Τα είδη προσκόλλησης και το σεξ

Η έρευνα των Mark, Vowels, &Murray, 2017 έδειξε ότι το είδος προσκόλλησης του καθενός αποτελεί σημαντικότερο παράγοντα ικανοποίησης στο σεξ από την επιθυμία.

Γενικά, εκείνοι με ασφαλή τρόπο προσκόλλησης απολαμβάνουν τη σεξουαλική επαφή σαν ένα τρόπο να συνδεθούν φυσικά και συναισθηματικά, ενώ στα ζευγάρια αυτά υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη και ικανότητα να δείξουν την ευάλωτη πλευρά τους, οι οποίες δημιουργούν έναν ασφαλή δεσμό μεταξύ τους. Στο πλαίσιο της σχέσης τους υπάρχει χώρος για διαφωνία και για να δουλέψουν πάνω στις συγκρούσεις τους χωρίς να νιώθουν το μόνιμο φόβο ότι θα διαλυθεί η σχέση τους.

Ωστόσο, για εκείνους με μη ασφαλείς τρόπους προσκόλλησης (αγχώδης και αποφευκτική), το σεξ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διαχειρίζεται το άτομο τους βασικούς του φόβους, τραύματα που έχουν προκύψει από τη σχέση (προσκόλληση) με τους γονείς του όταν ήταν παιδί, αλλά και εσωτερικά του κενά.

Το να μην έχεις ασφαλή τρόπο σύνδεσης στο σεξ ωστόσο, δε σημαίνει ότι δεν μπορείς να το απολαύσεις και συγχρόνως να δουλεύεις για να κατακτήσεις ένα πιο ασφαλή τρόπο προσκόλλησης αλλά και τα αισθήματα ασφάλειας και αυτοπεποίθησης που μπορούν να βελτιώσουν την ερωτική σου ζωή.

Πιο συγκεκριμένα:

ΑΣΦΑΛΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΕΞ 

-Η αντίληψη του εαυτού είναι θετική, επομένως υπάρχει λιγότερη εξάρτηση από το σεξ σαν τρόπος επιβεβαιώσης και αυτοεκτίμησης

-Βλέπει τον σύντροφό του σαν άτομο αξιόπιστο και ασφαλές, άρα δίνει λιγότερη σημασία στην απόδοση και περισσότερη στην αυθεντικότητα κατά τη διάρκεια του σεξ

- Υπάρχει περισσότερη συναισθηματική οικειότητα, παιχνιδιάρικη διάθεση και επικοινωνία γύρω από το σεξ

-Μπορεί να προτιμά τη δέσμευση μιας σχέσης σε αντίθεση με τα one night stands και το περιστασιακό σεξ, λόγω της ικανότητας να εξισορροπεί την ευαλωτότητα, την εμπιστοσύνη και την αμοιβαιότητα στις σχέσεις

ΑΓΧΩΔΗΣ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗ ΚΑΙ ΣΕΞ

- Λόγω του φόβου του ατόμου ότι δεν είναι αρκετά καλός, είναι πιο πιθανό να δει το σεξ ως επιβεβαίωση ότι το αγαπούν κι ότι αξίζει

-Μπορεί να υπάρχει άγχος μετά από δυσαρέσκεια από τη σεξουαλική επαφή, ανησυχώντας για το κατά πόσο είναι δεσμευμένος ο σύντροφος μαζί του

-Μπορεί σε νέες σχέσεις, το σεξ να χρησιμοποιείται σαν τρόπος για να αποφύγει τη δημιουργία συναισθηματικής οικειότητας

-Τα άτομα αυτά έχουν περισσότερες πιθανότητες να συναινέσουν σε ανεπιθύμητο σεξ (Muise, Impett, & Desmarais, 2013) ίσως για να αποφύγουν την εγκατάλειψη

-Είναι πιο πιθανό να ενδιαφέρονται για την ικανοποίηση του συντρόφου από τη δική τους (Barnett, Moore, Woolford, & Riggs, 2018).

ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΕΞ

-Το άτομο είναι πιο εσωτερικά εστιασμένο ή συναισθηματικά «σφραγισμένο» κατά τη διάρκεια του σεξ

-Μπορεί να επικεντρώνεται στον τελικό στόχο του σεξ, περισσότερο από τη διαδικασία ή τη συναισθηματική σύνδεση

-Τα άτομα αυτά είναι λιγότερο πιθανό να δώσουν προτεραιότητα στον οργασμό του συντρόφου σε σύγκριση με τα άτομα με αγχώδη προσκόλληση (Barnet, Moore, Woolford, & Riggs, 2018)

-Μπορεί να προτιμά να κάνει one night stand και περιστασιακό σεξ σε σύγκριση με άτομα με αγχώδη ή ασφαλή προσκόλληση

-Τα άτομα με αποδιοργανωμένη προσκόλληση (φοβικοί και αποφεύγοντες) έχουν γενικά τόσο αγχώδη όσο και αποφευκτική προσεγγίση στο σεξ.

 

Κάνοντας babysitting στη ντροπή του ναρκισσιστή

Μια γνωστή δυναμική της σχέσης με έναν ναρκισσιστή είναι η ανάγκη να βρίσκεσαι  σε συνεχή εγρήγορση όταν είσαι μαζί του. Με την πάροδο του χρόνου, βλέπεις τον εαυτό σου να συρρικνώνεται και να περιορίζεται όλο και περισσότερο, μετρώντας τη συμπεριφορά σου και τα λόγια σου.

Μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, συνειδητοποιείς ότι δε μπορείς να δώσεις στο άτομο αυτό feedback ή να ασκήσεις κριτική, η οποία μπορεί να του είναι χρήσιμη. Δεν μπορείς να του επικοινωνήσεις τις ανάγκες σου, ή να μοιραστείς οτιδήποτε σε αφορά, ενώ όσο περνά ο καιρός συνειδητοποιείς ότι δεν μπορείς στην ουσία να του μιλήσεις για κανένα θέμα, γιατί φοβάσαι την οργή του.

Φοβάσαι ότι θα ξεσπάσει πάνω σου το θυμό του, φοβάσαι το gaslighting και τη χειραγώγησή του. Κι όσο πιο πολύ προσπαθείς να επικοινωνήσεις, τόσο χειρότερο γίνεται. Καμία από τις παραδοσιακές μεθόδους υγιούς επικοινωνίας δε λειτουργεί, οπότε μια μέρα αποφασίζεις ότι είναι ευκολότερο να κρατάς το στόμα σου κλειστό για να μπορέσεις να επιβιώσεις στη σχέση αυτή. Διαφορετικά, θα καταλήξεις να μαλώνεις μαζί του κι όσο αυτό επαναλαμβάνεται τόσο εσύ σταδιακά χάνεις τον εαυτό σου και την αυθεντικότητά σου μέσα στη σχέση αυτή.

Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν είναι, γιατί οι ναρκισσιστές λειτουργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο;

Γιατί θυμώνουν τόσο πολύ και γίνονται τόσο χαοτικοί και επιθετικοί όταν ακούσουν κάτι που δεν τους αρέσει ή όταν τους ζητούν να κάνουν πράγματα που δε θέλουν;

Γιατί σχεδόν τα πάντα ενεργοποιούν το αίσθημα ανεπάρκειας που νιώθουν, την ανασφάλεια και το φόβο τους.

Κατά τη διάρκεια του ξεσπάσματος του θυμού τους, συχνά ξεχνάμε ότι ο ναρκισσιστής είναι στην πραγματικότητα ένα βαθιά φοβισμένο άτομο που ξεσπά στην πηγή της ντροπής του. Κι εσύ, επειδή είσαι κάποιος που βρίσκεται κοντά του, αποτελείς πηγή ντροπής για εκείνον.

Αυτό δεν έχει να κάνει με ‘σένα και δε σημαίνει ότι έχεις κάτι ντροπιαστικό πάνω σου. Κάτι όμως πάνω σου βγάζει στην επιφάνεια την αίσθηση ανεπάρκειας που έχουν. Μπορεί να έχεις φίλους που σε στηρίζουν όπως δε στηρίζουν εκείνον. Μπορεί να τα καταφέρνεις καλύτερα στη δουλειά ή στο σχολείο. Μπορεί το ότι έχεις έναν εύθυμο χαρακτήρα και χαίρεσαι τη ζωή σου. Μπορεί να μη σκοτίζεσαι για λεπτομέρειες ή μπορεί κάποιες φορές να του λες πράγματα που δε θέλει να ακούσει. Μπορεί να παιδιά σου να παίζουν περισσότερο μαζί σου απ’ ότι παίζουν τα δικά του με εκείνον. Μπορεί γιατί ο σύντροφός σου είναι πιο ευγενικός από τον δικό του.

Όποιος κι αν είναι ο λόγος, όποια η σχέση, η λίστα είναι ατέλειωτη. Και συνήθως είναι τα καλύτερα κομμάτια του εαυτού σου που ενεργοποιούν τη ντροπή τους. Οι περισσότεροι όμως δεν το καταλαβαίνουν αυτό και συνήθως προσπαθούν να βελτιώσουν την κατάσταση όπως μπορούν, προκειμένου να αποφύγουν το θυμό του ναρκισσιστή, τη σκληρότητα και τη χειριστικότητα του, αρχίζοντας να υποτιμούν τον εαυτό τους, να αισθάνονται ίσως ενοχές για τις επιτυχίες τους ή ακόμα και να προσπαθούν να πείσουν τον περίγυρό τους να συμπαθήσουν το άτομο αυτό γιατί κατά βάθος το λυπούνται και είναι κρίμα. Ή μπορεί ακόμα να αρχίσουν να κρύβουν ή να απαξιώνουν τα επιτεύγματά τους για να μη φέρουν σε δύσκολη θέση τον ναρκισσιστή ή ακόμα και να αφεθούν παθητικά στην εξέλιξη των πραγμάτων ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα καλυτερέψουν.

Δεν θα καλυτερέψουν.

Για τον ναρκισσιστή στη ζωής μας, όλες αυτές οι δύσκολες συμπεριφορές του, η έπαρσή του, η αλαζονεία του, η διαρκής αναζήτηση επιβεβαίωσης, η ανάγκη του για έλεγχο, το gaslighting, τα ψέματα, η επιφανειακότητα  ή η επιθετικότητά του, είναι όλα κομμάτι της άμυνάς του. Και οι άμυνές του είναι σαν στρατιώτες  που φυλάνε την ανεπάρκεια και την ανασφάλειά του. Αλλά αν για οποιονδήποτε λόγο καταφέρεις να υπερνικήσεις τις άμυνες αυτές, όχι υποχρεωτικά γιατί αυτός είναι ο σκοπός σου, και προκαλέσεις τις ανασφάλειές του, τότε εκρήγνυται ο θυμός του.

Όταν λοιπόν εσύ, αρχίζεις να κόβεις τα καλύτερα κομμάτια του εαυτού σου, όταν σταματάς να επικοινωνείς, όταν είσαι συνέχεια σε εγρήγορση, στην πραγματικότητα νταντεύεις την ντροπή του. Προσέχεις τόσο πολύ για να μην κάνεις κάτι και την ενεργοποιήσεις που καταλήγεις να ζεις τη ζωή σου γύρω από αυτό.

Συνήθως, αυτό συμβαίνει σε προσωπικές ή συντροφικές σχέσεις, όπου προσπαθείς να φροντίσεις να υπάρχει λειτουργικότητα. Αν κάτι τέτοιο σου συμβαίνει για πρώτη φορά και δεν αναγνωρίζεις τί κάνεις και τί είναι η γνωστική ασυμφωνία, τότε θα αρχίσεις να δικαιολογείς τις συμπεριφορές αυτές και θα καταλήξεις μπλοκαρισμένος. Δεν μπορείς να αναγνωρίσεις ότι ο ρόλος σου στη σχέση αυτή είναι να φροντίζεις μη θιχτεί η ντροπή και οι εύθραυστες ισορροπίες του ναρκισσιστή, οπότε καταλήγεις να εξαντλείς τον εαυτό σου βεβαιώνοντας ότι εσύ ή οποιοσδήποτε άλλος δε θα πείτε κάτι το οποίο θα ενεργοποιήσει τη ντροπή του και θα τον κάνει να ξεσπάσει.

Κι έτσι περνάς διακοπές, δείπνα τα βράδια, μέρες στο σπίτι, όσο μπορείς πιο προσεκτικά και χωρίς να προκαλέσεις τη ντροπή που νιώθει, ώστε να διατηρήσεις την ψευδαίσθηση της σχέσης σας.

Στις οικογενειακές σχέσης, σαν παιδί, μπορεί να τα έκανες όλα αυτά χωρίς καν να το συνειδητοποιείς. Μπορεί να χρειαζόταν να είσαι πολύ προσεκτικός στο οικογενειακό τραπέζι, να έχεις το νου σου να μην κοιτάξεις με λάθος τρόπο, να μην κάνεις θόρυβο με το πιρούνι σου ή να πεις κάτι που δεν έπρεπε.

Μπορεί να έπρεπε, μεγαλώνοντας, τα παιχνίδια σου να ήταν με εμμονικό τρόπο στη θέση τους. Μπορεί να μεγάλωσες με το φόβο ότι κάποιος μέσα στο σπίτι μπορεί να πει κάτι λάθος και να κάνει τον ναρκισσιστή γονιό να ξεσπάσει. Μπορεί να πέρασες την παιδική σου ηλικία μπουσουλώντας, περπατώντας, καθώντας ή κοιμώντας,  σε συνεχή εγρήγορση.

Είμαι πεπεισμένη ότι τα παιδιά με ναρκισσιστές γονείς δε χαλαρώνουν ποτέ κατά την παιδική τους ηλικία και ότι είναι πάντα σε ετοιμότητα για το επόμενο ξέσπασμα. Και είναι πραγματικά αποκαρδιωτικό όταν συνειδητοποιείς πόσο  λίγο έλεγχο μπορεί να έχει ένα παιδί μέσα σε μια τέτοια κατάσταση. Οπότε κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί, αλλά είναι τόσα πολλά πράγματα έξω από το πεδίο ελέγχου του παιδιού, όπως η εργασία του ναρκισσιστή γονιού, οι άλλες σχέσεις του με τους άλλους ενήλικες ή τα χρήματα. Και τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει με τέτοιους γονείς έχουν όλα παρόμοιες εμμονές και τελειομανία.

Και είναι τόσο άδικο για το παιδί να μεγαλώνει σε ένα τέτοιο περιβάλλον όπου πρέπει να νταντεύει τη ντροπή του γονιού του, όταν ο γονιός αυτός οφείλει να συμπεριφέρεται σαν ενήλικας και σαν πραγματικός γονιός στο παιδί του.

Η τραγωδία του να μεγαλώνεις με έναν γονιό με ναρκισσισμό είναι ότι σου έχει κλέψει  την αίσθηση μιας πλήρως ασφαλούς και ευτυχισμένης παιδικής ηλικίας.

Στη δουλειά, όλοι προσπαθούν να κάνουν τα κέφια του δύσκολου αφεντικού. Από το να του έχουν έτοιμο τον καφέ του στο γραφείο μέχρι να τον ενημερώνουν για τις εξελίξεις αποκαλύπτοντας τα γεγονότα με συγκεκριμένη σειρά και αποφεύγοντας, όσο γίνεται τα κακά μαντάτα. Όλοι υπακούν στις απαιτήσεις και στον έλεγχό του και στα meetings κοιτάζονται μεταξύ τους, μην τύχει και  εκνευριστεί το αφεντικό. Όπου και πάλι, όλοι αυτοί νταντεύουν την ντροπή του αφεντικού τους.

Όταν αρχίσεις να βλέπεις κατ’ αυτόν τον τρόπο τη συμπεριφορά σου σαν απάντηση στη ντροπή που αισθάνεται ο ναρκισσιστής, η δυναμική της σχέσης αρχίζει και βγάζει περισσότερο νόημα. Προσπαθείς να την προσέχεις και σχεδόν να την προστατεύεις.

Θα μπορούσε κάποιος να μας κατηγορήσει ότι  όλοι μας είμαστε ένοχοι γιατί όλοι κατά κάποιον τρόπο ενθαρρύνουμε και υποβοηθούμε τον ναρκισσιστή προσπαθώντας να μη θίξουμε τον εύθραυστο εγωισμό του, τη χρόνια αίσθηση ανεπάρκειάς του και την πανταχού παρούσα ντροπή του. Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε τη δύναμη, το ενδιαφέρον ή την τόλμη να ζούμε με τον φόβο των ξεσπασμάτων θυμού του ναρκισσιστή και συχνά δεν έχουμε την ελευθερία, την ασφάλεια ή ακόμα και την αυτοπεποίθηση να φύγουμε από μια τέτοια σχέση.

Και κάποιες φορές είναι οίκτος, ενοχή ή και λανθασμένη πίστη που μας κρατά κολλημένους σε τέτοιες καταστάσεις.

Η σχέση με έναν ναρκισσιστή είναι σαν μια παρτίδα σκάκι που δεν μπορείς να κερδίσεις, αλλά κατανοώντας τις δυναμικές που τη διέπουν μπορεί να δώσεις την άδεια και την ευκαιρία στον εαυτό σου να απαγκιστρωθείς, να σταματήσεις να αυτο-κατηγορείσαι και να αρχίσεις να καλλιεργείς ένα πιο υγιές περιβάλλον για 'σένα, πέρα από τέτοιες συναισθηματικά και ψυχολογικά περιοριστικές και διαταρραχτικές σχέσεις.

Το κείμενο είναι απομαγνητοφώνηση και μετάφραση ενός βίντεο της  Dr. Ramani Durvasula, η οποία στο κανάλι της στο youtube ασχολείται αποκλειστικά με τον ναρκισσισμό, τις εκφάνσεις αυτού και τις συνέπειες στη ζωή μας:

https://www.youtube.com/channel/UC9Qixc77KhCo88E5muxUjmA

 

 

Οικολογία και ψυχοπαθολογία

 

Για να γίνει καλύτερα κατανοητό το θέμα της παρούσας ανάρτησης, παραθέτω τον πίνακα του Paul Cézanne, Mont Saint-Victoire

Αν παρατηρήσουμε καλά τo έργο του καλλιτέχνη, θα συνειδητοποιήσουμε ότι το σχέδιο που απεικονίζεται δεν προκύπτει από μια σχεδιαστική γραμμή, αλλά μέσα από το χρώμα. Ο κόσμος δηλαδή στην εικόνα αυτή μοιάζει να έχει όγκο και πυκνότητα, να είναι ένας οργανισμός αποτελούμενος από χρώματα και επίπεδα. Το χρώμα δίνει υφή και ρεαλιστική συνέπεια μέσω των πολλαπλών περιγραμμάτων του, χωρίς να είναι περιορισμένος από μια ξεκάθαρη σχεδιαστική γραμμή, όπως προαναφέρθηκε.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η τέχνη του Cézanne απεικονίζει εύστοχα τη σκέψη του Γάλλου φιλοσόφου Merleau-Ponty, ο οποίος ακυρώνει τον διαχωρισμό της ανθρώπινης εμπειρίας σε εσωτερική και εξωτερική, μέσω της αναγνώρισης των αμφισημιών που ενυπάρχουν στα ανθρώπινα όντα (Moreira, 1998;2001).

Αυτή η ιδέα των πολλαπλών περιγραμμάτων, θα μπορούσε να είναι βοηθητική για μια παγκόσμια φαινομενολογική κατανόηση της ψυχοπαθολογίας, προτείνοντας μια θεώρηση του ψυχωτικού ως κάποιου χωρίς περιγράμματα ή όρια. Αυτό που βιώνεται στην ψύχωση, κάνοντας μια αναλογία με τους πίνακες του Cézanne, είναι καθαρό χρώμα που διασκορπίζεται στον καμβά χωρίς όρια, οδηγώντας σε μεγάλο ψυχικό πόνο.

Από την άλλη, το σύγχρονο νευρωτικό μοντέλο, το οποίο περιλαμβάνει σύνδρομα που καθιστούν άκαμπτη την προσωπικότητα και χαρακτηρίζεται από παρορμητική και αγχώδη συμπεριφορά, επίσης δεν παρατηρεί  το πολλαπλό περίγραμμα ή όριο με τον κόσμο. Βλέπει κάτι αυστηρό, κατ’επίφαση ακριβές και καθορισμένο, με λίγο ή καθόλου χρώμα που μοιάζει με μια καθαρή γραμμή. Σε αυτήν τη δεύτερη περίπτωση, οι ψυχικά νοσούντες θα έχουν μια στατική ύπαρξη, χωρίς κίνηση, είτε επειδή ζουν σε μια πραγματικότητα χωρίς περίγραμμα, είτε επειδή τα περιγράμματα που βιώνουν είναι άκαμπτα, αλλά και στις δύο περιπτώσεις σίγουρα βλέπουν έναν κόσμο χωρίς χρώμα.

Μεταξύ λοιπόν των τόσων πολλών περιγραμμάτων που απαρτίζουν το ψυχοπαθολογικό πλαίσιο με τόσο δυναμικό, αλλά και μη καθορισμένο τρόπο, όπως οι πίνακες του Cézanne, το οικολογικό όριο αποτελεί καθοριστικό αιτιολογικό παράγοντα της προαναφερόμενης ψυχοπαθολογίας.

 

Οικο-ψυχολογία

Η οικολογία είναι το κομμάτι της βιολογίας που μελετά τις σχέσεις των ζωντανών οργανισμών/όντων και του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν καθώς και τις αμοιβαίες επιρροές τους. Ο όρος, αναφέρεται επίσης στον κλάδο των ανθρώπινων επιστημών που μελετά τη δομή και την ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινοτήτων σε σχέση με το περιβάλλον και την επακόλουθη προσαρμογή τους σε αυτό.

Με άλλα λόγια, η οικολογία μελετά την ισορροπία του φυσικού κόσμου και των ανθρώπων που ζουν σε αυτόν.

Αν και παραδοσιακά, η οικολογία αποτελεί αντικείμενο ανησυχίας των περιβαλλοντολόγων και των βιολόγων, το δεύτερο νόημά της, προερχόμενο από τις ανθρωπιστικές επιστήμες, έρχεται όλο και εντονότερα στο προσκήνιο λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον. Αυτή η παρέμβαση είναι αρνητική και καταστροφική και οδηγεί σε αυξανόμενη ανισορροπία στην οικολογία του πλανήτη.

«Ζούμε σε έναν πλανήτη που επιδεινώνεται σε οικολογικό επίπεδο και κατοικείται από ανθρώπους που είναι ψυχολογικά ανισσόροποι» (Brown, 1995, p. XIV).

Οι οικοψυχολόγοι πιστεύουν ότι υπάρχει ένας συναισθηματικός δεσμός μεταξύ των ανθρώπων και του φυσικού περιβάλλοντος από το οποίο προερχόμαστε και εξελισσόμαστε. Η οικοψυχολογία λοιπόν, επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τον ορθολογισμό σε ένα περιβαλλοντικό πλαίσιο. Υποστηρίζει ότι η επιδίωξη να θεραπευτεί η ψυχή χωρίς αναφορά στο οικολογικό σύστημα, του οποίου είμαστε αναπόσπαστο μέρος, είναι μια μορφή αυτοκαταστροφικής τύφλωσης, και προσπαθεί για την αναθεώρηση της ανθρώπινης ψυχής ως αναπόσπαστο μέρος του φυσικού ιστού (ibid., p. XVI).

Και πραγματικά, για όσους εργάζονται στο κομμάτι της ψυχικής υγείας, κάτι τέτοιο αποτελεί μείζον θέμα, καθώς παρατηρούμε ότι ενώ καθημερινά οι ψυχολογικές, ιατρικές και ψυχοφαρμακευτικές θεραπείες για ψυχικές νόσους πολλαπλασιάζονται , ο αριθμός αυτών  που νοσεί ψυχικά αυξάνεται  σε όλο τον  κόσμο. Με άλλα λόγια ο σύγχρονος κόσμος βιώνει μια ψυχοπαθολογική επιδημία, η οποία πέρα από τις ιδεολογικές πτυχές της, μας δείχνει πιθανώς ότι η ατομικιστική ψυχοπαθολογική προσέγγιση έχει αποτύχει.

Η ζωή, είτε υγιής είτε παθολογική, διαπερνάται από τη φύση και το περιβάλλον. Η ανθρώπινη εμπειρία αποτελεί έτσι το σημείο της πολλαπλής διασταύρωσης των διαφόρων συστημάτων –οικολογικών, πολιτιστικών, βιολογικών, ιστορικών, πολιτικών, ψυχολογικών, κλπ- που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Τα ανθρώπινα όντα, έχοντας ρίζες σε αυτόν τον κόσμο συνεπάγεται πως ό,τι αφορά τον κόσμο αφορά επίσης και τα ίδια.

Δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ των διαφόρων συστημάτων, αλλά μονάχα πολλαπλά περιγράμματα σε συνεχή κίνηση. Εφόσον λοιπόν η γη είναι η ρίζα της ιστορίας, είναι επίσης και η ρίζα της ψυχοπαθολογίας. Η οικολογική ανισορροπία της γης συντελεί στις ψυχικές ανισορροπίες που αυξάνουν τον πόνο στον σύγχρονο άνθρωπο. Ταυτόχρονα, αυτές οι ίδιες ψυχοπαθολογικές διεργασίες προκαλούν τον άνθρωπο να καταστρέψει τον κόσμο στον οποίο ζει, καταστρέφοντας έτσι τον εαυτό του.

Η έννοια της απόσχισης

Για να μπορέσουμε ναν κατανοήσουμε καλύτερα την αμοιβαία σχέση μεταξύ οικολογίας και ψυχοπαθολογίας, καλό είναι να κάνουμε μια αναφορά στην έννοια της απόσχισης, που σημαίνει αποσύνδεση, διαίρεση, διαχωρισμός, αποδόμηση, αποσύνθεση. 

Στη σχιζοφρένεια κάνουμε λόγο για διχασμένη ή πολλαπλή προσωπικότητα. Ο διχασμός αυτός περιγράφει από την πρώιμη κι όλας ψυχιατρική και ψυχολογική θεραπεία, τις δισχαστικές διαδικασίες που συμβαίνουν σε ψυχικές ασθένειες και ειδικά στις ψυχώσεις.

Κατά την εμφάνιση της ψύχωσης, ο ασθενής αποσπάται από την πραγματικότητα και ζει σε έναν δικό του κόσμο, αποκομμένο από τον πραγματικό κόσμο με τον οποίο έρχεται σε επαφή. Υπάρχει λοιπόν μια πολύ ασυνήθιστη συνθήκη διαβίωσης για το αισθανόμενο σώμα, καθώς η παραπάνω εμπειρία προφανώς το αποσυνδέει από τον κόσμο των αισθήσεων και της ιστορίας.

Οι αποσχισμένες μορφές συμπεριφοράς είναι όλο και πιο συχνές στις μεταμοντέρνες κοινωνίες, οι οποίες δεν παρουσιάζουν σύνδεση μεταξύ της σκέψης, του συναισθήματος και των ενεργειών/ της δράσης, η οποία και βρίσκεται στο κέντρο αυτής της ψυχοπαθολογικής επιδημίας.

Για παράδειγμα οι αγχώδεις και οι ψυχαναγκαστικές διαταραχές χαρακτηρίζονται ακριβώς από την αυτοματοποίηση των ενεργειών χωρίς κανένα είδους νοητικής διεργασίας. Η μπλοκαρισμένη επικοινωνία εμφανίζεται σε όλες τις ψυχωτικές καταστάσεις, αλλά και στην κατάθλιψη, σε σύνδρομα πανικού, σε διαταραχές προσωπικότητας, αλλά και στις περισσότερες ψυχικές νόσους που αυξάνονται στο σύγχρονο κόσμο ως συνέπεια μιας ατομικιστικής κουλτούρας που οδηγεί στη μοναξιά, στην έλλειψη δέσμευσης προς τους άλλους και στη ναρκισσιστική κενότητα (Sloan,1966).

Αλλά η ίδια διάσπαση που συμβαίνει στην ψυχοπαθολογία, συμβαίνει και στις ιδεολογικές εμπειρίες, μέσω του διαχωρισμού μεταξύ της συνειδητοποίησης ότι κάτι είναι λάθος και της συμπεριφοράς που αρνείται αυτήν την παρατήρηση, μέσω ενός άλλου μηχανισμού που εξιδανικεύει κάτι ή κάποιον, και ο οποίος συνήθως προκύπτει από την υπολειμματική εξιδανίκευση της πατρικής φιγούρας (Moreira & Sloan, 2002).

Αυτό που συμβαίνει τόσο στην ψυχοπαθολογική όσο και στην ιδεολογική εμπειρία είναι μια διαδικασία ασυμφωνίας μεταξύ της σκέψης, του συναισθήματος και της δράσης του ατόμου, η οποία οδηγεί σε ψυχική δυστυχία και σε αδυναμία. Αυτή η ίδια ιδέα της απόσχισης είναι χρήσιμη στην περιγραφή της  οικολογικής εμπειρίας του σύγχρονου ανθρώπου.

Σύμφωνα με τον Metzner (1995),

«Ολόκληρη η κουλτούρα της δυτικής βιομηχανικής κοινωνίας είναι αποσυνδεδεμένη από το οικολογικό της υπόστρωμα. Δεν είναι ότι η γνώση και η κατανόησή μας για τον περίπλοκο και ευαίσθητο ιστό αλληλεξάρτησης από τη Γη είναι ασαφής ή καταχωνιασμένος σε κάποιο σκοτεινό υπόγειο της ψυχής. Έχουμε πλήρη επίγνωση της επίπτωσης που έχουν οι επιλογές μας στο περιβάλλον, αντιλαμβανόμαστε τη μόλυνση και την υποβάθμιση της ποιότητας του εδάφους, των υδάτων, του αέρα, αλλά δεν τη φροντίζουμε. Δε συνδέουμε τη γνώση αυτή με άλλες πτυχές της συνολικής μας εμπειρίας».

Πιστεύω ότι η οικολογική απόσχιση βρίσκεται μεταξύ της ψυχοπαθολογικής απόσχισης  και της ιδεολογικής απόσχισης. Οι αμέτρητες καταστροφικές διαδικασίες του φυσικού κόσμου που αναπτύσσουμε, προφανώς έχουν να κάνουν με τη διαχείριση του ανθρώπινου θανάτου και της αυτοκαταστροφής που συνεχίζονται καθημερινά, με έναν άρρωστο τρόπο, αντίθετο με τις αρχές της διατήρησης της ζωής.

Από την άλλη, γνωρίζουμε ότι μεγάλο μέρος της οικολογικής υποβάθμισης έχει να κάνει με ιδεολογικές διαδικασίες που αφορούν αποκλειστικά την εξουσία και τα οικονομικά συμφέροντα.  Αντιλαμβάνομαι λοιπόν, ότι αυτό που βρίσκεται στην καρδιά της οικολογικής απόσχισης, είναι η ατομική υποκειμενικότητα, όπου ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του και αναλαμβάνει την ευθύνη σαν αποκομμένη μονάδα, σα να μην είναι ικανός ή αρκετά δυνατός να δει τον εαυτό του ως μέρος του κόσμου και ως εκ τούτου να είναι υπεύθυνος γι’αυτόν. Έτσι η εμπειρία της παγκόσμιας υποκειμενικότητας, η οποία περιλαμβάνει και την οικολογία στα πολλαπλά της όρια, εξαφανίζεται, υποκύπτοντας σε μια ατομικιστική υποκειμενικότητα, η οποία οδηγεί στην ψυχοπαθολογία.

Η «οικολογική υποκειμενικότητα» στην οποία βασίζεται η επιβίωση του ανθρώπινου είδους και καθορίζει τις σχέσεις μας μέσα και μαζί με τον κόσμο, δεν υπάρχει πλέον.

«Αυτός ο κόσμος που δεν είμαι εγώ και στον οποίο προσκολλώμαι τόσο έντονα όσο και στον  εαυτό μου, δεν είναι υπό μία έννοια, παρά μια προέκταση του σώματός μου. Έχω λόγους σοβαρούς να λέω ότι είμαι ο κόσμος» (Merleau-Ponty, 1964, p. 83). 

Αποσπάσματα από τη δημοσίευση της Virginia Moreira με τίτλο "Ecology in the multiple countours of Psychopathology"

 

Οι κίνδυνοι της Πνευματικής Παράκαμψης

Η προέλευση:  Ο όρος “Πνευματική Παράκαμψη” (Spiritual Bypassing στα αγγλικά) εισήχθη για πρώτη φορά από τον ψυχολόγο  John Welwood το 1984. Αναφέρεται στη χρήση πνευματικών πρακτικών προκειμένου να αποφύγουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με οδυνηρά συναισθήματα, ανεπίλυτα τραύματα και αναπτυξιακές μας ανάγκες.

“Στην πνευματική παράκαμψη χρησιμοποιείται συχνά ο στόχος της αφύπνισης ή της απελευθέρωσης ώστε να εξορθολογήσουμε αυτό που ονομάζω «πρόωρη υπέρβαση».  Η «πρόωρη υπέρβαση»  αναφέρεται στην προσπάθειάς μας να εξυψωθούμε πάνω από την ωμή και άσχημη πλευρά της ανθρώπινης υπόστασής μας χωρίς ωστόσο να την έχουμε πρoηγουμένως αντιμετωπίσει πλήρως και να έχουμε συμφιλιωθεί μαζί της. Και τότε χρησιμοποιούμε την «ύψιστη αλήθεια» για να υποτιμήσουμε ή να απορρίψουμε ανθρώπινες ανάγκες, συνασθήματα, ψυχολογικά προβλήματα, σχεσιακές δυσκολίες και αναπτυξιακά ελλείμματα.»  

Απόσπασμα από τη "Συνέντευξη με τον John Welwood", της  Tina Fossella.

Η σκληρή αλήθεια: Σε κοινωνικό επίπεδο υπάρχει πολλή αδικία και δυσφορία που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, τόσο ως πνευματική κοινότητα, αλλά και ως ανθρώπινα όντα.

Όταν αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε προβληματικά ζητήματα που ανήκουν στο εξωτερικό μας σύστημα,  ακυρώνουμε και αποσιωπούμε ενεργά τις εμπειρίες εκείνων που βιώνουν καταπίεση.

Έτσι, με τον τρόπο αυτό, αποφεύγουμε να αναλάβουμε την ευθύνη για τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου και απομονώνουμε αυτούς που χρειάζονται περισσότερο την υποστήριξή μας.

Παραδείγματα πνευματικής παράκαμψης:

 “-Στ’αλήθεια, δεν είμαι καλά. Από τότε που έχασα τη δουλειά μου αγωνίζομαι να  σταθώ στα πόδια μου.
-Όλα γίνονται για κάποιο λόγο! Έχε πίστη.”

“-Είναι τόσοι πολλοί οι άνθρωποι που υποφέρουν από ψυχικά νοσήματα… Είναι δύσκολο ακόμα και να υπάρχεις κοντά τους.
-Ο καθένας δημιουργεί τη δική του πραγματικότητα. Αν ήτανε κοντά στο θεό δεν θα είχαν τέτοια προβλήματα.”

“- Το κίνημα “black lives matter” είναι τόσο σημαντικό! Πρέπει να το συζητάμε.
-Δεν καταλαβαίνω γιατί μιλάς συνέχεια γι’ αυτό. Εγώ δε βλέπω χρώμα. Όλων η ζωή έχει αξία.”

“-Δεν αντέχω να βλέπω άλλο ειδήσεις. Κάποιες μέρες αισθάνομαι εντελώς αβοήθητος.
-Ναι, αλλά ας αλλάξουμε θέμα γιατί αυτή η συζήτηση παράγει χαμηλές δονήσεις.”

 

“Χωρίς βαθιά και ειλικρινή αυτό-αποδοχή, η πνευματική ζωή στηρίζεται σε ένα σαθρό θεμέλιο και δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια διαφυγή σε έναν κόσμο ψευδαισθήσεων.” 

–John Monbourquette

 

Αρχέτυπα και Αστρολογία

Ο Ποσειδώνας

 

Ο Ποσειδώνας είναι πηγή, είναι το αιώνιο. Ταυτιζόμαστε με τον Ποσειδώνα γιατί κάποτε ήμασταν (και κάποια μέρα θα ξαναγίνουμε) κομμάτι του αιώνιου. Προς το παρόν, ζούμε στον εφήμερο, φυσικό κόσμο.  

Δεν είναι ο Ποσειδώνας που ζει στον υλικό κόσμο, αλλά εμείς. Και αναζητούμε την προσκόλληση μέσα στο εφήμερο, γιατί είναι φυσικό να προσκολληθούμε σε αντικείμενα όταν ένα μέρος μας είναι κομμάτι της αιωνιότητας. Αναζητούμε παρηγοριά σε ό,τι πιστεύουμε ότι είναι η φυσική ενσάρκωση του θείου: χρήματα, άνθρωποι ή άλλες υλικές επιθυμίες. Αλλά καμία εμμονή με την ύλη δε θα μας ικανοποιήσει. Γοητευόμαστε από μια αυταπάτη κι όταν η ψευδαίσθηση καταρρέει, πέφτουμε σε μια δίνη απελπισίας.

Ο Ποσειδώνας είναι η αίγλη, η μουσική, η ψυχαγωγία, ο κινηματογράφος. Είναι οι τέχνες που μας μεταφέρουν σε μιαν άλλη πραγματικότητα. Η ανθρώπινη φαντασία μας δίνει τη δύναμη της υπερβατικότητας. Μπορούμε να διασχίσουμε  αυτά τα νερά που μας υπνωτίζουν, αλλά δεν μπορούμε να αφήσουμε τον εαυτό μας να πνιγεί στην παραίσθηση.

Ο Ποσειδώνας είναι πορώδης και άμορφος. Αλλοιώνει τα όρια σαν σώμα που αποσυντίθεται. Μας τραβά να αποκοπούμε από τη ζωντανή πραγματικότητα. Είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης σε μια κοινωνία γεμάτη πόνο.

Ο Ποσειδώνας δεν είναι η κατάχρηση ουσιών, είναι η απόδραση. Οι ουσίες που προκαλούν παραισθήσεις ή μουδιάζουν τον πόνο είναι μέσα διαφυγής, αλλά δεν είναι ο Ποσειδώνας. Κάποιες φορές μας φέρνει πιο κοντά στο πνεύμα κι άλλες μας κάνει να λατρεύουμε έναν de facto θεό.

Ο Ποσειδώνας δεν είναι η οργανωμένη θρησκεία, είναι η πνευματικότητα. Είναι η προσωπική μας σύνδεση με αυτό που δεν μπορούμε να δούμε. Και μπορεί κάποιοι να μας βοηθήσουν στο ταξίδι μας, αλλά τελικά το φιλτράρισμά του είναι δική μας επιλογή.

Ο Ποσειδώνας είναι νεφελώδης. Μέσα στην ομίχλη, όταν τα πράγματα είναι ασαφή, πρέπει να βαδίζουμε αργά. Μαθαίνουμε να βασιζόμαστε στα ένστικτά μας. Μπαίνουμε σε άλλη συχνότητα. Μαθαίνουμε να συντονιζόμαστε με τη διαίσθησή μας.

  

 Ο Ποσειδώνας είναι ατέλειωτη συμπόνια. Είναι το κύμα των συναισθημάτων που μας ξεπερνά. Είναι η διαφορά μεταξύ συμπαράστασης και ενσυναίσθησης. Είναι η ικανότητά μας να προσαρμοστούμε στο περιβάλλον μας.

Ο Ποσειδώνας είναι η συνειδητοποίηση ότι η εμπειρία μας στον υλικό κόσμο είναι μια ψευδαίσθηση ανασυρμένη από τα μυστήρια της αντίληψής μας: Ατέλειωτα υποκειμενική και φευγαλέα. Μα για να αγγίξουμε την αθανασία πρέπει πρώτα να μάθουμε την παροδικότητα, το φευγαλέο και το εφήμερο.

 

Πηγή: Sunmoonsquare