Ψυχοσωματική θεραπεία

Η ψυχοσωματική προσέγγιση είναι τόσο παλιά, όσο η ψυχανάλυση. Ο Freud, κατανοώντας τον άνθρωπο σαν ψυχοσωματική ύπαρξη, πίστευε ότι η ψυχανάλυση θα έβρισκε κάποτε τις σωματικές ρίζες και συσχετίσεις της. Κάτι που έκανε πολύ νωρίς ο Reich (μαθητής του Freud), σε μια εποχή μάλιστα που οι σύγχρονοί του δεν ήταν έτοιμοι να το αποδεχτούν.

Η ιστορία του καθενός είναι γραμμένη στο ίδιο του το σώμα. Και όντως ο Reich είχε δίκιο λέγοντας ότι αγνοώντας το σώμα, αγνοούμε τον άνθρωπο σαν όλο και τη θεραπεία σαν τέτοια.

Ο εγκέφαλος φτιάχνει ιστορίες για να ανταπεξέλθει στο βαθύ πόνο που αναδύεται και δεν μπορεί να διαχειριστεί. Ο εγκέφαλος, αν και έχει κόστος στην υγεία (το γνωρίζουμε καλά), μας λέει ψέματα, γιατί έτσι μας βοηθά στην επιβίωση. Το σώμα όμως, πάντα λέει την αλήθεια.

O Reich, θεωρείται πατέρας  όλων των σύγχρονων θεραπειών που ασχολούνται με τη συγκινησιακή ζωή του σώματος. Τον ακολούθησαν κι άλλοι εμπνευσμένοι θεραπευτές με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την ανάδειξη της σημασίας του μυϊκού τόνου (S. Keleman), αλλά και τη βαθιά μελέτη της ενδομήτριας ζωής (F. Mott).

Στα πλαίσια της πρακτικής μου άσκησης, αλλά και από προσωπική εμπειρία, γνώρισα και μελέτησα τη μέθοδο της Marie-Lise Labonté,  Méthode de Liberation de Cuirasses - MLC (Μέθοδος Απελευθέρωσης της Θωράκισης), για την οποία θα κάνω λόγο παρακάτω, μεταφράζοντας το κείμενο που μου παραχώρησε για το λόγο αυτό η μουσικοθεραπεύτρια και θεραπεύτρια MLC, Marie-Laure Butty (http://voixcorpsetame.wordpress.com ).

Η μέθοδος MLC

H απελευθέρωση από την πανοπλία (τη θωράκιση) του σώματος σημαίνει απελευθέρωση της φυσικής και ψυχικής ενέργειας του ατόμου, με σκοπό τη βελτίωση της σχέσης του με τον εαυτό του αλλά και με τους άλλους.

Τι είναι η «πανοπλία»;

Είναι η σχηματική απεικόνιση  της προστασίας. Προστασία της ζωής.

Πρόκειται για μία ένταση που δημιουργείται όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι  με έναν κίνδυνο. Όταν το σώμα, ο ερπετικός εγκέφαλος*, αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος,  η άμυνα (η «πανοπλία») αποσύρεται και η ένταση διαλύεται. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν αυτή η αμυντική κατάσταση, η οποία μεταφράζεται σε φυσικό επίπεδο, για κάποιο λόγο δε χαλαρώνει και το άτομο συνεχίζει να βιώνει αυτήν την ένταση, εμποδίζοντάς το να ζει πλήρως.

Το μπλοκάρισμα αυτό γίνεται αντανακλαστικό, μια ασυνείδητη στάση. Έτσι αποφεύγουμε συγκεκριμένες καταστάσεις που θα μπορούσαν να είναι πηγή δυσφορίας ή κινδύνου για το συναισθηματικό σύστημα. Ενώ αποστερούμαστε επίσης τη βίωση καταστάσεων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή εξέλιξης, αυτοπραγμάτωσης και ολοκλήρωσης.

Με γνώμονα την εξατομίκευση και την αυτονομία, το σημείο αναφοράς είμαστε εμείς οι ίδιοι, και μαθαίνουμε τόσο για τις άμυνες, όσο και για τους πόρους μας.

Η γένεση της «πανοπλίας»

Το έμβρυο μέσω του αμνιακού υγρού αισθάνεται την ψυχική κατάσταση της μητέρας του, τις δονήσεις από τη φωνή του πατέρα και του περιβάλλοντός του.
Το μωρό αντιλαμβάνεται μέσω των αισθήσεων και εκφράζει τα συναισθήματά του μέσω πρώιμων αντιδράσεων που προκαλούν μια ορμονική εκτόνωση, ανιχνεύσιμη στο αίμα, η οποία ενεργοποιεί το νευρικό σύστημα.

Από τη φυσική εντύπωση στις σκεπτομορφές και στο σύστημα πεποιθήσεων

Το παιδί δεν κρίνει τα συναισθήματά του : τα δέχεται όπως αυτά προκύπτουν και τα αφήνει να διαλυθούν με τον ίδιο τρόπο. Γελάει και κλαίει, το σώμα ανοίγει και κλείνει, με τρόπο ομαλό. Ιδανικά, οι γονείς του προσφέρουν ένα πλαίσιο με αρκετή ασφάλεια και αγάπη ώστε να μπορέσει να εξερευνήσει τον κόσμο των συναισθημάτων του.

Από το συναίσθημα περνάμε στις σκεπτομορφές: το παιδί συνειδητοποιεί ότι τα συναισθήματά του τραβούν την προσοχή των γύρω του, υποσυνείδητα λοιπόν ίσως επιδιώξει να τα επεκτείνει, κρατώντας για παράδειγμα μούτρα ή γκρινιάζοντας.

Έτσι από τη δράση (πχ επιθετικότητα), το παιδί σχηματίζει εντυπώσεις, οι εντυπώσεις γίνονται ένταση, η ένταση συναίσθημα, το συναίσθημα τρόπος σκέψης κι αυτό με τη σειρά του θωράκιση, «πανοπλία».

Πού εντοπίζεται η θωράκιση στο σώμα;

-στις κλειδώσεις : γνάθος, ώμοι, γοφοί
-στα πόδια, τα οποία μας επιτρέπουν να ενεργήσουμε μπροστά σε κίνδυνο (επίθεση/φυγή)
-σπονδυλική στήλη, πλάτη
-ζωτικά όργανα, κοιλιακή χώρα

Παράδειγμα μια τέτοιας θωράκισης, είναι του ατόμου «που δεν έχει αγαπηθεί σωστά» (le mal-aimé): έχει τάση να προστατεύεται (υιοθετώντας στάση θύματος ή θύτη) επειδή κατά την παιδική του ηλικία ( 3-4 ετών) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν αξίζει της προσοχής ενός εκ των δύο γονιών του ή ότι ένιωθε ότι είχε απορριφθεί. Ένα τέτοιο άτομο παρουσιάζει την τάση να αναζητά συχνά την επιδοκιμασία  των άλλων, υποτιμώντας τον εαυτό του, για να αντισταθμίσει στη συνέχεια την κατάσταση αυτή, υπερτιμώντας τον.. μια ψυχο-συναισθηματική κατάσταση «γιο-γιό», όπου περνά από το ένα άκρο στο άλλο.

Τα εργαλεία της MLC

Πάνω απ’ όλα, εμείς οι ίδιοι: να είμαστε παρόντες με τον εαυτό μας, τις αισθήσεις μας, χωρίς πίεση και προσπάθεια.

Η αναπνοή : δίνει το ρυθμό στις κινήσεις. Ολική αναπνοή του σώματος.

Τα υλικά : μπάλες διαφορετικών υλικών, μεγέθους και αντίστασης, υφασμάτινα σακουλάκια γεμάτα σπόρους, μπαστούνια με επένδυση από σφουγγάρι. Βοηθούν να ανοίξουν συγκεκριμένες ζώνες του σώματος, διεισδύοντας στα διαφορετικά μυϊκά στρώματα της «ασπίδας».

Οι κινήσεις: ο θεραπευτής καθοδηγεί τις ασκήσεις, οι οποίες λειτουργούν σαν προσκλήσεις για εξερεύνηση συγκεκριμένων ζωνών του σώματος, όπου εντοπίζεται η θωράκιση. Οι ασκήσεις βοηθούν στην αποκατάσταση της ισορροπίας του ανοσοποιητικού και ορμονικού συστήματος του σώματος.





* Ο ερπετικός εγκέφαλος θεωρείται ένα από τα τρία επίπεδα εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου. Αντιστοιχεί στο τμήμα του εγκεφάλου που διέπει τη ρύθμιση των ζωτικών λειτουργιών (αναπνοή, καρδιακό ρυθμό, αρτηριακή πίεση), τις φυσικές ανάγκες (πείνα, δίψα, αναπαραγωγή) και τις πρωτόγονες συμπεριφορές (φόβος, μίσος, ένστικτο επιβίωσης).