Ο Τριαδικός Εγκέφαλος

Αν κάποιος θέλει να κατανοήσει τόσο τις δυναμικές της Συνείδησης, όσο και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ανθρωπότητα σήμερα, είναι απαραίτητη μια βασική κατανόηση της δομής του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος γενικά αναγνωρίζεται ως η έδρα της Συνείδησης στο σώμα. Αν και δε θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η Συνείδηση είναι περιορισμένη στον εγκέφαλο, ωστόσο είναι σίγουρα το όργανο εκείνο μέσω του οποίου συνδέεται πιο άμεσα η Συνείδηση σε φυσικό επίπεδο.

Η Συνείδησή μας, δηλαδή τα μέσα έκφρασής μας σε φυσική μορφή, έχει τριπλή φύση: Σκέψεις, Συναισθήματα και Ενέργειες. Όπως λοιπόν η Συνείδησή μας έχει ένα χαρακτήρα «τρία σε ένα», το ίδιο ισχύει στην πραγματικότητα και για τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Η ιδέα του τριπλού εγκεφάλου προτάθηκε στη σύγχρονη εποχή από τον αμερικανό νευροεπιστήμονα Paul D. MacLean, ο οποίος συσχέτισε τις συμπεριφοριστικές ανθρώπινες εκδηλώσεις με τις φυσιολογικές δομές που ενυπάρχουν στον εγκέφαλο.  Η έρευνά του οδήγησε στη διατύπωση μιας έννοιας, γνωστή ως ο Τριαδικός Εγκέφαλος. Το μοντέλο του Τριαδικού Εγκεφάλου δείχνει ότι αυτό που σκεφτόμαστε γενικά ως ανθρώπινο εγκέφαλο, είναι στην πραγματικότητα τρία συμπλέγματα, ή τρεις μικρότεροι εγκέφαλοι που λειτουργούν μαζί ως ένας, ώστε να παρέχουν τις λειτουργίες που είναι απαραίτητες για την επιβίωση και έκφραση του ανθρώπου.

Το πρώτο από αυτά τα συμπλέγματα είναι το παλαιότερο από την άποψη της εξελικτικής ανάπτυξής του. Είναι το βαθύτερο τμήμα του εγκεφάλου, το οποίο βρίσκεται κάτω από τη μεγαλύτερη μάζα του. Γνωστό ως Ερπετικό Σύμπλεγμα (R-Complex), το τμήμα αυτό του εγκεφάλου αποτελείται από το εγκεφαλικό στέλεχος και την παρεγκεφαλίδα. Το “R” αντιστοιχεί στην αγγλική λέξη «Reptile», που σημαίνει Ερπετικός. Το τμήμα αυτό του εγκεφάλου ονομάζεται Ερπετικός Εγκέφαλος λόγω του ότι τα συμπεριφορικά γνωρίσματα για τα οποία είναι υπεύθυνο, παρατηρούνται και σχετίζονται με τα ερπετά.  Αυτά περιλαμβάνουν το καθαρό ένστικτο επιβίωσης, την αμεσότητα ερεθίσματος-απάντησης, την αντίδραση πάλη-ή-φυγή, τον ανταγωνισμό, την επιθετικότητα, την κυριαρχία, την επανάληψη, το τελετουργικό  και την επιθυμία συσσώρευσης πόρων.

Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι οι λειτουργίες «βάσης» της Συνείδησης. Είναι λιγότερο από ανθρώπινες, κατ’ ουσία ζωώδεις  σκέψεις και συμπεριφορές, οι οποίες αποτελούν τις «κατώτερες» καταστάσεις επίγνωσης και ύπαρξης. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι, σε φυσιολογικό επίπεδο, το σύμπλεγμα αυτό βρίσκεται στη «βάση», ή στο «χαμηλότερο» μέρος του εγκεφάλου. Εξισώνοντας το Ερπετικό Σύμπλεγμα με την Αγία Τριάδα της Συνείδησης, θα ήτανε ο τιμωρητικός, ελεγκτικός «Πατέρας» θεός, που περιγράφεται στην Παλαιά Διαθήκη. Ως ο «Πατέρας», ή το παλαιότερο και λιγότερο εξελιγμένο τμήμα του εγκεφάλου, το Ερπετικό Σύμπλεγμα είναι υπεύθυνο για την κυρίαρχη-αρσενική, ζωώδη, ενστικτώδη, βασική συμπεριφορά, την οποία πολλά ανθρώπινα όντα παρουσιάζουν και βιώνουν.

Το δεύτερο σύμπλεγμα του Τριαδικού Εγκεφάλου είναι το Μεταιχμιακό Σύστημα. Ονομάζεται επίσης «ο Εγκέφαλος των Θηλαστικών» , επειδή φαίνεται να αναπτύχθηκε σημαντικά αργότερα από το Ερπετικό Σύμπλεγμα κατά τη βιολογική εξέλιξη.  Βρίσκεται πάνω από το εγκεφαλικό στέλεχος και την παρεγκεφαλίδα (δηλαδή, ακριβώς πάνω από το Ερπετικό Σύμπλεγμα). Αποτελείται από τον ιππόκαμπο , τον υποθάλαμο και την αμυγδαλή και η λειτουργία του Μεταιχμιακού Συστήματος είναι να δημιουργήσει και να ρυθμίσει τη ροή των χημικών ουσιών και των χημικών αλληλεπιδράσεων που δημιουργούν τα συναισθήματά μας. Τα συναισθήματα είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό των θηλαστικών, το οποίο λείπει γενικά από τα ερπετά και τα κατώτερα ζώα. Τα ερπετά αισθάνονται πόνο και υφίστανται τη βασική συμπεριφορά ερεθίσματος-απάντησης, αλλά δεν παρουσιάζουν συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως χαρά, λύπη, ενσυναίσθηση, κλπ. Το Μεταιχμιακό Σύστημα λειτουργεί ως ενδιάμεσος μεταξύ των σκέψεων και των πράξεών μας, γιατί είναι τα συναισθήματα που δημιουργούν τα αισθήματα μέσα στη φυσιολογία μας, τα οποία μας κάνουν να συνειδητοποιούμε τον αντίκτυπο που έχουν οι ενέργειές μας στους άλλους.

Τα συναισθηματικά γνωρίσματα της Συνείδησης είναι ανώτερης τάξης, σε σύγκριση με τα ερπετοειδή χαρακτηριστικά που εμφανίζονται μέσω του Ερπετικού Συμπλέγματος. Χωρίς το Μεταιχμιακό Σύστημα, δε θα είχαμε τη δυνατότητα να βιώσουμε συναισθήματα ή συμπάθεια για τους άλλους (ενσυναίσθηση), και θα ήμασταν ανίκανοι να αποφύγουμε καταστροφικές τάσεις και δράσεις, είτε αυτές στρέφονται προς τον εαυτό μας, είτε προς τους άλλους. Με την ιδιότητά του ως ενδιάμεσο, ή ρυθμιστικό παράγοντα μεταξύ σκέψης και δράσης, το Μεταιχμιακό Σύστημα θα μπορούσε να θεωρηθεί το Ιερό Θηλυκό, το Πνεύμα, ή η θεία «Μητέρα» της Συνείδησης.

Το τρίτο και πιο σημαντικό τμήμα του Τριαδικού Εγκεφάλου είναι γνωστό ως Νεοφλοιός ή Εγκεφαλικός Φλοιός.  Ο Νεοφλοιός είναι το πιο πρόσφατα ανεπτυγμένο τμήμα του εγκεφάλου από την άποψη της βιολογικής εξέλιξης. Είναι η πιο προηγμένη και διακλαδωμένη (περιλαμβάνει και τη μνήμη) περιοχή του ανθρώπινου εγκεφάλου. Από φυσιολογικής άποψης, βρίσκεται πάνω από το Μεταιχμιακό Σύστημα και το Ερπετικό Σύμπλεγμα, και αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη έκταση και μάζα ολόκληρου του εγκεφάλου. Ο Νεοφλοιός ονομάζεται επίσης Ανθρώπινος Εγκέφαλος, γιατί είναι μια δομή μοναδική για τα ανθρώπινα όντα.

Ο Νεοφλοιός είναι το σύμπλεγμα που δημιουργεί τις ηλεκτρικές και χημικές αλληλεπιδράσεις που καθιστούν δυνατή την ανώτερης τάξης σκέψη μας. Χωρίς το Νεοφλοιό θα ήμασταν ανίκανοι να έχουμε λόγο (λογική), τέχνη, μουσική, επιστήμη, δημιουργικότητα, ομιλία και μια σειρά από άλλες δεξιότητες και χαρακτηριστικά που είναι γνωρίσματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Νεοφλοιός μας παρέχει τη δυνατότητα να εμπλακούμε σε λειτουργίες σκέψης, οι οποίες μας ξεχωρίζουν από το ζωικό βασίλειο. Χρησιμοποιώντας αυτές τις δυνατότητες ως πλαίσιο αναφοράς, μπορούμε να εξισώσουμε το Νεοφλοιό με το θείο «Παιδί» της Αγίας Τριάδας. Είναι το «νέο», ή το «νεότερο» τμήμα του εγκεφάλου, το συμβολικό «Παιδί» ή «Υιός»  του Ερπετικού Συμπλέγματος και του Μεταιχμιακού Συστήματος. Δεδομένου ότι ο Νεοφλοιός καθιστά δυνατή την «υψηλότερη» μορφή σκέψης και έκφρασης, έχει επίσης ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι είναι επίσης το «υψηλότερο» τμήμα του εγκεφάλου σε φυσική θέση.

Όταν λειτουργεί σωστά, ο Νεοφλοιός είναι σχεδιασμένος για να λειτουργεί ως το εκτελεστικό κέντρο ελέγχου του εγκεφάλου.  Κάποιοι επιστήμονες αναφέρονται στο Νεοφλοιό ως ο Διευθύνων Σύμβουλος του εγκεφάλου, καθώς η εύρυθμη λειτουργία του αποσκοπεί στη ρύθμιση των δραστηριοτήτων που συντελούνται και στο Ερπετικό Σύμπλεγμα και στο Μεταιχμιακό Σύστημα. Για να κατανοήσουμε αυτές τις λειτουργίες «εντολής και ελέγχου» του Νεοφλοιού, πρέπει να εξετάσουμε τη δομή του ίδιου του Νεοφλοιού.

Ο Νεοφλοιός είναι δομικά χωρισμένος σε δύο ίσα μέρη, τα οποία σχηματίζουν το αριστερό και δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου. Το αριστερό ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για την ικανότητα της  πραγματοποίησης αναλυτικής σκέψης, προφορικής και γραπτής επικοινωνίας, λογικής σκέψης, μαθηματικών και επιστήμης. Το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου κάνει δυνατά διαφορετικά ήδη ενεργειών και χαρακτηριστικών, όπως τη διαίσθηση, την ενσυναίσθηση, τη δημιουργική έκφραση, την τέχνη, τη μουσική και την ολιστική σκέψη. Όπως και στο μοντέλο Συνείδησης Γιν και Γιανγκ, αυτά τα σύνολα χαρακτηριστικών δεν είναι ούτε όλα καλά, ούτε όλα αρνητικά. Ένα ισορροπημένο άτομο θα πρέπει να περιλαμβάνει μια μίξη όλων αυτών των πτυχών της Συνείδησης.

Αν, με οποιοδήποτε τρόπο, ο Νεοφλοιός ενός ατόμου χάσει την ισορροπία του ως προς το ένα ή το άλλο ημισφαίριο, παύει να λειτουργεί ως το εκτελεστικό κέντρο ελέγχου του εγκεφάλου. 

Αυτό σημαίνει ότι θα σταματήσει τη ρύθμιση των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα και στο Ερπετικό Σύμπλεγμα και στο Μεταιχμιακό Σύστημα.  Έχοντας φτάσει  σ’ αυτήν την κατάσταση δυσλειτουργίας, οι εκτελεστικές λειτουργίες ελέγχου υποβαθμίζονται και γυρίζουν είτε στο Ερπετικό Σύμπλεγμα, είτε στο Μεταιχμιακό Σύστημα, ανάλογα με τη φύση της αρχικής ανισορροπίας.

Αν η φύση της εγκεφαλικής ανισορροπίας ευνοεί το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, ο Νεοφλοιός σταματά τις ρυθμιστικές λειτουργίες του, το Μεταιχμιακό Σύστημα παύει να παρέχει συναισθηματική ισορροπία μεταξύ σκέψης και πράξης και το Ερπετικό Σύμπλεγμα αρχίζει να κυριαρχεί όλο το σύστημα του εγκεφάλου. Αυτού του είδους η δυσλειτουργία καταλήγει σε ένα ον που λειτουργεί με την Ερπετική Συνείδηση και επιθυμεί να κυριαρχήσει και να ελέγξει τους πάντες γύρω του. Ένα πλάσμα που πάσχει  από αυτού του είδους την ανισορροπία παρουσιάζει συμπεριφοριστικά χαρακτηριστικά όπως η κυριαρχία, η εμμονή, η απληστία, η αποθησαύριση, η ακατάπαυστη επιθυμία για έλεγχο, ψυχαναγκαστικές τάσεις, παντελή έλλειψη ενδιαφέροντος για τους άλλους, επιθετικότητα, σαδισμό και απρόκλητη βία. Είναι εύκολο να αναγνωρίσει κανείς αυτού την εγκεφαλική δυσλειτουργία αυτού του είδους στη σύγχρονη κοινωνία, δεδομένου ότι αυτή η κυριαρχική ανισορροπία βρίσκεται σχεδόν παντού.

Ο δεύτερος τύπος εγκεφαλικής δυσλειτουργίας, του δεξιού ημισφαιρίου, έχει ως αποτέλεσμα η εκτελεστική λειτουργία του εγκεφάλου να μετατίθεται στο Μεταιχμιακό Σύστημα. Αυτό οδηγεί στη διαμόρφωση μιας Συνείδησης Θύματος κατά την οποία το άτομο δε μπορεί πλέον να ελέγξει αυτό που συντελείται μέσα του και ουσιαστικά κυβερνάται από ανεξέλεγκτα συναισθήματα. Το Ερπετικό Σύμπλεγμα παύει να παρέχει λειτουργίες που σχετίζονται με το βασικό ένστικτο επιβίωσης και εκδηλώνεται ένα σύνολο ανεπιθύμητων χαρακτηριστικών. Οι καταστάσεις αυτές περιλαμβάνουν νευρικότητα, παράνοια, έλλειψη αυτοεκτίμησης, υποταγή, ενοχή, φόβο, μαζοχισμό, κατάθλιψη, ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας. Βλέπουμε ότι τα χαρακτηριστικά αυτά της προσωπικότητας είναι επίσης σε αφθονία στην κοινωνία μας.

Στην πραγματικότητα, οι τύποι αυτοί των ανισορροπιών μπορούν να επηρεαστούν και να ενθαρρυνθούν από εξωγενείς παράγοντες, με αποτέλεσμα να καταστέλλεται η συλλογική Συνείδηση της ανθρωπότητας. Μέσα από την αυξανόμενη ανισορροπία που συντελείται μεταξύ των ημισφαιρίων του εγκεφάλου, οι άνθρωποι υφίστανται δύο είδη πόλωσης: από τη μια είναι οι «κατακτητές» κι από την άλλη  αυτοί που είναι πρόθυμοι να υποταχτούν στην κυριαρχία – με άλλα λόγια, σκλάβοι και ιδιοκτήτες σκλάβων.

Μόλις αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε τη χειραγώγηση αυτή, μπορούμε και να αρχίσουμε να εργαζόμαστε για την εξυγίανση των ημισφαιρίων του εγκεφάλου και κατ’ επέκταση, την επούλωση των πτυχών της Συνείδησής μας.  Αυτού του είδους η θεραπεία επιτυγχάνεται με τη δημιουργία ισορροπίας μεταξύ των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου και μόνον έτσι μπορούμε να αναπτύξουμε μια κατάσταση ανώτερης συναίσθησης και Συνείδησης. Ο εγκέφαλος, ως ένας μικρόκοσμος στο σώμα, είναι μια αντανάκλαση του μακρόκοσμου από τον οποίο αποτελείται η ύλη και η ενέργεια  του Σύμπαντος. Και τα δύο λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο: μέσω μιας ισορροπίας μεταξύ αντιτιθέμενων πολικοτήτων.

Η ισορροπία δημιουργεί τάξη, ειρήνη και τελικά ελευθερία από το χάος και τη δυστυχία.

Πηγή: http://www.whatonearthishappening.com/part-1-the-solution/65-the-triune-brain