Παρηγορητική φροντίδα, η σημασία του να δημιουργείς «χώρο»

Ο όρος «παρηγορητική φροντίδα» αναφέρεται σε μια προσέγγιση εξειδικευμένης φροντίδας για άτομα με σοβαρές ασθένειες.  Επικεντρώνεται στην παροχή ανακούφισης των ασθενών από τα συμπτώματά τους, όπως πόνος, σωματική και ψυχική καταπόνηση, ανεξάρτητα από τη διάγνωση. Ο στόχος μιας τέτοιας προσέγγισης είναι η όσο το δυνατόν, βελτίωση της ποιότητας ζωής και η ανακούφιση τόσο του ασθενούς όσο και της οικογένειας.

Σε ένα εξειδικευμένο ιδρυματικό περιβάλλον, η παρηγορητική φροντίδα παρέχεται από μια ομάδα γιατρών, νοσηλευτών και άλλων επαγγελματιών υγείας (ανάμεσα σ’ αυτούς συχνά και μουσικοθεραπευτές) που εργάζονται για την παροχή επιπλέον στήριξης στον ασθενή και στην οικογένειά του.

Συνήθως ο όρος της παρηγορητικής φροντίδας χρησιμοποιείται με την έννοια της παρηγορητικής προσέγγισης χωρίς θεραπευτική πρόθεση, και αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου δεν αναμένεται θεραπεία, όπως συμβαίνει συχνά σε περιστατικά καρκίνου σε προχωρημένου σταδίου ή άλλων ανίατων ασθενειών.

Στις περιπτώσεις αυτές, όπως αναφέρονται παραπάνω, είναι σημαντική η δημιουργία «χώρου» για τη στήριξη του ασθενούς, αλλά και της οικογένειάς του. Και όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα να αναλάβουν το ρόλο αυτό εξειδικευμένοι επαγγελματίες, καλούμαστε να τον αναλάβουμε εμείς οι ίδιοι.

Τι σημαίνει όμως το να «δημιουργείς χώρο» για κάποιον;

Σημαίνει  ότι είμαστε πρόθυμοι να περπατήσουμε μαζί του, όποια κι αν είναι η διαδρομή του, χωρίς να τον κρίνουμε, χωρίς να τον κάνουμε να αισθάνεται ανεπαρκής, χωρίς να προσπαθούμε να τον διορθώσουμε ή να επηρεάσουμε το αποτέλεσμα. Το να δημιουργούμε χώρο για τους άλλους, σημαίνει να ανοίγουμε την καρδιά μας, να προσφέρουμε άνευ όρων υποστήριξη, εγκαταλείποντας την κριτική και τον έλεγχο.

Δεν μπορούμε να στηρίξουμε πραγματικά τους ανθρώπους στην ανάπτυξη, τη μεταμόρφωση, τη θλίψη τους, κλπ, απογυμνώνοντάς τους από τις δυνάμεις τους(για παράδειγμα, προσπαθώντας να λύσουμε τα προβλήματά τους), ντροπιάζοντάς τους (για παράδειγμα αφήνοντας να εννοηθεί  ότι θα έπρεπε να γνωρίζουν καλύτερα απ’ ότι πράττουν), ή συντρίβοντάς τους (δίνοντας για παράδειγμα περισσότερες πληροφορίες απ’ ό, τι είναι σε θέση να διαχειριστούν).

Αντίθετα, πρέπει να είμαστε σε θέση να επιτρέψουμε στον άλλον να κάνει τις επιλογές του, προσφέροντας αγάπη, υποστήριξη και καθοδήγηση με ευγενικό τρόπο όταν χρειάζεται, κάνοντάς τον να νιώθει ασφαλής ακόμα κι όταν κάνει λάθη.

Το να δημιουργούμε χώρο για τους άλλους δεν είναι μια αποκλειστικότητα των επαγγελματιών που ασχολούνται με την παρηγορητική φροντίδα, αλλά κάτι που μπορούμε ΟΛΟΙ να κάνουμε για τον άλλον όταν το έχουν ανάγκη – για τους γονείς, τα παιδιά, τους φίλους, τους γείτονες ή ακόμα και τους αγνώστους που ξεκινούν συζητήσεις από μόνοι τους μέσα στο λεωφορείο.

Ορισμένοι έμπρακτοι τρόποι για να δημιουργήσουμε χώρο για τους άλλους:

1.       Άφησε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να εμπιστευτούν τη διαίσθηση τους και να πράξουν όπως τους υπαγορεύει η συνείδησή τους.

2.      Δώστε μόνο όσες πληροφορίες μπορούν να διαχειριστούν. Στην περίπτωση που κάποιος βιώνει στιγμές θλίψης, οι πάρα πολλές πληροφορίες μπορεί να τον κάνουν να νιώσει ανήμπορος ή ανάξιος.

3.      Μην τους αποδυναμώνετε. Όταν παίρνουμε τη δύναμη λήψης αποφάσεων από τα χέρια των άλλων, τους αφήνουμε με μια αίσθηση ανικανότητας.  Μπορεί να υπάρχουν φορές που πρέπει να παρέμβουμε και να πάρουμε αποφάσεις για τους άλλους, συνήθως όμως χρειάζονται αυτονομία και τη δυνατότητα να κάνουν τις επιλογές τους (ακόμα κι αν πρόκειται για παιδιά).  Γενικά να αποφεύγεται η προσπάθεια κατεύθυνσης και ελέγχου.

4.      Κρατήστε μακριά τον εγωισμό σας. Αυτό είναι ίσως το πιο δύσκολο. Πολύ συχνά πέφτουμε στην παγίδα να πιστεύουμε ότι η επιτυχία κάποιου εξαρτάται από τη δική μας παρέμβαση, ή να πιστεύουμε ότι η αποτυχία τους αντανακλά κάτι αρνητικό για εμάς τους ίδιους, ή όταν είμαστε πεπεισμένοι ότι τα συναισθήματα που επιλέγουν να ξεφορτωθούν  πάνω μας, αφορούν εμάς αντί τους ίδιους. Η μη εμπλοκή του εγωισμού μας σ’ αυτές τις περιπτώσεις δημιουργεί το χώρο και την ευκαιρία για να εξελιχθούν και να μάθουν.

5.      Κάντε τους να νιώσουν ασφαλείς σε περίπτωση που αποτύχουν.  Όταν οι άνθρωποι μαθαίνουν, μεγαλώνουν ή περνούν από φάσεις θλίψης ή μετάβασης, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα κάνουν λάθη στην πορεία τους. Όταν εμείς, ως αυτοί που δημιουργούν χώρο για εκείνους, συγκρατούμε τη ντροπή μας ή την κριτική μας διάθεση απέναντί τους, τους δίνουμε την ευκαιρία να βρουν μέσα τους το κουράγιο να πάρουν ρίσκα αλλά και την αντοχή για να συνεχίσουν ακόμα  κι αν αποτύχουν. Αφήνοντάς τους να καταλάβουν ότι η αποτυχία  είναι απλά ένα κομμάτι της διαδρομής και όχι το τέλος του κόσμου, θα αναλώνουν λιγότερο χρόνο κατηγορώντας τον εαυτό τους και περισσότερο στο να μάθουν από τα λάθη τους.

6.      Δώστε καθοδήγηση και βοήθεια με ταπεινότητα και σοβαρότητα.  Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πότε να σταματήσουμε την καθοδήγηση (όταν για παράδειγμα κάνουμε τον άλλον να αισθάνεται ανεπαρκής ή ανόητος) και πότε να την προσφέρουμε με ευγένεια (όταν για παράδειγμα μας τη ζητήσουν ή όταν ο άλλος είναι τόσο χαμένος που δεν ξέρει τι να ζητήσει).

7.      Η δημιουργία χώρου για σύνθετα συναισθήματα, φόβο, τραύμα κλπ. : Όταν οι άνθρωποι αισθανθούν ότι τους προσφέρεται στήριξη σε ένα πιο βαθύ επίπεδο, νιώθουν αρκετά ασφαλείς ώστε να επιτρέψουν πιο περίπλοκα συναισθήματα να αναδυθούν στην επιφάνεια, τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα παρέμεναν κρυμμένα. Εκείνος που γνωρίζει να δημιουργεί χώρο είναι προετοιμασμένος να παράσχει στήριξη με ευγενικό και χωρίς κρητική διάθεση, τρόπο.

8.      Αφήστε τους να πάρουν διαφορετικές αποφάσεις από αυτές που θα παίρνατε εσείς. Το να δημιουργείς χώρο σημαίνει σεβασμό στη διαφορετικότητα των ανθρώπων και αναγνώριση ότι αυτές οι διαφορές μπορεί να τους οδηγήσουν σε επιλογές που εμείς δε θα κάναμε.

Η δημιουργία χώρου δεν είναι κάτι που μπορούμε να μάθουμε από τη μια στιγμή στην άλλη, ή που μπορεί να χωρέσει σε μια λίστα από συμβουλές όπως η παραπάνω. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πολύπλοκη πρακτική, η οποία εξελίσσεται στην πράξη της και είναι μοναδική για κάθε άτομο και για κάθε κατάσταση.