Το θάψιμο των ψυχικών τραυμάτων και το κόστος  του στη ζωή μας

Το να κουβαλά κανείς ένα τραύμα από το παρελθόν σημαίνει να μην αισθάνεται πλήρως ζωντανός στο παρόν.

Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Bessel van der Kolk, είτε πρόκειται για τραύμα που προκλήθηκε από αμέλεια κατά την παιδική ηλικία, είτε από  σεξουαλική ή ενδοοικογενειακή βία, είτε από τον όλεθρο του πολέμου, έχει αθροιστικό κόστος στο σώμα και στην ψυχή μας.

Αυτό που σήμερα αναγνωρίζουμε ως «τραύμα» και οι συνέπειές του, είναι αυτό που αγγίζει ένα τεράστιο μέρος των ανθρώπων και  ο νούμερο ένα λόγος θανάτου, πριν τους πολέμους και πριν τον καρκίνο.

Στην πραγματικότητα το τραύμα και το στρες που προκύπτει από αυτό, προκαλούν βλαβερές αλλαγές στο φυσικό μας σώμα, οι οποίες μπορούν να παραμείνουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Το υπερβολικό στρες, μας προδιαθέτει για τα πάντα: από το διαβήτη ως τις καρδιακές παθήσεις, κι ίσως ακόμα και για τον καρκίνο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των Αμερικανών που δολοφονήθηκαν από μέλη της οικογένειάς τους, υπερβαίνει τον αριθμό των ατόμων που χάθηκαν σε δυο πολέμους μαζί.

Ο van der Kolk, με 30 χρόνια εμπειρίας, υποστηρίζει ότι το τραύμα είναι ένα από τα πιο επείγοντα ζητήματα δημόσιας υγείας του δυτικού πολιτισμού. Η λίστα με τις συνέπειές του είναι μεγάλη: ψυχική και σωματική υγεία, εργασία, εκπαίδευση, εγκληματικότητα, σχέσεις, οικιακή ή οικογενειακή κακοποίηση, αλκοολισμός, εθισμός.

Όταν δεν είναι κανείς πρόθυμος να ακούσει για το τραύμα ενός ατόμου, αυτό βρίσκει τρόπο και εκδηλώνεται στο σώμα του. Και δεν πρόκειται μόνο για ακραίες περιπτώσεις: οι ενδοοικογενειακές διαταραχές ή γενικά η αμέλεια, θέτει πρώτα τα παιδιά σε υψηλό κίνδυνο, των οποίων τα σώματα είτε βρίσκονται σε μόνιμη κατάσταση «πάλης ή φυγής», είτε θωρακίζονται απέναντι σε όλα, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να χαρούν τη ζωή και να προστατεύσουν τον εαυτό τους από μελλοντικά τραύματα. Ειδικά στο θέμα των παιδιών, ακόμα και γονείς που δε μπορούν να συντονιστούν με τα παιδιά τους, μπορούν να τους προκαλέσουν ανυπολόγιστη ζημιά.

Αν οι γονείς έχουν την ευκαιρία να βοηθηθούν με τα προβλήματά τους, τις στερήσεις και την κοινωνική απομόνωση, μπορούν με τη σειρά τους να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Αν το πρόσωπο των γονιών σου δε φωτίστηκε ποτέ όταν σε κοίταζαν, είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζεις τι σημαίνει να σε αγαπούν και να σε νοιάζονται. 

Η αμέλεια δημιουργεί ψυχικούς χάρτες οι οποίοι χρησιμοποιούνται τόσο από τα παιδιά όσο κι από τον ενήλικο εαυτό τους, για να επιβιώσουν, και οι χάρτες αυτοί παραποιούν την άποψη που έχουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο.

Ο van der Kolk κρίνει προτιμότερη την ενσωμάτωση του τραύματος μετατρέποντάς το σε μια κακή ανάμνηση, παρά στο να το αναβιώσει κανείς μέσω θεραπείας.  Επίσης επικρίνει την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και όχι των αιτιών.  Τα τρομακτικά στατιστικά δείχνουν ότι μισό εκατομμύριο παιδιά και έφηβοι στις ΗΠΑ λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα, ενώ τα ποσοστά ιδιωτικής ασφάλισης για ψυχιατρικούς λόγους έχει διπλασιαστεί μεταξύ 2000 και 2007.

Το πρωτότυπο άρθρο στα αγγλικά και πληροφορίες για το βιβλίο του van der Kolk:

https://www.newscientist.com/article/mg22429941-200-the-lifelong-cost-of-burying-our-traumatic-experiences/