Μουσικό Διάλειμμα  

«Η μουσική είναι μια χρήσιμη συνοδεία στο διαλογισμό αφού έχει την ικανότητα να μας ταξιδεύει στο χρόνο και στο χώρο»

Ο Gerald Jay Markoe, με σπουδές στη Julliard και στο Manhattan  School of Music μας προτείνει να (ξανα)ανακαλύψουμε τα οφέλη της αρχαίας αιγυπτιακής μουσικής..

—–—–

Το Αναλυτικό Μουσικόδραμα

Η ερευνητική και καλλιτεχνική ομάδα δρΥός ΤόΠοι 

της δρος Άννας Λάζου 

σε συνεργασία με τον 

Ελληνικό Σύλλογο Πτυχιούχων 

Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών 

και τη Σχολή Κρουστών  "Τα Κρουστά της  Τάκη"

σας προσκαλεί στη Διάλεξη της 

Ξανθούλας Ντακοβάνου 

Ιατρού - Μουσικοθεραπεύτριας, Μουσικού 

Διδάσκουσας στο Πανεπιστήμιο Paris VII "Denis Diderot"

Τμήμα Ψυχαναλυτικών Σπουδών

με θέμα

Το Αναλυτικό Μουσικόδραμα

την Πέμπτη, 18 Δεκεμβρίου 2014, 20.30

Αίθουσα Μουσικού Τμήματος, Ιπποκράτους 15, Πανεπιστημιακή Λέσχη Είσοδος ελεύθερη

Θα ακολουθήσει Βιωματικό Εργαστήριο 

με την Ξανθούλα Ντακοβάνου 

Σάββατο 20 και Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2014

10.00-13.00 και 17.00-20.00  (12 ώρες)

Τα Κρουστά της Τάκη, Πλαταιών 10, 10435, Κεραμεικός

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

    Το Αναλυτικό Μουσικόδραμα είναι μια μέθοδος Ψυχοδυναμικής Μουσικοθεραπείας που συνδυάζει ενεργητική και δεκτική μουσικοθεραπεία και εφαρμόζεται τόσο σε ομαδικό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Συνδυάζει την έκφραση μέσω της μουσικής, του σχεδίου, του λόγου και του δράματος.

        Η μουσική είναι ένα εξαιρετικό μέσο για την εκδραμάτιση του προβολικού υλικού που προκύπτει από την πρώτη φάση της μουσικής ακρόασης, αλλά κι ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο έκφρασης των ανθρώπινων συναισθημάτων. Σκοπός μας είναι η ανάλυση του αυτοσχεδιαστικού μουσικού υλικού που προκύπτει κατά την ενεργητική φάση της συνεδρίας και η κατανόηση του ασυνείδητου μηνύματος που κωδικοποιείται σε αυτό, αλλά και η δημιουργία αναπαράστασης εκεί που αυτή δεν υπάρχει. Χρησιμοποιούμε διαφορετικούς κώδικες συμβολοποίησης-αναπαράστασης : το μουσικό κώδικα, αλλά και την εικόνα μέσω του σχεδίου και τη λεκτική αναπαράσταση μέσω της γραφής. Η ανάλυση των σχέσεων μεταβίβασης κι αντιμεταβίβασης αποτελεί κομβικό σημείο της προσέγγισης. Επιπλέον, εργαζόμαστε πάνω στη σχέση του ατόμου με την πραγματικότητα μέσω της μουσικής ακρόασης της ηχογράφησης και προτείνουμε στους συμμετέχοντες την επιλογή της μετουσίωσης.

       Το Αναλυτικό Μουσικόδραμα είναι μια μέθοδος που αναπτύχθηκε από την Ξανθούλα Ντακοβάνου και διδάσκεται τα τελευταία χρόνια στο Πανεπιστήμιο Paris VII.  Στη διάλεξη, θα αναλυθεί το θεωρητικό περιεχόμενο της μεθόδου καθώς και κλινικά παραδείγματα. Στο βιωματικό σεμινάριο θα κάνουμε πράξη το Αναλυτικό Μουσικόδραμα σε ομαδικό πλαίσιο. 

       Η διάλεξη και το βιωματικό εργαστήριο απευθύνονται σε μουσικοθεραπευτές, θεραπευτές μέσω τέχνης, δραματοθεραπευτές, ψυχιάτρους, ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές, μουσικούς, ηθοποιούς, εικαστικούς καλλιτέχνες και σε όποιον άλλον επιθυμεί να προσεγγίσει το δεδομένο τρόπο εργασίας στην ψυχική υγεία. 

Πληροφορίες - Εγγραφές : 

για το σεμινάριο Ξανθούλα Ντακοβάνου

dxanthoula@hotmail.com, 6934795926

Κόστος  συμμετοχής

 100 ευρώ - 80 ευρώ για φοιτητές κι ανέργους 

Διάλεξη : Ελεύθερη είσοδος

Μουσικοθεραπεία και πρόωρα βρέφη

Το νεογέννητο που φτάνει λίγο νωρίτερα από το κανονικό στον κόσμο, δεν είναι εντελώς έτοιμο να τον αντιμετωπίσει, αλλά είναι ήδη εκεί.  Βρίσκεται σε ένα περιβάλλον όπου οι αισθήσεις του (ακοή, αφή, όραση) λαμβάνουν πολλές πληροφορίες. Πώς μπορεί να βοηθήσει η μουσική ώστε να μη νιώθει ότι κατακλύζεται από αυτές και να μπορέσει να αναπτύξει μια αίσθηση ασφάλειας;

Το μουσικό σώμα

Η ακοή είναι μια αίσθηση που ενεργοποιείται στο εμβρυικό στάδιο. Το μωρό έχει αποδειχθεί, ότι μέσα στον υδάτινο κόσμο του μπορεί να αντιληφθεί ήχους και δονήσεις, όχι μόνο μέσω της ακοής, αλλά και δια μέσου του δέρματος και των οστών.  Δεδομένου ότι διαθέτουμε ένα σώμα που δονείται , που συντονίζεται με τους ήχους που το περιβάλλουν, έχει ενδιαφέρον να εξετάσουμε τη χρήση της μουσικής ως μέσο για να προσεγγίσουμε το έμβρυο, το μωρό, το παιδί, τους γονείς.

Αρχίζοντας από το προγεννητικό στάδιο, το μωρό που πρόκειται να έρθει στον κόσμο αντιλαμβάνεται τη φωνή της μητέρας του, η οποία και εγχαράσσεται στη μνήμη του σώματός του, δηλαδή στη μνήμη των αισθήσεών του. Ακόμα και η καρδιά της μητέρας παράγει ήχο. Λέγεται συχνά στη μουσικοθεραπεία ότι το ανθρώπινο σώμα είναι ένα μουσικό όργανο και λειτουργεί σαν αντηχείο (μέσα από το σκελετό, τους μύες, το δέρμα, τις φωνητικές χορδές, την αναπνοή), το οποίο δονείται και συντονίζεται με ό,τι το περιβάλλει. Είμαστε ένα όργανο πνευστό και μελωδικό. Είμαστε τα ρυθμικά κρουστά. Και η μουσική είναι αυτό το κράμα μελωδίας, ρυθμού και αντήχησης, στην οποία δονούμαστε και αντιδρούμε.

Η μουσικοθεραπευτική προσέγγιση

Ο τρόπος που συνηχεί ο καθένας, αποκαλύπτει την προσωπική του ηχητική ταυτότητα, η οποία τον χαρακτηρίζει και αποτελεί το ξεχωριστό εκείνο κομμάτι  του καθενός όπου θα στηρίξει την εργασία του ο μουσικοθεραπευτής.  Κατά την εργασία αυτή, το παιδί ή ο ενήλικας υποβοηθιέται και καθοδηγείται στην προσωπική του πορεία ανάπτυξης, ώστε να αντλήσει ενέργεια από τις δικές του δυνάμεις.

Η μουσική είναι έκφραση και επικοινωνία. Ο ήχος ήταν ένα από τα πρώτα απαραίτητα στοιχεία για την επιβίωση των αρχαίων λαών.  Η προσωπική, αλλά και η εξ αποστάσεως επικοινωνία, γινόταν με τη βοήθεια του ήχου, και τα αφτιά μας είναι το σύστημα συναγερμού μας. Από τη γέννησή μας ακόμα, αν όχι στο περιβάλλον της μήτρας, αναπτύσσουμε ένα αναγνωριστικό ρεπερτόριο ήχων που κυμαίνεται από «ήχους ευχάριστους» ως «ενδείξεις κινδύνου». Μ’ αυτόν τον τρόπο, το αφτί μας καθορίζει τα συναισθήματά μας, τη χαρά, το φόβο, την έκπληξη..

Γι’ αυτό έχει ενδιαφέρον να δουλεύουμε με τη μουσικοθεραπεία από την εγκυμοσύνη. Φαίνεται ότι η μουσική που ακούει η μητέρα, μπορεί να είναι αντιληπτή από το έμβρυο σε ηλικία κύησης 4-5 μηνών. Επιπλέον γνωρίζουμε ότι η μουσική μπορεί να προσφέρει μια αίσθηση ευεξίας στο άτομο και σ’ αυτήν την περίπτωση μπορούν να επωφεληθούν τόσο η μητέρα όσο και το έμβρυο.

Στη διαδραστική και δεκτική μουσικοθεραπεία, χρησιμοποιούμε πρωτίστως τον αυτοσχεδιασμό με μουσικά όργανα και φωνή, τη σύνθεση και χρήση τραγουδιών, την ακρόαση μουσικής ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες. Οφείλουμε να σημειώσουμε, ότι δεν απαιτούνται  μουσικές γνώσεις για να επωφεληθεί κανείς από τη μουσικοθεραπεία.

Ο μουσικοθεραπευτής έχει ακαδημαϊκή μόρφωση πάνω στη μουσική και τη θεραπευτική προσέγγιση, ώστε ναείναι σε θέση να αξιοποιήσει όλα τα μουσικά στοιχεία: ρυθμός, μελωδία, μουσικά όργανα, διάφορα στυλ. Έχει ένα ευρύ μουσικό ρεπερτόριο, το οποίο καλύπτει όλα τα είδη (από τη γρηγοριανή εποχή, τη μπαρόκ, τη ρομαντική, ως  τη σύγχρονη μουσική).  Έτσι είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου και να του προτείνει μουσική , με την οποία μπορεί να ταυτιστεί.  Σε καμία περίπτωση δε μπορούμε να γενικεύσουμε για τις επιδράσεις της μουσικής, δεδομένου ότι οι προτιμήσεις είναι προσωπικό θέμα του καθενός. Γι’αυτό θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί όσον αφορά τα CD του εμπορίου που υπόσχονται συγκεκριμένες επενέργειες. Η μουσική του Μότσαρτ για παράδειγμα, μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός ατόμου, αλλά η ίδια μουσική μπορεί να μην έχει καμία απήχηση σε κάποιο άλλο.

Ο μουσικοθεραπευτής λοιπόν συνεργάζεται με τους γονείς που περιμένουν παιδί, επιλέγοντας μουσικές ή τραγούδια με σημασία για εκείνους. Οι γονείς ενθαρρύνονται επίσης να αυτοσχεδιάσουν με τα μουσικά όργανα και τη φωνή τους ή να συνθέσουν ένα τραγούδι για να παιδί τους.

Κατά τη διάρκεια του τοκετού, οι γονείς μπορούν να συνοδεύσουν τα στάδια της διαδικασίας με μια ειδικά φτιαγμένη για εκείνους σειρά ήχων/μουσικής. Αυτό το μοντάζ μπορεί να περιλαμβάνει κομμάτια ορχηστρικά ή φωνητικά, γνωστά ή φτιαγμένα από τους ίδιους, τραγούδια που ακούγονταν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή οποιαδήποτε άλλη ηχητική σύνθεση που αγγίζει τους γονείς.

Μετά τη γέννηση του παιδιού, τα κομμάτια που ακούγονταν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορούν να συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν οι γονείς δημιουργώντας ένα οικείο ηχητικό περιβάλλον και συνεπώς μια αίσθηση ασφάλειας στο μωρό.

Τυλίξτε το πρόωρο μωρό με καθησυχαστικούς ήχους

Στην περίπτωση του πρόωρου βρέφους, γνωρίζουμε ότι το νοσοκομειακό περιβάλλον της εντατικής φροντίδας προκαλεί σημαντικό άγχος τόσο στο μωρό όσο και στους γονείς: η κινητικότητα στο χώρο, τα συστήματα ελέγχου, οι συναγερμοί των μηχανημάτων, κλπ.

Η μουσική έχει τη δύναμη να τραβά την προσοχή και ως εκ τούτου, να αποδυναμώνει τους υπόλοιπους ήχους. Η μουσική αγγίζει το μεταιχμιακό σύστημα (limbic system), την «έδρα» του συναισθήματος, καθώς και τα πιο «πρωτόγονα» συστήματα του εγκεφάλου, τα οποία απαιτούν λιγότερη γνωστική προσπάθεια.  Η μουσική έχει τη δύναμη να παρακάμπτει το γνωστικό ή νοητικό επίπεδο του βρέφους που δεν έχει ωριμάσει ακόμα, και η σχέση του με τον έξω κόσμο ορίζεται μόνο από τις αισθήσεις του.

Γι’ αυτό η ανάπτυξη της ακοής του και το ηχητικό του περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας. Πριν από οποιαδήποτε παρέμβαση, πρέπει να γνωρίζουμε τις ηχητικές δυσκολίες για να προσαρμόσουμε ανάλογα την προσέγγισή μας. Η αυξομείωση στην ένταση της μουσικής, οι μουσικές επιλογές και η ποιότητα του ήχου των οργάνων είναι ορισμένα από τα στοιχεία που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας.

Το εξαιρετικό με τη μουσική είναι ότι μπορεί να προσαρμοστεί σε όλα τα επίπεδα. Οι μουσικές επιλογές του μουσικοθεραπευτή ή οι αυτοσχεδιασμοί του, λειτουργούν σαν ηχητικός καθρέφτης του μωρού. Στον ήχο καθρεφτίζεται η εξέλιξή του.

Η μουσική μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα ηχητικό περίβλημα, που οχυρώνει το παιδί μέσα σε ήχους καθησυχαστικούς. Το πρώτο όργανο που χρησιμοποιείται  είναι η φωνή και ειδικά, η φωνή της μητέρας, το πιο ισχυρό αλλά συγχρόνως και το πιο προσωπικό μουσικό όργανο. Κολλημένο το βρέφος στο στήθος της αισθάνεται όλες τις δονήσεις που παράγει η φωνή. Εκείνο, ήδη εξοικειωμένο με την ομιλητική φωνή, δένεται ακόμα περισσότερο με τους χρωματισμούς της φωνής της όταν αυτή ψιθυρίζει ή όταν τραγουδάει. Το βρέφος αντιλαμβάνεται την πρόθεση και το συναίσθημα στη φωνή, ακόμα κι αν  δεν καταλαβαίνει τις λέξεις.

Έχοντας σα γνώμονα την απλότητα, μπορούμε να του βάζουμε να ακούει κομμάτια ορχηστρικά ή φωνητικά, επιλεγμένα βάση τη μελωδική και ρυθμική τους ποιότητα. Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι η μουσική που επιλέγεται πρέπει να είναι κατάλληλη για να την αντέξει. Για παράδειγμα η υπερβολική ένταση της μουσικής μπορεί να «συνθλίψει» το μωρό ενώ αν η ένταση δεν είναι αρκετή, δε θα μπορέσει να το φτάσει. Η μουσική επιλέγεται πάντα βάση το σωματικό  και ψυχολογικό επίπεδο του παιδιού. Τα παιδικά και παραδοσιακά τραγούδια, τα οποία περνούν από γενιά σε γενιά κι από στόμα σε στόμα, είναι μια εξαιρετική επιλογή, λόγω της ρυθμικής και μελωδικής τους απλότητας. 

Πώς γνωρίζουμε λοιπόν ότι η μουσική είναι κατάλληλη και επαρκής; Ο καλύτερος γνώμονας είναι η γλώσσα του σώματος του βρέφους, η κατάσταση έντασης ή χαλάρωσης, τα ζωτικά του χαρακτηριστικά (αρτηριακή πίεση, σφυγμός,  αναπνοή) και η αύξηση του σωματικού βάρους στην περίπτωση της προωρότητας. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε επιπλέον, είναι να προστατεύουμε τα αφτιά του βρέφους, ακόμα κι αν το εκθέτουμε σε ήχους που θα συμβάλλουν  θετικά στην ανάπτυξή του.

Η επιστροφή στο σπίτι

Επιστρέφοντας στο σπίτι, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα κατάλληλο ηχητικό περιβάλλον. Σε τι θέλουμε να εκτίθεται το παιδί; Σε ακούσματα δομημένα, σταθερά και καθησυχαστικά ή σε μια περιττή επιθετική ηχορύπανση που προκαλεί σύγχυση;

Το πρώτο στάδιο είναι να γίνει «αναγνώριση» των ήχων που μας περιβάλλουν, ξεκινώντας από το σπίτι, τη φωλιά του μωρού, μετά την κοιλιά της μητέρας του. Προφανώς υπάρχουν ήχοι τους οποίους είμαστε αναγκασμένοι να υποστούμε, αλλά στο μέτρο του δυνατού, πρέπει να προσπαθήσουμε να εξαλείψουμε τους περιττούς ήχους, όπως της τηλεόρασης ή του ραδιοφώνου, όταν δεν τα παρακολουθεί κανείς.

Στη συνέχεια μπορούμε να διαμορφώσουμε ειδικά ένα χώρο, με συγκεκριμένη ατμόσφαιρα, όπου θα ακούγεται μια μουσική ειδικά επιλεγμένη και ευχάριστη, τόσο για τους γονείς όσο και για το παιδί. Αυτός μπορεί να είναι ο χώρος του θηλασμού ή  εκεί όπου θα περνάμε  οποιαδήποτε στιγμή της μέρας χτίζοντας ένα σταθερό τελετουργικό ευχαρίστησης και χαλάρωσης.

Επίσης σημαντικό για τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού είναι το να του τραγουδούμε αυτοσχεδιαστικά, βασισμένοι στη στιγμή. Και είναι γνωστό από την αρχαιότητα, πόσο ένα νανούρισμα μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά του παιδιού και να το βοηθά να ηρεμεί ακούγοντάς το.

Η ανάπτυξη του παιδιού

Μεγαλώνοντας το παιδί, η μουσική συμβάλλει με εντυπωσιακό τρόπο στη γενική του ανάπτυξη, όποια κι αν είναι η ηλικία ή οι φυσικές, γνωστικές ή συναισθηματικές δυσκολίες. Για παράδειγμα, τα τραγούδια φτιαγμένα για εκείνο, το βοηθούν να αναπτύξει την προσωπική του ταυτότητα και τη δημιουργικότητά του. Οι ρυθμικές δραστηριότητες συμβάλλουν στην κινητική του ανάπτυξη. Ο αυτοσχεδιασμός με τα μουσικά όργανα το βοηθούν να αναπτύξει ή να βελτιώσει το συγχρονισμό του. Επιπλέον ενθαρρύνεται η κοινωνικοποίηση όταν τα παιδιά παίζουν μαζί μουσική σε μικρές ομάδες, με μουσικά όργανα προσαρμοσμένα στις δυνατότητές τους.

Πρέπει να σημειωθεί, ότι στη μουσικοθεραπεία ο στόχος δεν είναι εκπαιδευτικός, ακόμα κι αν οι δραστηριότητες και τα αποτελέσματα μπορούν να δείχνουν τέτοια. Ο βασικός στόχος είναι να αναπτύξει το παιδί στο μέγιστο βαθμό, το δυναμικό του με τη βοήθεια της μουσικής, η οποία είναι πηγή δημιουργικότητας κι επιτρέπει στο παιδί να εκφράζεται με τον τρόπο του, με το ρυθμό του, όποιος κι αν είναι αυτός. Στα πλαίσια της μουσικοθεραπείας δεν επιβάλλεται καμιά μορφή έκφρασης. Ο στόχος δεν είναι η μάθηση ενός μουσικού οργάνου. Αντίθετα, ο αντίκτυπος της θεραπείας και της μουσικής  μπορεί να ενθαρρύνει γενικά τη μάθηση, δεδομένου ότι η μουσική έχει μια δομή που πλαισιώνει το άτομο χρησιμοποιώντας και τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια, δηλαδή τόσο την αναλυτική όσο και τη διαισθητική του πλευρά.

Κάποιες φορές υπάρχουν παρεξηγήσεις όσον αφορά τον ορισμό της μουσικοθεραπείας. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η μουσική μπορεί να είναι για πολλούς θεραπευτική, κι αυτό είναι υπέροχο! Αλλά όταν γίνεται λόγος για λήψη μουσικοθεραπευτικών υπηρεσιών, μιλάμε για ένα άτομο εξειδικευμένο στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης ή των κοινωνικών υπηρεσιών, που έχει λάβει πανεπιστημιακή εκπαίδευση στη μουσική και στη θεραπεία. Το επαναλαμβάνουμε συχνά, αλλά ο καθένας μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικές και συναισθηματικές επενέργειες χρησιμοποιώντας τη μουσική. Αλλά πώς τις χειριζόμαστε, αν δεν έχουμε την κατάρτιση;  Επιπλέον, στην περίπτωση των πρόωρων βρεφών, η γνώση του μηχανισμού ακοής και των συναφών προβλημάτων είναι υψίστης σημασίας.

Ο μουσικοθεραπευτής έχει τη γνώση μουσικών στοιχείων, τα οποία ξέρει πώς να τα χρησιμοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Κάνοντας μια αρχική αξιολόγηση, δημιουργεί ένα μουσικό πορτρέτο έκφρασης και επικοινωνίας με το παιδί.  Αυτό που αξιολογείται δεν είναι οι μουσικές δυνατότητες, αλλά ο τρόπος που χρησιμοποιεί τη μουσική/τον ήχο για να εκφραστεί. Στη συνέχεια, αξιοποιούνται οι δυνατότητες του παιδιού ή των γονιών προκειμένου να αναπτυχθεί η έκφραση και η επικοινωνία, ή οποιοσδήποτε άλλος στόχος έχει τεθεί. 

Για προσωπική σας χρήση, και προκειμένου να φτιάξετε μια ενδιαφέρουσα δισκογραφία για την οικογένειά σας, είναι καλό να δανειστείτε ηχητικό υλικό από βιβλιοθήκες ή να παρακολουθήσετε συναυλίες όλων των ειδών, ώστε να βρείτε τη μουσική που είναι κατάλληλη για εσάς και το παιδί σας. Είναι όπως το μαγείρεμα, οι δυνατότητες είναι ατέλειωτες! Πρέπει να την εξερευνήσετε, να είστε περίεργοι, να προσφέρετε σε όλες τις αισθήσεις σας την εμπειρία της ανακάλυψης, γιατί έχει και η μουσική χρώματα και γεύσεις…

Αν ωστόσο επιθυμείτε τις υπηρεσίες της μουσικοθεραπείας, είναι σημαντικό να ελέγξετε την εκπαίδευση και τη συμμετοχή σε έναν επαγγελματικό σύλλογο του μουσικοθεραπευτή,  δεδομένου ότι υπόκειται κι αυτός σε ένα κώδικα δεοντολογίας.

Guylaine Vaillancourt - M.A. MTA, πρόεδρος του AQM –Μουσικοθεραπευτικός Σύλλογος του Κεμπέκ (Αssociation Québecoise de Musicothérapie)

Η τέχνη του να ακούς : η αρχή της ενσυναίσθησης 

Ξέρεις ότι το να ακούς δεν είναι κάτι φυσικό; Όταν ακούμε καταπιέζουμε τον εγωισμό και τον εγωκεντρισμό μας και αυτές οι δύο τάσεις είναι έμφυτες σε κάθε άνθρωπο. Ο Γκαίτε είχε δίκιο λέγοντας : «Το να μιλάς είναι ανάγκη. Το να ακούς είναι τέχνη».   

«Έχει το πλεονέκτημα εκείνος που ακούει, εκείνος που μιλά, το δίνει στους άλλους» (περουβιανό ρητό)

Το να ακούμε, δεν είναι κάτι φυσικό, αφού όταν ακούμε καταπιέζουμε τις εγωιστικές και εγωκεντρικές μας προδιαθέσεις. Αυτές οι δύο προδιαθέσεις είναι έμφυτες σε κάθε άνθρωπο. Στην πραγματικότητα, ο εγωισμός και ο εγωκεντρισμός είναι η έκφραση του ενστίκτου αυτοσυντήρησης και επιβίωσης. Ο άνθρωπος μιλά για να προστατεύσει τον εαυτό του.  Και αμύνεται για να επιβιώσει. Χάρη στην ομιλία εκφράζει την επιθυμία του για σεβασμό και τον πόθο να προσελκύσει τις απαραίτητες σχέσεις για τη συντήρηση και διαιώνισή του.

«Στον άνθρωπο, η ματαιοδοξία είναι ένα ένστικτο», L.F. Céline

Το να ακούμε απαιτεί λοιπόν μια καταπίεση και μια παράβλεψη της πρωτόγονης φύσης μας.

Το να ακούμε είναι κατά κάποιον τρόπο, απόδειξη αυτοελέγχου και ένδειξη ότι έχουμε τη δύναμη, όταν αυτό είναι απαραίτητο ή χρήσιμο, να μην πούμε τίποτα. Είναι μια μορφή αυταπάρνησης και κάποιες φορές, θυσίας του εγωισμού μας.  

Εκείνος που διαθέτει αυτοέλεγχο και ξέρει να σωπαίνει, μπορεί να ελπίζει ότι έχει και καλύτερο έλεγχο των καταστάσεων. Κι αν θέλει να νιώσει πιο δυνατός, πρέπει πρώτα να τιθασεύσει τον ίδιο του τον εαυτό.

Το να ακούς τον άλλο είναι ένας τρόπος να τον αναγνωρίζεις.

Το να ακούει κανείς δε σημαίνει απλά να αφήνεις τον άλλον να μιλάει. Σημαίνει να δέχεσαι και να αναγνωρίζεις την ηθική, πνευματική και ψυχολογική αξία του συνομιλητή σου.
 Το να ακούς τον άλλον, τον βοηθάει να γίνει πλουσιότερος γιατί έτσι εκτιμάς τις προθέσεις του και κατά συνέπεια, ενθαρρύνεται η δόμηση ή η αναδόμηση του εαυτού του. Ενθαρρύνεται η εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στη δημιουργικότητά του.  Το να ακούμε τον άλλον αναγεννά το κίνητρο μέσα του, καθώς επιτρέπουμε μια ροή ενέργειας που δημιουργεί εκτίμηση και δέσιμο μεταξύ των ανθρώπων.  

Στα λατινικά, το ρήμα «ακούω» είναι «auscultare», που σημαίνει «αντιλαμβάνομαι τι πονάει και τι κάνει ευτυχισμένο το συνομιλητή μου».

Το να ακούμε είναι μια πηγή μάθησης και μόνιμου εμπλουτισμού.

Αν γνωρίζουμε πώς να επιλέξουμε τις πηγές μας, το να ακούμε μας εφοδιάζει με τα απαραίτητα για την επίλυση των προβλημάτων μας. Τα πάντα εξαρτώνται από την προδιάθεση  που έχουμε για τον άλλον και τις προθέσεις του.

Το να μην ακούμε, είναι ρίσκο.

Υπάρχει μια σχεδόν μηχανική σύνδεση μεταξύ του τρόπου που ακούμε και της επιτυχίας μας. Όλοι όσοι απολαμβάνουν μια ικανοποιητική προσωπική ζωή για παράδειγμα, είναι ευτυχισμένοι γνωρίζοντας πόσο χρήσιμο είναι να ακούς, ώστε να διατηρήσεις και να αναπτύξεις ό,τι είναι καλό και χρήσιμο .

Όσο περισσότερο ακούμε και προσπαθούμε να καταλάβουμε, προσαρμοζόμαστε, χτίζουμε, κατανοούμε, γινόμαστε χρήσιμοι και μεγαλώνουμε σε αξία.

Είναι αυτό που έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε καθημερινά, ακόμα και τώρα, έχοντας διαβάσει και άρα, ακούσει, αυτό το κείμενο.

*Μετάφραση και προσαρμογή από το άρθρο http://archives.lesechos.fr/archives/cercle/2013/03/17/cercle_67925.htm

"Η μουσική είναι η αρχαιότερη μορφή έκφρασης, η οποία προηγείται του λόγου και της τέχνης. Ξεκινά από τη φωνή και από την επιθυμία μας να προσεγγίσουμε τους άλλους. Στην πραγματικότητα, η μουσική πηγαίνει πολύ πιο πέρα από το λόγο. Aγγίζει τα συναισθήματά μας, πολύ περισσότερο απ’όσο μπορούν οι λέξεις κι αυτό θέτει σε κίνηση την ύπαρξή μας ολόκληρη." ~ Y. Menuhin, 1979, ‘The music of man’

Η θεραπεία μέσω τέχνης

Είναι η μέθοδος, η οποία προσβλέπει στην αξιοποίηση του δυναμικού της έκφρασης και της δημιουργικότητας ενός ατόμου, με απώτερο σκοπό την ψυχοθεραπεία ή την προσωπική του εξέλιξη.
Η θεραπεία μέσω τέχνης είναι η πρακτική που βασίζεται σε καλλιτεχνικά μέσα και πρόκειται για μια δημιουργική προσέγγιση. Δεν απαιτείται καμία εξαιρετική καλλιτεχνική ικανότητα ή ταλέντο ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή σ’ αυτού του είδους το θεραπευτικό έργο.

Ο θεραπευτής διαθέτει γνώσεις κλινικής ψυχοπαθολογίας, η εργασία του ελέγχεται τακτικά, όπως όλων των επαγγελματιών υγείας, έχει προσωπική καλλιτεχνική δράση και χρησιμοποιεί ένα ή περισσότερα μέσα έκφρασης.

Τι είναι η μουσικοθεραπεία;

Είναι η κλινική και τεκμηριωμένη χρήση μουσικών παρεμβάσεων ώστε να επιτευχθούν εξατομικευμένοι στόχοι, στο πλαίσιο μιας θεραπευτικής σχέσης με έναν πιστοποιημένο επαγγελματία, ο οποίος έχει ολοκληρώσει κάποιο εγκεκριμένο μουσικοθεραπευτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα.*

Η Μουσικοθεραπεία είναι ένα κατοχυρωμένο (εκτός Ελλάδας) επάγγελμα υγείας, το οποίο χρησιμοποιεί τη θεραπευτική σχέση για την αντιμετώπιση των σωματικών, συναισθηματικών, γνωστικών ή και κοινωνικών αναγκών των ατόμων. Μετά την αξιολόγηση των δυνατοτήτων και των αναγκών του ενδιαφερόμενου,  ο εξειδικευμένος θεραπευτής παρέχει την ενδεδειγμένη θεραπεία, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας, του τραγουδιού, της κίνηση ή της ακρόασης μουσικής. Μέσα στο θεραπευτικό πλαίσιο, η μουσική συμμετοχή ενισχύει και δυναμώνει τις δυνατότητες του ενδιαφερομένου, πράγμα που μεταφέρεται  και σε άλλους τομείς της ζωής του.

Επίσης, η μουσικοθεραπεία προσφέρει διόδους επικοινωνίας, οι οποίες μπορεί να είναι χρήσιμες σε εκείνους που δυσκολεύονται να εκφραστούν με τις λέξεις. Η έρευνα πάνω στον τομέα αυτό υποστηρίζει την αποτελεσματικότητα της μουσικοθεραπείας σε τομείς όπως η γενική φυσική αποκατάσταση, η διευκόλυνση στην κίνηση, ενθαρρύνει το κίνητρο των ατόμων να δεσμευτούν στη θεραπεία τους,  παρέχει συναισθηματική υποστήριξη στους ενδιαφερομένους και στην οικογένειά τους και αποτελεί μια δίοδο συναισθηματικής έκφρασης.

 Σε ποιον απευθύνεται;
Σε ενήλικες όλων των ηλικιών – Σε παιδιά – Σε εγκύους

Η μουσικοθεραπευτική παρέμβαση πρόκειται για μια συμπληρωματική υποστήριξη, μη φαρμακευτική και χωρίς παρενέργειες. Είναι μια δημιουργική και δυναμική διαδικασία με βάση τις ανάγκες και το απόθεμα του ατόμου και ενδείκνυται για:

Προετοιμασία τοκετού ή χειρουργείου

Άγχος - Υπερκόπωση
Διαταραχές ύπνου
Κατάθλιψη
Δυσκολίες μετά από χωρισμό – Απώλεια - Πένθος
Χρόνιους πόνους – Ινομυαλγία – Σκλήρυνση κατά πλάκας
Υποστηρικτική φροντίδα κατά τη διάρκεια σοβαρής ασθένειας
Διαταραχών μνήμης, Αλτσχάιμερ και συγγενών διαταραχών
Αποκατάσταση μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο ή κρανιακό τραύμα
Διαταραχές λόγου και επικοινωνίας
Δυσκολίες μάθησης και συγκέντρωσης
Αυτισμός – Διαταραχές ανάπτυξης

*Στην Ελλάδα ως τώρα (2014) δεν υπάρχει κάποια αναγνωρισμένη από την Ευρωπαϊκή Μουσικοθεραπευτική Κοινότητα, σχολή Μουσικοθεραπείας. Όλοι οι πτυχιούχοι μουσικοθεραπευτές που εργάζονται στην Ελλάδα, έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό.

** Οι εικόνες είναι της Marta Orlowska  http://martaorlowska.com/