρόπο, το συλλογικό αρχετυπικό φόβο ότι θα παρασυρθούμε και θα χάσουμε τον έλεγχο. Η σκοτεινή πλευρά του Ηδονιστή μπορεί να εκδηλωθεί με την επιδίωξη της ευχαρίστησης σε βάρος των άλλων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η επιθυμία τους,  ή ακόμα και του ίδιου του ατόμου, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία του.

Η αναζήτηση της σωματικής έκστασης είναι παράλληλη με την αναζήτηση της πνευματικής μεταμόρφωσης, κάτι που απεικονίζεται στη διπλή ταυτότητα του ηδονιστή θεού Διόνυσου. Εκτός από θεός του κρασιού και της γονιμότητας, ο Διόνυσος αντιπροσωπεύει το σκοπό των μυστηριακών θρησκειών, όπως αυτής που ίσχυε στην αρχαία Ελευσίνα, δηλαδή την εκστατική απελευθέρωση από τον υλικό κόσμο μέσα από μυστικιστικές τελετές (Μυστικιστής).

Ήρωας/Ηρωίδα (Ιππότης και Πολεμιστής)

Πολλοί από τους θεούς των αρχαίων θρησκειών ξεκίνησαν την ύπαρξή τους ως ήρωες, όντας ικανοί για μεγάλα κατορθώματα χάρη στη δύναμη και στην ικανότητά τους. Ο Ήρωας είναι επίσης ένα κλασικό σχήμα της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας, ο οποίος παρουσιάζεται ως κάποιος που πρέπει να αντιμετωπίσει ένα ολοένα και δυσκολότερο μονοπάτι δυσκολιών μέχρι να ανδρωθεί. Σήμερα, το αρχέτυπο αυτό κατέχει δεσπόζουσα θέση στο «κοινωνικό μυαλό» , με εικόνα τόσο ανδρική όσο και γυναικεία. Συνήθως οι ιστορίες παρουσιάζουν το Ήρωα ως κάποιον που ξεκινά το ταξίδι της αφύπνισης στην εσωτερική γνώση και ψυχική δύναμη. Στο δρόμο του συναντά φυσικά και εσωτερικά εμπόδια , τα οποία τον οδηγούν στην ανακάλυψη του πραγματικού του Εαυτού, για να επιστρέψει τελικά πίσω στη «φυλή» του έχοντας αποκομίσει κάτι που έχει μεγάλη αξία για όλους.

Από μια αρνητική οπτική, ο Ήρωας μπορεί να ενδυναμωθεί, αποδυναμώνοντας τους άλλους.  Ο τρόπος που ο Ήρωας χρησιμοποιεί τη δύναμή του αντανακλά το πνεύμα και την αξία του.

Δικαστής (Κριτής, Εξεταστής, Διαμεσολαβητής, Διαιτητής)

Το πρότυπο για το αρχέτυπο του Δικαστή στην εβραϊκή-χριστιανική κουλτούρα προέρχεται από το βασιλιά Σολομώντα, ο οποίος είναι γνωστός για την ικανότητα να εξισορροπεί τη δικαιοσύνη και τη συμπόνια.  Το χαρακτηριστικό αυτό μάλιστα αποτελεί το μέτρο αξιολόγησης όλων των δικαστών. Αυτοί που εκμεταλλεύονται ή ντροπιάζουν τη δικαιοσύνη θεωρούνται ηθικοί εγκληματίες, έχοντας ατιμάσει το δικαστήριο και το έθνος (και το ίδιο το αρχέτυπο). Για το λόγο αυτό το συγκεκριμένο αρχέτυπο πρέπει να ειδωθεί ως εκείνο που έχει το όραμα να κατανείμει την εξουσία σε όλες της τις μορφές (από την παραβίαση στρατιωτικών εντολών, ως την απιστία στο γάμο).

Δε χρειάζεται να είναι κάποιος δικηγόρος, δικαστής ή κριτικός κατ’ επάγγελμα για να ταυτιστεί με το αρχέτυπο αυτό. Αν είστε εκ φύσεως διαμεσολαβητής, μπορεί το αρχέτυπο να σας εκφράζει:  Προσωπικές αξίες που σας εμπνέουν τη δέσμευση σε μια ζωή υψηλών στάνταρ σε σχέση με τη δικαιοσύνη και τη σοφία, καθώς και με τον τρόπο που σχετίζεστε με τους άλλους ανθρώπους.  Η παρατεταμένη προσωπική σας ταλαιπωρία που προέρχεται από την κακή κρίση άλλων, η οποία πηγαίνει χέρι-χέρι με το μάθημα της συγχώρεσης, μπορεί επίσης να θεωρηθεί μια έκφραση του αρχέτυπου στη ζωή σας.  Αν και στην προσωπική σας αξιολόγηση μην αναζητήσετε κάποιο μεμονωμένο περιστατικό, αλλά περισσότερο μια διαδικασία που έχει πάρει πολύ χρόνο από τη ζωή σας και αφορά στην εκμάθηση της δικαιοσύνης και της συμπόνιας.

Η σκοτεινή πλευρά του Δικαστή εκδηλώνεται με καταστροφική, ανελέητη κριτική που μπορεί να περιλαμβάνει και κρυφά συμφέροντα. Νομική χειραγώγηση, κατάχρηση της νομικής αρχής και απειλή άλλων μέσω του νόμου αποτελούν επίσης εκφράσεις αυτής της πλευράς.

Βασιλιάς (Αυτοκράτορας, Ηγέτης, Αρχηγός)

Ο Βασιλιάς είναι ένα σημαντικό αρχέτυπο που αντιπροσωπεύει το μέγεθος της ανδρικής δύναμης και εξουσίας μέσα στο χρόνο. Η καλοσύνη και η σκληρότητα σχετίζονται μ’ αυτό, στις ακραίες τους εκφράσεις. Μέσα στην ιστορία υπάρχουν παραδείγματα Βασιλιάδων που μετατρέπονται από καλοί σε κακοί, από καλοπροαίρετοι και «άγιοι» κυβερνήτες σε άπληστους και λαίμαργους εγκληματίες.

Το αρχέτυπο διατηρεί τα ίδια χαρακτηριστικά σε ατομικό επίπεδο, ακόμα κι αν το «βασίλειο» κάποιου είναι η εταιρεία, η κοινότητα ή η οικογένειά του. Η ανάγκη για επιβολή και έλεγχο του εν λόγω «βασιλείου»  είναι το κλειδί για το αρχέτυπο αυτό.

Ιππότης (Πολεμιστής, Σωτήρας)

Το αρχέτυπο του Ιππότη συνδέεται με τον ρομαντισμό, την ευγένεια, την προστασία της Πριγκίπισσας και τη μάχη μόνο για θέματα τιμής. Ο Ιππότης υπηρετεί το Βασιλιά ή τον Κύριο γι’ αυτό και το αρχέτυπο αυτό έχει πνευματική χροιά, όπως της αφοσίωσης και της προσφοράς υπηρεσίας. Οι μεγάλες αρετές του Ιππότη είναι η αυτοθυσία και η αφοσίωση, καθώς και μια φυσική ικανότητα να φέρνει σε πέρας τις καταστάσεις .

Ο Μαύρος Ιππότης φορώντας μαύρη πανοπλία και ιππεύοντας ένα μαύρο άλογο αντιπροσωπεύει τα σκοτεινά χαρακτηριστικά του αρχέτυπου, με έμφαση στην έλλειψη τιμής και ανδρείας. Μια άλλη σκοτεινή πτυχή του Ιππότη, είναι αυτή του Σωτήρα, που μπαίνει σε ένα σχέδιο σωτηρίας άλλων, αγνοώντας τις δικές του ανάγκες. Αληθινός Ιππότης είναι αυτός που ενεργεί σαν τον Μυστικιστή, που περπατά τη λεπτή γραμμή μεταξύ αυτοθυσίας και αυτοακύρωσης.

Απελευθερωτής

Έχουμε την τάση να οραματιζόμαστε τους Απελευθερωτές ως μεγάλους στρατιωτικούς και πολιτικούς ηγέτες, που απελευθερώνουν έθνη κι ανθρώπους από την υποτέλεια, όπως ο Γκάντι, ο Αβραάμ Λίνκολν, ο Νέλσον Μαντέλα. Αλλά στην καθημερινή ζωή οποιοσδήποτε μπορεί να παίξει ένα παρόμοιο ρόλο σε μικρότερη κλίμακα, απελευθερώνοντας τους άλλους από την τυραννία των αυτό-τραυματικών αρνητικών σκέψεων, την πνευματική νωθρότητα, την κακή διατροφή, τις καταστροφικές σχέσεις ή τις εθιστικές συμπεριφορές.  Το αρχέτυπο αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο σύμμαχο στην προσπάθειά μας να ελευθερωθούμε από παλιές πεποιθήσεις που έχουμε αναγκαστεί να υιοθετήσουμε, παρά τη θέλησή μας. Υπό αυτήν την έννοια ο Ιησούς, ο Μωάμεθ και ο Βούδας, ήταν Απελευθερωτές που προσέφεραν εναλλακτικές επιλογές για τη βία, τον πόνο και την πνευματική στασιμότητα των αντίστοιχων χρόνων και τόπων τους. Δε χρειάζεται ωστόσο να είναι κανείς χαρισματικός ηγέτης για να τον χαρακτηρίζει το αρχέτυπο αυτό. 

Η σκοτεινή πλευρά του Απελευθερωτή εκδηλώνεται σε εκείνους που θα μας απελευθέρωναν από ένα τύραννο με σκοπό να επιβάλλουν τη δική τους τυραννία – κι αυτό αφορά στην εργασία, στην πολιτική, στη θρησκεία και αντικατοπτρίζει ηγέτες που μιλούν για την ελευθερία σαν έναν τρόπο για να ανελιχθούν προσωπικά.

Αξιολογώντας αν το αρχέτυπο αυτό ανήκει στην προσωπική σας 12άδα, ρωτήστε τον εαυτό σας αν έχετε επιδείξει ένα δια βίου μοτίβο συμβολής στην απελευθέρωση άλλων από την αδικία, από δυσμένεια οικονομική ή κοινωνική, ή απλά από τις παρανοημένες αντιλήψεις τους.