Με ποιους τρόπους εμφανίζεται στη ζωή το Δραματικό Τρίγωνο (Μερος Δ’)

Η αγάπη και το Δραματικό Τρίγωνο

Στην αρχαία Ελλάδα η έννοια της αγάπης ήταν τριμερής: 

Ο "Έρωτας", ο οποίος είναι βιολογικός και έντονα συναισθηματικός, τείνει να κορυφώνει νωρίς, είναι ιδιαίτερα εθιστικός και συντρίβεται ξαφνικά, αφήνοντας ένα αίσθημα κατάθλιψης, σύγχυσης και μοναξιάς. Αντιπροσωπεύει μια προσωρινή κατάσταση συνείδησης. Η σχέση «έρωτα» δεν αναφέρεται υποχρεωτικά σε πρόσωπα, αλλά μπορεί κανείς να μπει σε μια τέτοια σχέση με ένα άθλημα, ένα χόμπι ή έναν εθισμό. 

«Φιλία» είναι η αγάπη μεταξύ φίλων και βασίζεται σε κοινά ενδιαφέροντα, όπως η μουσική, το ποδόσφαιρο, το ποτό, το φαγητό, τον κινηματογράφο,  συζητήσεις πολιτικής ή απλά το γέλιο και τη διασκέδαση. Η «φιλία» είναι πιο βιώσιμη από τον «έρωτα» και μπορεί να είναι βαθειά ή επιφανειακή, ανάλογα με το βάθος και το εύρος των κοινών ενδιαφερόντων.  Αναφέρεται σε αμοιβαία συμφέροντα που βασίζονται σε κοινές γραμμές ανάπτυξης και εξέλιξης.

Η «Αγάπη» δεν είναι το συναίσθημα του ενός για τον άλλον, αλλά για μια κοινή κατεύθυνση στη ζωή. Το βάθος και το εύρος της κοινής αυτής κατεύθυνσης καθορίζει τη βιωσιμότητα της «αγάπης». Για παράδειγμα, πολλά ζευγάρια μένουν μαζί για να αναθρέψουν τα παιδιά. Τι συμβαίνει στη σχέση αυτή όταν τα παιδιά μεγαλώσουν; Μπορεί να καταλήξει σε μια ώριμη φιλία ή να βρουν κάποιον άλλο κοινό στόχο. Η γνήσια «Αγάπη» περιλαμβάνει αμοιβαία υποστήριξη για την προώθηση των σταδίων ανάπτυξης. Το ζευγάρι δε χρειάζεται να είναι στο ίδιο στάδιο ανάπτυξης, αλλά αρκεί να δεσμεύεται  από μια αμοιβαία επιθυμία να στηρίξει ο ένας τον άλλο στην αυτοπραγμάτωσή του.  Και οι τρεις αυτές μορφές αγάπης είναι σημαντικές για τη στήριξη και την ανάπτυξη μας, στις ισορροπίες μας με τους άλλους.

Ανεξάρτητα από το είδος της αγάπης που βιώνουμε, είμαστε ευαίσθητοι στο Δραματικό Τρίγωνο.  Γνωρίζουμε όλοι πώς είναι ο «έρωτας» μέσα στο Δ.Τ. Είναι ένα έντονο συναισθηματικό παιχνίδι πάθους που συχνά περιλαμβάνει απογοήτευση, προδοσία και εκδίκηση. Τα περισσότερα τραγούδια αγάπης και ρομαντικά μυθιστορήματα αναφέρονται στον «έρωτα» εντός του Δ.Τ. Η πιο κατάλληλη ερώτηση είναι «μπορεί κανείς να βιώσει τον «έρωτα» έξω από το Δ.Τ.;».  Η απάντηση είναι «ναι, αλλά δεν είναι εύκολο» κι όσοι πιστεύουν ότι μπορούν, είναι μάλλον αφελείς.

Η «Φιλία» περιλαμβάνει εκ φύσεως λιγότερο δράμα, αν και οι φίλοι τείνουν να επικυρώνουν ο ένας τον άλλον με το να κολλάνε μεταξύ τους και με το να παίζουν παρόμοιους υποστηρικτικούς ρόλους στο Δ.Τ..  

Αυτοί  οι  «φίλοι» επικυρώνουν τους εθισμούς μας με το να μοιράζονται τις απόψεις μας για το ποιον και τι να αγαπάμε ή να μισούμε.  Έχουν την τάση να αισθάνονται «θύματα» με τον ίδιο τρόπο που κι εμείς θυματοποιούμε τον εαυτό μας και «σώζουν»  το ίδιο είδος ανθρώπων, μ’αυτούς  που εμείς «σώζουμε». Εν ολίγοις, οι «φίλοι» τείνουν να βρίσκονται κολλημένοι εκεί που είμαστε κι εμείς οι ίδιοι. Φυσικά, ένας «πραγματικός» φίλος μας προκαλεί να υπερβούμε αδιέξοδες καταστάσεις και μας βοηθά να μεγαλώσουμε, είτε μας αρέσει είτε όχι.

Ένα κλασικό παράδειγμα τέτοιου φίλου θα ήταν ο Σωκράτης, ο οποίος τους έκανε όλους να αμφισβητούν τις πεποιθήσεις τους σχετικά με το τι είναι αληθινό και καλό. Λίγοι είναι εκείνοι που επιλέγουν να περιβάλλονται από τέτοιους φίλους, επειδή μας φαίνονται «ενοχλητικοί»  και μας κάνουν να νιώθουμε άβολα.

Από τους τρεις αυτούς τύπους της αγάπης, η «Αγάπη» είναι η πιο αποσπασμένη και διαχωρισμένη από το δράμα. Οι σχέσεις αυτές είναι περιορισμένα εξατομικευμένες και, ως εκ τούτου, είναι μικρότερη η πιθανότητα να αισθανθεί κάποιος πληγωμένος από ανεκπλήρωτες προσδοκίες. Σαφώς, χρειαζόμαστε και τα τρία είδη αγάπης κι αν αγκιστρωθούμε περισσότερο στο ένα, μπορούμε εύκολα να χάσουμε τα άλλα δύο.  Ο τρόπος με τον οποίο ορίζουμε πόσο προσωπική και ειλικρινής είναι η αγάπη, καθορίζει το αν θα έχουμε στη ζωή μας αυτήν, ή το Δραματικό Τρίγωνο. 

Πρέπει λοιπόν να αποφασίσουμε τι είναι πιο σημαντικό για εμάς : το δράμα ή η αγάπη. Αν επιλέγουμε την αγάπη, θα πρέπει να δεχτούμε ότι εκείνοι που επιλέγουν το δράμα, είναι πιθανόν να επιλέξουν να βγουν από τη ζωή μας, γιατί δεν παίζουμε το παιχνίδι τους.  Το κενό που αφήνουν το αντιλαμβανόμαστε σαν μοναξιά, η οποία όμως θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται σαν χώρος στη ζωή μας για νέες σχέσεις, ποιοτικές, χωρίς δράμα.

Πόσο καλοί είστε στο να κρατάτε τις σχέσεις αγάπης έξω από το Δ.Τ.;
Τι νομίζετε ότι πρέπει να αλλάξετε για να κάνετε καλύτερη δουλειά πάνω σ’ αυτό;

Οποιοδήποτε πρόβλημα στις ερωτικές σχέσεις, μπορεί να αναχθεί σε έκφραση του εθισμού μας στο δράμα. Για παράδειγμα, αν ο σύντροφός μας δε μας ακούει, αισθανόμαστε θύματα; Τον βάζουμε στο ρόλο του διώκτη; Δεν επιθυμούμε να μας σώσει από το πρόβλημα αυτό με το να ωριμάσει και να μάθει να μας ακούει;

Χωρίς το δράμα, η αποτυχία του συντρόφου μας να μας ακούσει είτε είναι πολύ μικρότερο ζήτημα είτε δεν είναι καν ζήτημα.  Σε κάθε περίπτωση,  από εκεί και πέρα, ό,τι και να μας ενοχλεί μέσα στη σχέση είναι πολύ πιο εύκολο να λυθεί. Η αλήθεια είναι ότι τα σύννεφα σε μια σχέση αρχίζουν να μαζεύονται όταν εστιάζουμε σε συγκεκριμένα προβλήματα της σχέσης. Είτε πρόκειται για ζήλια, τεμπελιά, αδικία, απιστία, κτητικότητα, εγωισμό, ηλιθιότητα, άγνοια, εκφοβισμό, κακοποίηση, επιθετικότητα, αποφυγή ή κάποιον εθισμό, δεν είναι τίποτε άλλο από παράσιτα που πνίγουν το δέντρο της αγάπης μας.

Μπορούμε να ξοδέψουμε  πολύ χρόνο διαβάζοντας βιβλία για το πώς θα απαλλαγούμε από τα παράσιτα αυτά, ενώ αγνοούμε το ίδιο το δέντρο. Το να βγει κανείς από το Δ.Τ. σημαίνει ότι παύει να δίνει τροφή στα παράσιτα αυτά που του καταστρέφουν τη σχέση. Αρνηθείτε να παίξετε και παρατηρήστε τι θα συμβεί.

Μερικοί απλοί τρόποι για να τα καταφέρουμε:

-         * Αυτά που ο σύντροφός σας λέει για εσάς ή προς εσάς, δεν  έχουν εσάς ως δέκτη. Αναρωτηθείτε αν οι λέξεις αυτές θα μπορούσαν να απευθύνονται σε κάποιον άλλον, σε αντίστοιχη περίπτωση, αν δε βρισκόσασταν εσείς απέναντί του ή στη ζωή του.  Αυτά που σας λέει ή κάνει είναι στερεοτυπικές συμπεριφορές που έμαθε πριν χρόνια και δεν έχουν να κάνουν με εσάς.  Αυτό περιλαμβάνει φωνές, ύβρεις, να σας διακόπτει όταν μιλάτε, να λέει αστεία σε βάρος σας, να μεθάει, να σας κατηγορεί, να φλερτάρει ή να κάνει σεξ με άλλους. Όποια κι αν είναι η συμπεριφορά του, η πραγματικότητά του δεν αφορά εσάς.

Οι άνθρωποι που ζουν μέσα στο δράμα, δε σας αγαπούν. Βλέπουν σ’εσάς μονάχα τη φαντασίωσή τους, την οποία έχουν φτιάξει στο μυαλό τους και είναι βασισμένη σε προηγούμενες εμπειρίες.  Συγχέουν τις αυταπάτες τους με εσάς, γι’ αυτό μην περιπλέκετε  περεταίρω το θέμα με το να τα βάζετε με τις αυταπάτες τους! 

Μπορεί να  ακούγεται σκληρό και τελεσίδικο όσον αφορά την πραγματική αγάπη που μπορεί να τρέφει ο σύντροφός σας για εσάς, αλλά για τον σύντροφό σας δεν είστε τίποτα περισσότερο από ένας αντικατοπτρισμός. Αυτό που βλέπουν σε εσάς είναι περισσότερο ή λιγότερο παραμορφωμένες πτυχές του εαυτού τους. Αλληλεπιδρώντας μαζί σας, σκιαμαχούν με τα κομμάτια του εαυτού τους που εσείς εκπροσωπείτε.  Όταν παίρνετε προσωπικά τις πράξεις τους, κάνετε ένα ζήτημα που δε σας αφορά, δικό σας, επιδεινώνοντας έτσι το πρόβλημα. Τι θα προτιμούσατε, να αντιμετωπίσετε τις αυταπάτες τους ή να αντιμετωπίσετε τις αυταπάτες τους και τις παραληρητικές αντιδράσεις σας στις αυταπάτες τους αυτές;

-         * Το παραπάνω σημαίνει ότι πρέπει να μεγαλώσετε και να συνέλθετε γιατί απλά δεν είστε τόσο σημαντικός. Δεν είστε εξαιρετική περίπτωση. Ή για να το θέσω διαφορετικά «είστε μοναδικός, ακριβώς όπως όλοι οι άλλοι». Γι ‘ αυτό σταματήστε να παίρνετε τα πράγματα προσωπικά κι αναρωτηθείτε «σήμερα πόσο προσωπικά πήρα τον τρόπο που ο σύντροφός μου μιλάει και φέρεται;».

-        *  Επαναλάβετε στο σύντροφός σας αυτό που σας λέει. Αναγνωρίστε τη θέση του «Αυτό που λες μου ακούγεται σα να νομίζεις ότι ξοδεύω με ανόητο τρόπο χρήματα» ή «Μου ακούγεται σα να είσαι πληγωμένος/ θυμωμένος/ συγχυσμένος/ λυπημένος/ ένοχος/ ντροπιασμένος..» . Με το να «παπαγαλίσετε» επαναλαμβάνοντας αυτό που σας είπε, δείχνετε ότι ακούτε και του επιτρέπει να ακούσει κι ο ίδιος τι είπε, πράγμα που συχνά τους βοηθά να ξεκαθαρίσουν ή να διορθώσουν τον εαυτό τους. Κι εσάς σας γλιτώνει από την αντίδραση, θέτοντας ένα παράδειγμα, το οποίο ελπίζουμε ότι θα μιμηθεί.

-         * Κάντε ερωτήσεις για να πάρετε περισσότερες πληροφορίες αν έχετε ενοχληθεί.  Αν αισθάνεστε ότι έχετε την παρόρμηση να εκφράσετε τη γνώμη σας, κάντε αντ’ αυτού ερωτήσεις.  Όσο πιο δυνατά είναι τα συναισθήματά σας, τόσο περισσότερο θέλετε να εκφράσετε τη γνώμη σας και τόσο πιο πιθανό είναι να πείτε κάτι που θα ρίξει λάδι στη φωτιά.  Κερδίστε χρόνο κάνοντας διευκρινιστικές ερωτήσεις κι έτσι θα γλιτώσετε για την ώρα το δράμα.

-         * Υποθέστε ότι βρίσκεστε στο Δ.Τ.  ανεξάρτητα από το πόσο σίγουροι είστε για το αντίθετο. Εστιάζοντας στο πώς συμπεριφέρεστε μέσα στο δράμα σας δίνει τη δύναμη του ελέγχου κι έχετε εξουσία και δύναμη πάνω σ’αυτό γιατί εσείς το δημιουργείτε.  Εσείς επιλέγετε πως αισθάνεστε. Μπορείτε να είστε χαρούμενοι αν το θέλετε ή μπορείτε να επιλέξετε αν θα είστε ήρεμοι ή όχι. Και κανείς δεν αξίζει τόσο ώστε να χάσετε την ψυχική σας ηρεμία. Το πιστεύετε;

Τα παραπάνω δεν έχουν γραφτεί για να είστε ανοιχτοί στα να δέχεστε τα παιχνίδια του συντρόφου σας όταν υποδύεται τον Διώκτη/ Θύμα/ Σωτήρα. Ο σύντροφός σας χρειάζεται να αναλάβει την ευθύνη της συμπεριφοράς του και του ρόλου του στο δράμα κι όχι να μετατοπίσει το θέμα της αντιπαράθεσης σε εσάς. 

Με ποιους τρόπους εμφανίζεται στη ζωή το Δραματικό Τρίγωνο (μέρος Γ')

Στις σκέψεις και στα συναισθήματα

Το Δ.Τ. υπάρχει σε τρεις σφαίρες της ζωής : στις σχέσεις, στις σκέψεις και στα όνειρα. Το πιο σημαντικό είναι ο τρόπος που εμφανίζεται στις σκέψεις μας γιατί αυτές καθορίζουν το πως το αντιλαμβανόμαστε στις σχέσεις  μας με τους άλλους και στα όνειρά μας (εξωτερικός και εσωτερικός κόσμος) και η αλλαγή στην αντιμετώπιση του δράματος στις σκέψεις, αλλάζει τόσο  τις σχέσεις όσο και τα όνειρα. 

Οι σκέψεις εντός του Τριγώνου είναι παραληρητικές και δυσλειτουργικές.  Μας αρρωσταίνουν, μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα κι όπως θα δούμε παρακάτω, όλες οι γνωστικές στρεβλώσεις συμβαίνουν εντός του Δ.Τ. και είναι σημαντική πηγή κατάθλιψης και άγχους. Κάθε φορά που επικρίνουμε, κατηγορούμε ή ενοχοποιούμε τον εαυτό μας, ανεξάρτητα από το αν νομίζουμε ότι το αξίζουμε ή όχι,  βρισκόμαστε στο ρόλο του Διώκτη. Το θέμα είναι ότι αυτός ο τρόπος σκέψης μας κρατά κολλημένους και μας αρρωσταίνει. Έτσι το ερώτημα δε θα ‘πρεπε να είναι «αξίζω να αισθάνομαι άσχημα;» , αλλά «μήπως το ότι αισθάνομαι άσχημα είμαι δέσμιος του Δ.Τ. ;». Από τη στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι αυτό το σκεπτικό  δημιουργεί μια αυταπάτη, αρχίζουμε να προσδιορίζουμε την πηγή της αυτοκριτικής, της αυτό-κατηγόριας και της ενοχής και είναι πλέον θέμα επιλογής αν θα τις σταματήσουμε ή θα τις αντικαταστήσουμε με ρεαλιστικές σκέψεις, επικεντρώνοντας στους στόχους και όχι στις αδυναμίες μας.

Κάθε φορά που χρησιμοποιούμε κάποιο μηχανισμό άμυνας, τους οποίους θα δούμε παρακάτω, «σώζουμε» τον εαυτό μας και ως συνέπεια αναπαράγουμε το Δράμα. Για παράδειγμα, κάθε φορά που σκεφτόμαστε «Ακόμα ένα μπισκότο/τσιγάρο/ποτό δε θα με βλάψει!» χρησιμοποιούμε το μηχανισμό άμυνας που ονομάζεται «εξορθολογισμός». Σώζουμε τον εαυτό μας δημιουργώντας μια δικαιολογία για μια συμπεριφορά που στην πραγματικότητα είναι ένας «Διώκτης» . Έτσι παραμένουμε στο ρόλο του Θύματος, νιώθοντας εκτός ελέγχου και αντιδρούμε, αντί να ανταποκρινόμαστε, στις παρορμήσεις, στα αισθήματα και στις πραγματικές επιθυμίες μας.

Κάθε φορά που δίνουμε στον εαυτό μας δικαιολογία να μένει κολλημένος, βρισκόμαστε στο ρόλο του Θύματος του Δ.Τ. Ο πιο κοινός τρόπος για να το κάνει κανείς αυτό είναι να αποφεύγει  τις υποχρεώσεις του. Ή αν ασχολείται μ’ αυτές το κάνει με τάση να δίνει προτεραιότητα στις λιγότερο σημαντικές και πιο διασκεδαστικές , αποφεύγοντας εκείνες που απαιτούν περισσότερο χρόνο, ενέργεια, και πόρους, επειδή είναι δύσκολες και πιο πιεστικές.  Ψάχνοντας λοιπόν να βρούμε «λόγους» για να μην κάνουμε τα πιο σημαντικά, στην πραγματικότητα κατασκευάζουμε απλώς δικαιολογίες, καταλήγοντας να αισθανόμαστε Θύματα των υποχρεώσεών μας! (πράγμα που σημαίνει ότι τις έχετε μετατρέψει σε Διώκτη).

Σκεφτείτε εκείνες τις φορές που αντιμετωπίσατε και ολοκληρώσατε μια υψηλής προτεραιότητας υποχρέωση. Πώς αισθανθήκατε; Δε σας γέμισε ενέργεια παίρνοντας από πάνω σας το αίσθημα του Θύματος;

Για να βγούμε από το ρόλο αυτό στις σκέψεις μας, πρέπει να παρατηρούμε τι αποφεύγουμε και να αναγνωρίσουμε ότι αυτή η αποφυγή μετατρέπει μέσα στο μυαλό μας, τη σκέψη, το συναίσθημα ή την ενέργεια, σε Διώκτη και τοποθετεί εμάς στη θέση του Θύματος. Αντιμετωπίζοντας αυτά που αποφεύγουμε, είναι ο τρόπος για να βγούμε από το Δραματικό Τρίγωνο.

Όνειρα και εφιάλτες

Αν οι σχέσεις είναι ο ευκολότερος τρόπος για να εντοπίσουμε το Δ.Τ. και η σκέψη ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να βγούμε από αυτό, τα όνειρά μας είναι ο καλύτερος οδηγός για την επούλωση, την εξισορρόπηση και τη μεταμόρφωση. Γιατί; Επειδή αντικατοπτρίζουν τις προτεραιότητες της εσωτερικής μας πυξίδας. Μας παρέχουν την αντικειμενικότητα του έμφυτου και μοναδικού μας κέντρου ανάπτυξης, που μας γνωρίζει καλύτερα από εμάς τους ίδιους ή οποιονδήποτε άλλον. Και δεν είναι λίγες οι φορές που ξεγελάμε τον εαυτό μας σκεπτόμενοι ότι ξέρουμε ποιοι είμαστε και τι χρειαζόμαστε, ξοδεύοντας πολύτιμο χρόνο και χρήμα σε αδιέξοδες σχέσεις και δραστηριότητες που δεν προσθέτουν τίποτα στην ποιότητα ζωής μας, με διαρκή τρόπο. 

Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε αν ακολουθούμε τη σωστή κατεύθυνση; Τα όνειρα και οι εφιάλτες αντιπροσωπεύουν μέρη του εαυτού μας και προβάλλουμε σε άλλους τα χαρακτηριστικά που ανήκουν σ’ εμάς. Τα τέρατα αναγνωρίζονται ως οι φόβοι μας, οι Σωτήρες των ονείρων αντιπροσωπεύουν τις δυνατότητές μας. Όταν για παράδειγμα είμαστε το θύμα στο όνειρο, είναι επειδή έχουμε βάλει εμείς οι ίδιοι εκεί τον εαυτό μας. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας ανάλυσης είναι ότι συνειδητοποιούμε πως ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε στους άλλους, είναι στην πραγματικότητα μέρη του εαυτού μας που αυτοί εκπροσωπούν. Έτσι, όταν τελικά κατορθώσουμε να φερθούμε με σεβασμό στους άλλους, δεν το κάνουμε εξαιτίας της κοινωνικής συνείδησης, αλλά γιατί σεβόμαστε τον εαυτό μας.  Αγαπάμε όχι γιατί διδαχθήκαμε πώς έτσι πρέπει να κάνουμε, αλλά επειδή έτσι δείχνουμε αγάπη προς το κομμάτι του εαυτού μας που αυτοί εκπροσωπούν.

Όταν καταφέρουμε να αποκωδικοποιήσουμε το δράμα στα όνειρά μας, είναι η στιγμή αφύπνισης και κάπου εκεί το δράμα τελειώνει. Μαζί σταματούν οι εφιάλτες και τα επαναλαμβανόμενα όνειρα και έτσι παίρνουμε την επιβεβαίωση ότι δεν ανακυκλώνουμε τη δυσλειτουργικότητα της συνείδησής μας. Όσο δεν αναγνωρίζουμε στα όνειρά μας το δράμα, είμαστε πάντα ευάλωτοι όσο κι αν προσπαθήσουμε να εξυγιάνουμε τις σχέσεις και τις σκέψεις μας.

Οικογένειες

Το Δραματικό Τρίγωνο μπορεί  να εμφανιστεί με πολλούς τρόπους στις σχέσεις με τους άλλους και ίσως ο παλαιότερος  και πλέον διαδεδομένος αφορά στις σχέσεις με την οικογένεια. Ανατρέχοντας στην παιδική μας ηλικία, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τους γονείς και τα αδέρφια μας στους ρόλους του Δ.Τ.  Ποιος έπαιρνε συνήθως ποιον ρόλο; Ποιο ρόλο καταλήγετε να παίζετε όταν είστε με την οικογένειά σας; τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας σας βλέπουν στον ίδιο ρόλο με εσάς ή σε διαφορετικό;

Τα παιδιά γενικά παίρνουν το ρόλο των δυνητικών θυμάτων ενός επικίνδυνου, ψυχρού και απρόσωπου κόσμου και πρέπει να προστατεύονται από τους Σωτήρες γονείς. Οι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να είναι χαρούμενα αλλά φοβούνται  ότι αυτό δε θα γίνει αν δεν πάνε στο σχολείο, αν δε μάθουν να ακολουθούν τους κανόνες, αν δεν ακολουθήσουν μια καριέρα και δεν κάνουν οικογένεια. Οι γονείς θέλουν να σώσουν τα παιδιά τους από τον κόσμο, γιατί δεν έχουν εμπιστοσύνη ότι τα παιδιά τους μπορούν να μάθουν να βρίσκουν και να ακούν τις εσωτερικές τους πυξίδες και να βρουν τα δικά τους μονοπάτια εκπλήρωσης. Γονείς και παιδιά δε συνειδητοποιούν ότι κάτω από τους εν λόγω κανόνες  για ευτυχία βρίσκεται ένας θεμελιώδης και τοξικός γνώμονας ζωής : πώς να παίξει κανείς τους ρόλους του Δραματικού Τριγώνου. Όλα τα παιδιά μαθαίνουν πώς να παίζουν τους ρόλους αυτούς και τελικά το διδάσκουν με τη σειρά τους και στα δικά τους παιδιά. Θύματα του ίδιου τους του εθισμού στο δράμα, τέτοια παιδιά μεγαλώνουν εκμεταλλευόμενα άλλες οικογένειες και τελικά τον ίδιο τον κόσμο.

Οι οικογένειες που  βρίσκονται στους ρόλους του Δ.Τ. δημιουργούν ένα τοξικό περιβάλλον στο οποίο αναθρέφουν τα παιδιά τους. το πρόβλημα δε βρίσκεται στις οικογένειες, αλλά στο ότι τα μέλη τους δεν αναγνωρίζουν πότε βρίσκονται στο Δ.Τ. και ποιο ρόλο παίζουν μέσα σ’ αυτό. Στερούνται δηλαδή των δεξιοτήτων για να βγουν και να παραμείνουν έξω απ’ αυτό.

Μήπως μεγαλώσατε σε μια οικογένεια παγιδευμένη στο Δ.Τ.; 

Αν ναι, ποιο ρόλο ή ρόλους έπαιζε η μητέρα σας; Πότε;

Ποιο ρόλο ή ρόλους έπαιζε ο πατέρας σας; Πότε;

Ποιο ρόλο ή ρόλους έπαιζαν τα αδέρφια σας; Πότε;

Ποιο ρόλο ή ρόλους έπαιζαν οι συγγενείς σας  και πότε;

Ποιο ρόλο ή ρόλους έπαιζαν τα κατοικίδιά σας και πότε;

Ποιο ρόλο ή ρόλους παίζατε εσείς και πότε;

Τι πρέπει να κάνετε λοιπόν όταν μιλήσετε ξανά ή επισκεφτείτε μέλη της οικογένειάς σας στο μέλλον ώστε να μην ξαναπέσετε σε κάποιο ρόλο; Να θυμάστε πως αν τα άλλα μέλη της οικογένειάς σας βρίσκονται μέσα στο δραματικό τρίγωνο ή όχι , δεν είναι δικό σας πρόβλημα. Είναι αρκετό να αναγνωρίσετε συμπεριφορές και να μη βολευτείτε στον «δραματικό» σας εαυτό.  Αν κάποιος είναι καλυμμένος με λάσπη και παλέψετε μαζί του, θα καταλήξετε κι εσείς λασπωμένος. Αν κάποιος έχει κολλήσει σε ένα λάκκο κι εσείς πηδήξετε μέσα, θα κολλήσετε στον ίδιο λάκκο μαζί του.  Οι ευθύνη σας δεν είναι να βγάλετε την οικογένειά σας έξω από το τρίγωνο, γιατί μπορεί να μη θέλουν να αλλάξουν και εσείς δε χρειάζεται να βάλετε τον εαυτό σας στο ρόλο του Σωτήρα. 

Αντίθετα, είναι ευθύνη σας να ζητήσετε τη βοήθειά τους να βγείτε και να παραμείνετε εκτός. Εξηγήστε τους το Δ.Τ. και ζητείστε τους  feedback  όταν νομίζουν ότι έχετε πέσει σ’ αυτό. 

Η έξοδος από το Δραματικό Τρίγωνο (Β’ Μέρος)

Ο ρόλος του Θύματος

Όλοι πέφτουμε θύματα ασθενειών, ατυχημάτων, της ηλικίας και των άλλων. Η ζωή δεν είναι ρόδινη. Ωστόσο, το να πέσεις θύμα είναι διαφορετικό από να υποδύεσαι το ρόλο του θύματος. Τα Θύματα είναι αβοήθητα, ανίσχυρα , χωρίς ελπίδα. Ως εκ τούτου, είναι άμεμπτα και δε φέρουν καμία ευθύνη. Τα θύματα λένε « πρώτα πρέπει να αντιμετωπιστούν όλοι αυτοί που μου κάνουν τη ζωή δύσκολη (διώκτες) και μετά θα μπορώ να είμαι ευτυχισμένος». Οι Διώκτες όμως δεν περιορίζονται σε φυσικά πρόσωπα. Μπορεί να είναι χρέη, μια ασθένεια ή αναπηρία, ένα ακατάστατο σπίτι, μια κακή γειτονιά, μια διεφθαρμένη κυβέρνηση ή ένα ανθυγιεινό περιβάλλον. Επειδή πάντα θα υπάρχουν καταστάσεις που μπορεί να θεωρηθούν ως «διώκτες», η ζωή δε γίνεται ποτέ καλύτερη. Ακόμα και στις καλές περιόδους, γνωρίζουμε ότι είναι απλά θέμα χρόνου πριν τα Θύματα αισθανθούν και πάλι κακοποιημένα.

Κατά ειρωνικό τρόπο, ο ρόλος του Θύματος είναι ο πιο ισχυρός στο Δραματικό Τρίγωνο. Αυτό συμβαίνει γιατί κανείς δε μπορεί να κατηγορήσει τα Θύματα και έτσι δε γίνεται να αλλάξουν. Στα διαζύγια, συχνά φταίει πάντα ο άλλος που ο γάμος δε λειτούργησε. Αν σε απολύσουν, σημαίνει ότι το αφεντικό σου είναι άδικο. Αν δεν πάρεις τη δουλειά που θέλεις, είναι γιατί το σύστημα είναι στημένο. Οι φυλακές είναι γεμάτες ανθρώπους που είναι πεπεισμένοι ότι είναι Θύματα, ανεξάρτητα από το αν όντως έπεσαν θύματα ή όχι.

Επειδή όσοι εμπλέκονται στο Δραματικό Τρίγωνο, συμπεριλαμβανομένου των Θυμάτων, παραμένουν κολλημένοι στην κατάσταση αυτή, είτε το συνειδητοποιούν είτε όχι, και υποφέρουν στην πλειοψηφία τους από  κατάθλιψη. Δεν έχει καμία σημασία αν φοράνε ένα ευτυχισμένο προσωπείο και είναι γεμάτοι ενέργεια. Από τη στιγμή που μέσα τους αισθάνονται ανίσχυροι, παγιδευμένοι και χωρίς να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους, τότε είναι σε κατάθλιψη και κολλημένοι στο Δ.Τ. Κι είναι πολλοί εκείνοι που βρίσκονται σ’ αυτήν την υπαρξιακή θέση τον περισσότερο καιρό.

Για να βγει κανείς από το ρόλο του Θύματος, θα πρέπει να πάρει την απόφαση ότι δε θα παίξει το ρόλο αυτό, μόνο και μόνο επειδή έχει πέσει θύμα. Θα πρέπει να δεχτεί και ν’ αντιμετωπίσει το γεγονός ότι είναι εθισμένος στο Δ.Τ. κι έτσι παραμένει κολλημένος στην ίδια κατάσταση. Θα πρέπει να αποδεχτεί ότι δε μπορεί  να βρει εσωτερική ηρεμία ή να είναι ευτυχισμένος ως Θύμα. Θα πρέπει ακόμα να δεχτεί ότι η θυματοποίηση του εαυτού του, δεν του δίνει το δικαίωμα να γίνεται Διώκτης κι ότι στην πραγματικότητα παραμένει παγιδευμένος στο Δ.Τ. κάθε φορά που από απελπισία και απόγνωση θυμώνει και εξοργίζεται.

Πότε παίζεις το Θύμα; Πώς αυτό λειτουργεί για ‘σένα;
Όταν συνειδητοποιείς ότι θυματοποιείς τον εαυτό σου, τι κάνεις; Όταν συνειδητοποιείς ότι βλέπεις τους άλλους σαν θύματα, τι κάνεις;

Είσαι σε θέση να σταματήσεις να βρίσκεις δικαιολογίες προκειμένου να παραμένεις κολλημένος στο ρόλο του Θύματος;

Ο ρόλος του Σωτήρα

Τα Θύματα έχουν ανάγκη από Σωτήρες: τους αναζητούν διαρκώς, κι αν δεν μπορούν να βρουν, τους κατασκευάζουν δημιουργώντας γκουρού, μεσσίες, μέντορες, τεχνολογίες που σώζουν ζωές και αδελφές-ψυχές. Τα Θύματα προσπαθούν να ξεφύγουν από την απελπισία και την απόγνωσή τους διαφεύγοντας σε ανούσιες κι εθιστικές στρατηγικές όπως κάπνισμα, ποτό, πρόχειρο φαγητό, τηλεόραση ή απλά φεύγουν διακοπές «για να φύγουν μακριά απ’ όλα». Είναι εύκολο να αισθάνεται κανείς ότι πρέπει να σωθεί από τους φόβους του, την κατάθλιψή του, την έλλειψη ελέγχου, την ανασφάλεια ή τη βαρετή μονοτονία της αγχωτικής ζωής του. Και μια άλλη στρατηγική για την αυτό-διάσωσή του είναι να βρει νόημα στη ζωή του σώζοντας άλλους, όντας ο ίδιος επαγγελματίας ή ad hoc διασώστης.

Ένας διασώστης/σωτήρας είναι διαφορετικός από έναν βοηθό. Ο βοηθός περιμένει ένα αίτημα, ενώ ο Σωτήρας  βλέπει ένα πρόβλημα κι επεμβαίνει άμεσα όπως ο σούπερμαν. Ο βοηθός ελέγχει για να δει αν η βοήθεια που παρέχει, βοηθά πραγματικά. Ο Σωτήρας βοηθά ορμώμενος, κατά τον ίδιο, από  αγάπη και καλές προθέσεις. Οι βοηθοί σταματούν όταν η δουλειά έχει τελειώσει και περιμένουν ένα αίτημα για περεταίρω βοήθεια, αλλά ο Σωτήρας συνεχίζει να επεμβαίνει ακόμα κι αν δεν του έχει ζητηθεί, γιατί έτσι επιβεβαιώνει τη δική του αυτό-αξία. «Σώζεις» κάποιον όταν επιδίδεσαι σε «ανιδιοτελή αυτοθυσία» που είναι σχεδιασμένη να δώσει στη ζωή σου νόημα και αξία, ενώ στην πραγματικότητα, δεν ακούς τις ανάγκες του άλλου.

Στις ενέργειες του Σωτήρα, δεν υπάρχει ανιδιοτέλεια, αλλά εγωισμός, γιατί στην πραγματικότητα βοηθούν τον εαυτό τους και φέρονται υποκριτικά κι ανέντιμα όταν κάνουν τις πράξεις τους να φαίνονται σαν όλα να αφορούν τον άλλον. Αν το άτομο που «βοηθούν» τους ζητήσει να σταματήσουν ή παραπονεθεί ότι δεν εισακούγεται, ο Σωτήρας πιθανόν να σκεφτεί «μετά απ’ όλα όσα έχω κάνει για ‘σένα, αυτό είναι το ευχαριστώ!». Οι Σωτήρες καταλήγουν να αισθάνονται εξαντλημένοι από την προσπάθεια, υποτιμημένοι και στα όρια του burn-out. Βαθειά μέσα τους, δε θέλουν να σταματήσουν να βοηθούν γιατί κάνοντας τους άλλους να εξαρτώνται από αυτούς , τους επιτρέπεται  να αισθάνονται ασφαλείς και επαρκείς. Οι μαμάδες που χτίζουν τη ζωή τους γύρω από τα παιδιά τους είναι κλασικά παραδείγματα Σωτήρων. Αν το παιδί ευνοεί τον πατέρα ή δεν παίρνει τις αποφάσεις ζωής  που θέλει η μητέρα, αυτή αισθάνεται προδομένη. Όταν το παιδί φεύγει από το σπίτι, η ζωή της είναι άδεια, γιατί δεν έχει δική της ζωή, αλλά έχει μάθει να ζει μέσα από το παιδί της.

Οι Διώκτες συχνά νομίζουν πως είναι  βοηθοί. Μεταμφιέζουν τη σκληρότητά τους σκεπτόμενοι «το κάνω για το καλό σου». Τα Θύματα  συχνά σώζουν τον εαυτό τους μέσω της αποφυγής, «κατεβάζοντας ρολά» και αναισθητοποιώντας τον εαυτό τους με το φαγητό, την τηλεόραση, το ίντερνετ, τα ψώνια, τα ναρκωτικά, το σεξ και το ατέλειωτο δράμα- οτιδήποτε δηλαδή τους κρατά απασχολημένους ώστε να μη σκέφτονται το εσωτερικό τους κενό και το φόβο της αποτυχίας.

Συνήθως μέσα στο 24ωρο, , ακόμα κι όταν βρισκόμαστε στη δουλειά, επιλέγουμε τις περισσότερες από τις ενέργειες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Αν δούμε τη ζωή μ ‘αυτόν τον τρόπο θα συνειδητοποιήσουμε ότι όλες οι πράξεις μας διέπονται από μια συμπεριφορά αυτό-διάσωσης. Σώζουμε τον εαυτό μας από την πλήξη, τις υποχρεώσεις, τις ευθύνες που δε θέλουμε, την παρουσία αδιάκριτων μελών της οικογένειας ή συναδέλφων ή ακόμα κι από τις εσωτερικές φωνές και την αυτοκριτική. Ίσως σώζουμε τον εαυτό μας από το φόβο ότι είμαστε μια αποτυχία ή ότι η ζωή δεν έχει νόημα.  Φοβόμαστε να σταματήσουμε, γιατί δεν ξέρουμε πού ή πώς να βρούμε νόημα στη ζωή μας έξω από το Δραματικό Τρίγωνο, μια που αυτή είναι η πραγματικότητα που έχουμε βιώσει σε όλη μας τη ζωή και δε μπορούμε να φανταστούμε κάτι διαφορετικό. Και είμαστε καχύποπτοι με εκείνους που ισχυρίζονται ότι θα μπορούσε πραγματικά να υπάρχει μια εναλλακτική λύση.

Η αμφιβολία είναι κάτι καλό, ωστόσο θα πρέπει να αναστέλλεται όταν πρόκειται για το καλό μας. Διαφορετικά απλά θα συνεχίσουμε να επαναλαμβάνουμε τα ίδια και τα ίδια έχοντας πάντα τα ίδια αποτελέσματα και μένοντας κολλημένοι στον ίδιο φαύλο κύκλο: αν παίζουμε το ρόλο του Σωτήρα, αναπόφευκτα οι άλλοι θα μας δουν ως Διώκτες γιατί δεν τους ακούμε πραγματικά, αλλά τους επιβάλουμε τη δική μας εκδοχή σωτηρίας. Ως συνέπεια, θα καταλήξουμε να αισθανόμαστε σαν ένα παραγνωρισμένο Θύμα.

Σε ποιες περιπτώσεις παίζετε το ρόλο του Σωτήρα; Πώς λειτουργεί αυτό για εσάς; Όταν συνειδητοποιείτε ότι σώζετε τον εαυτό σας, τι κάνετε; Όταν συνειδητοποιείτε ότι σώζετε άλλους, τι κάνετε; Είστε σε θέση να εντοπίσετε σκέψεις, αισθήματα και συμπεριφορές αυτο-διάσωσης, ώστε να βρείτε το δρόμο της ευτυχίας και της εσωτερικής ηρεμίας που σας αξίζει;