Ψυχολογία και vegan τρόπος ζωής

Όσοι από εμάς έχουμε επιλέξει συνειδητά την ολική χορτοφαγία και τον τρόπο ζωής που τη συνοδεύει, έχουμε νιώσει ότι το να είσαι vegan είναι ως ένα βαθμό μονόδρομος που οδηγεί στην απομόνωση. Όταν οι άνθρωποι που είναι γύρω σου (φίλοι, οικογένεια κλπ) δε  μοιράζονται τις ίδιες πεποιθήσεις με ‘σένα, είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι σε «καταλαβαίνουν», με τις συνέπειες που  αυτό συνεπάγεται για τις εκάστοτε σχέσεις.

Ακόμα πιο περίπλοκα γίνονται τα πράγματα,  όταν ως άτομο, αλλά και ως επαγγελματίας στο χώρο της ψυχικής υγείας, νιώθεις την ανάγκη (ή είσαι υποχρεωμένος) να μοιραστείς  το τραύμα σου με έναν ψυχολόγο ή θεραπευτή που δεν είναι vegan. Δεδομένου ότι στην εποχή της πληροφόρησης, ο εν λόγω ψυχολόγος/ θεραπευτής επιλέγει να μην είναι vegan, καλείσαι να ζητήσεις βοήθεια και στήριξη από κάποιον που κάνει κακό σε άλλους. Και το κακό που κάνει δεν επηρεάζει μόνο τον ίδιο, αλλά εκατομμύρια ζωές που είναι μέρος του παραγωγικού συστήματος και υποφέρουν γιατί υπάρχει ζήτηση από τους καταναλωτές.

 Το παρακάτω άρθρο είναι μετάφραση του άρθρου της Clare Mann , που δημοσιεύτηκε το Μάιο του 2014. Πρόκειται για μια αυστραλιανή ψυχολόγο, συγγραφέα και υπερασπίστρια των δικαιωμάτων των ζώων.  

"Ως ψυχολόγος με περισσότερα από 20 χρόνια εμπειρίας, ομολογώ ότι πάσχω από μια ψυχική διαταραχή.

Κάποιοι επαγγελματίες θα μπορούσαν να πουν ότι έχω μια διατροφική διαταραχή γιατί είμαι vegan.  Άλλοι θα εκφράσουν ανησυχία που νιώθω συχνά άγχος, κατάθλιψη, παθαίνω κρίσεις πανικού ή ακόμα και συμπτώματα μετα-τραυματικού στρες όταν συνεχίζω να βλέπω την κοινωνική κατάχρηση απέναντι στα ζώα.

Όλα αυτά τα λέω γιατί τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που πιστεύουν ότι πάσχουν από κάποια διαταραχή και ειδικά διατροφική. Ωστόσο, όταν τους συναντώ, διαπιστώνω ότι αυτές οι πρώιμες διαγνώσεις αφορούν σε ασθενείς που είναι vegan.

Κι αν τα συμπτώματα αυτά δεν είναι σημάδια ψυχικής ασθένειας, αλλά ενδείξεις έντονου άγχους, θλίψης, αισθήματος προδοσίας και της τρέλας του σπισισμού;

Αν λοιπόν διαβάζετε αυτό το κείμενο και συμμετέχετε ενεργά στην προάσπιση των ζώων και θεωρείτε τον εαυτό σας έναν ηθικό vegan, θα έπρεπε τότε ίσως να λάβετε κι εσείς μια προειδοποίηση για την υγεία σας;

Όχι για τη φυσική σας υγεία, η οποία με τις σωστές διατροφικές συμβουλές θα βελτιωθεί ακολουθώντας μια φυτοφαγική διατροφή, αλλά για την ψυχική σας υγεία.

Μόλις σηκώσετε το πέπλο  του τι συμβαίνει πίσω από το σπισισμό μας, πολύ πιθανόν να καταλήξετε στο ίδιο συμπέρασμα, ότι πρόκειται για μια μορφή τρέλας, αλλά όχι δικής σας τρέλας. Της τρέλας για το πώς η κοινωνία μας θεωρεί φυσιολογικό το σπισισμό, δηλαδή την άρρητη υπεροχή μας έναντι του ζωικού βασιλείου και της διαφορετικής μεταχείρισης των διαφόρων ειδών.

Γιατί είναι λοιπόν τόσο οδυνηρό να είσαι προασπιστής των ζώων ή να υιοθετείς ένα vegan  τρόπο ζωής; Και το πιο σημαντικό, τι μπορείς να κάνεις για να ανακουφίσεις τον πόνο σου και να βοηθήσεις τα ζώα;

Χρησιμοποιώντας τη λέξη vegan στο κείμενο αυτό, θα αναφέρομαι στο άτομο , του οποίου οι αξίες και οι επιλογές τρόπου ζωής υποστηρίζουν την ηθική πίστη της μη εκμετάλλευσης και χρησιμοποίησης των ζώων.  Επιπλέον, υπάρχουν κι αυτοί που αναλαμβάνουν δράση για να σταματήσει η κακομεταχείριση των ζώων (ακτιβιστές).

Νιώθοντας μόνος με τη γνώση του σπισισμού

Πολλοί υποστηρίζουν ότι από τη στιγμή που ανακάλυψαν την αλήθεια σχετικά με τη θεσμοθετημένη βαναυσότητα προς τα ζώα, βιώνουν έντονα συμπτώματα θλίψης, τραύματος, κατάθλιψης και μοναξιάς. Αυτά τα αισθήματα ανακουφίζονται μόνο όταν μιλούν με άλλους ανθρώπους που αναφέρουν παρόμοια συναισθήματα. Ωστόσο, όταν μιλούν με ανθρώπους που αντιστέκονται, αμφισβητούν, κριτικάρουν ή αδιαφορούν για την κατάσταση, νιώθουν απομονωμένοι, θυμωμένοι και απελπισμένοι.

Η συντριπτική πλειοψηφία των υπερασπιστών, δηλώνουν ότι δεν έχουν πλέον μη-vegan φίλους, επειδή απλά δεν εισπράττουν κατανόηση από αυτούς. Αυτό συμβαίνει εντονότερα σε όσους νιώθουν την ανάγκη να μιλήσουν για την τραυματική τους εμπειρία σχετικά με τη βιαιότητα ενάντια στα ζώα.

Είναι όμως απαραίτητο κάποιος να τραυματιστεί ο ίδιος από τη βιαιότητα που ασκείται στα ζώα  για να μπορέσει να υποστηρίξει ή να κατανοήσει την κατάσταση ενός vegan;

Αν αυτή η υπόθεση είναι σωστή, τότε αυτό έχει συνέπειες για τη βάση της κατανόησης των άλλων γενικά. Μήπως αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν εμπειρίες όπως η κακοποίηση, η κατάθλιψη ή το διαζύγιο, μόνο αν έχουν περάσει και οι ίδιοι τις εμπειρίες αυτές;

Οι vegan συνήθως αναφέρουν τα παρακάτω για όταν μιλούν σε μη-vegan φίλους τους, εξηγώντας το τραύμα και το θυμό που βιώνουν σε σχέση με την έκταση της κακοποίησης των ζώων από την κοινωνία, για παράδειγμα στη βιομηχανοποιημένη κτηνοτροφία, στο λιανικό εμπόριο και στις κατασκευές.

Αν ο φίλος είναι καλός ακροατής, ενθαρρύνονται να μοιραστούν περισσότερα και λαμβάνουν υποστήριξη  και συμβουλές για να ελαφρύνουν το σχετικό άγχος και τραύμα τους.

Έχοντας εξηγήσει στον φίλο την έκταση του προβλήματος και το μέγεθος της κακοποίησης, αλλά αυτός δεν επιλέγει να αλλάξει στάση ζωής, και συνεχίζει με τις καθημερινές του καταναλωτικές επιλογές να υποστηρίζει την κακοποίηση των ζώων, το άτομο βιώνει απόρριψη σκεπτόμενο ότι «αν ο  φίλος ή η οικογένειά μου με καταλάβαιναν πραγματικά, θα ήταν κι αυτοί vegan. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να είναι;»

Μπορεί να υπάρχουν πολλές διαφορές σε πολλά θέματα μέσα στις φιλίες και οι δεσμοί μπορούν να αναπτυχθούν παρά τις διαφορετικές εμπειρίες ζωής. Δεν κάνουμε παρέα με διαζευγμένους για παράδειγμα, επειδή έχουμε πάρει διαζύγιο κι εμείς οι ίδιοι.

Ωστόσο, στο θέμα του βιγκανισμού, φαίνεται ότι υπάρχει μια διαφορά.

Ο βιγκανισμός είναι μια φιλοσοφία της μη χρησιμοποίησης και της μη εκμετάλλευσης των ζώων.  Ο vegan έμαθε ότι ο βασανισμός των ζώων έχει θεσμοθετηθεί μέσα στη βιομηχανική διαδικασία που σχετίζεται με την παραγωγή τροφίμων , ρούχων, επίπλων, δοκιμές προϊόντων και άλλων χρήσεων.

Ένα άτομο μπορεί να διαφωνεί με τη βαναυσότητα που ασκείται στα ζώα, αλλά να μην επιλέγει να είναι vegan, γιατί δε θεωρεί ότι ο βασανισμός των ζώων είναι εγγενής στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνει. Έτσι, ο μη-vegan, ασυνείδητα συναινεί στην εκμετάλλευση των ζώων, μέχρι που ο vegan τους εξηγεί για το πώς έχει η κατάσταση.

Ο vegan , που προηγουμένως έχει μιλήσει στο φίλο του για τα θέματα αυτά, αλλά δεν αλλάζει τρόπο ζωής και επιλογές, πιστεύει ότι είτε αυτός συναινεί στη βία, είτε δεν πιστεύει τα λεγόμενά του, είναι ότι αδιαφορεί.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο vegan γνωρίζει ότι ο φίλος του έχει λάβει γνώση της κατάστασης και επιλέγει να συνεχίσει να τη στηρίζει. Έτσι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι φίλοι και η οικογένεια δεν τους καταλαβαίνουν και ίσως να πιστεύουν κι ότι :

Θεωρούν πως η εκμετάλλευση των ζώων είναι αποδεκτή

Δεν επιθυμούν ή δεν είναι σε θέση να συμπάσχουν με το τραύμα του vegan φίλου τους ή

Δεν πιστεύουν ότι ο βασανισμός των ζώων έχει τόσο σημαντικές διαστάσεις όπως τους έχει αναφερθεί.

Μη-βιγκανισμός σε σχέση με άλλα θέματα

Για να εξετάσουμε αν ένας μη-vegan φίλος χρειάζεται να βιώσει κάτι από αυτά που ο vegan του παρουσιάζει, προκειμένου να τον καταλάβει, ας εξετάσουμε άλλα ζητήματα πρώτα, όπως το διαζύγιο, την απιστία ή την παιδική κακοποίηση.

Στον πόνο ενός φίλου, ενδέχεται αυτός που έχει βιώσει αντίστοιχες καταστάσεις να καταλάβει καλύτερα τον άλλον; Ίσως.

Αν δεν είχε βιώσει την ίδια κατάσταση, θα σήμαινε ότι έχει λιγότερη κατανόηση; Ίσως.

Τι συμβαίνει στην περίπτωση που δεν έχουν ιδία εμπειρία, αλλά εξακολουθούν να είναι φίλοι, βοηθώντας το άλλο άτομο να συμφιλιωθεί με την κατάσταση που βιώνει;

Η γνώση του θέματος δε λειτουργεί σαν κάλεσμα για το άτομο που δεν έχει βιώσει την προβληματική κατάσταση του άλλου, να αλλάξει κάτι σχετικά με την προσωπική του συμπεριφορά.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η έλλειψη εμπειρίας τους δε μεταφράζεται με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, πως το άτομο δέχεται ότι οι υπεύθυνοι για τον πόνο του φίλου τους, έκαναν  κάτι αποδεκτό. Δε συνωμοτούν αυτόματα υπερασπιζόμενοι τις ενέργειες που συνέβαλαν στο τραύμα, πράγμα που σε κάθε περίπτωση, ο φίλος τους θα ήταν απίθανο να γνωρίζει.

Ο μη-βιγκανισμός είναι κάτι διαφορετικό.

Λόγω την έκτασης της εκμετάλλευσης των ζώων στη βιομηχανοποιημένη διαδικασία, ο μη-vegan, συναινεί άθελά του με τη βαναυσότητα κάθε φορά που βάζει γάλα στον καφέ του, τρώει κρέας, χρησιμοποιεί καλλυντικά και οικιακά προϊόντα καθαρισμού που έχουν δοκιμαστεί σε ζώα, κάθεται σε ένα δερμάτινο καναπέ ή φορά ένα μάλλινο πουλόβερ.

Είναι αδύνατο να μη συμφωνούν με τη βαναυσότητα των βιομηχανιών, εκτός αν επιλέγουν συνειδητά προϊόντα vegan. Γι’ αυτό το λόγο ο vegan αμφισβητεί τον περίγυρο του, λέγοντας ότι οι μη-vegan φίλοι και συγγενείς δεν τον καταλαβαίνουν.

Ίσως μόνο κάποια θρησκευτική πεποίθηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρόμοια δυναμική, όμως και πάλι, υπάρχει διαφορά.

Για παράδειγμα ένα χριστιανός θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο μη-χριστιανός φίλος του δεν κατανοεί την επιτακτική ανάγκη της πίστης του, διότι αν το έκανε θα ήταν και ο ίδιος χριστιανός. Η δυναμική εδώ μοιάζει αρκετά αλλά δεν είναι ίδια.

Ο φίλος ή ο συγγενής που επιλέγει να μην είναι χριστιανός, μπορεί να εξακολουθεί να λειτουργεί σύμφωνα με τις χριστιανικές αξίες, για παράδειγμα να μην προκαλεί εσκεμμένα κακό στους άλλους. Οπότε, οι μη-χριστιανικές πεποιθήσεις του επηρεάζουν μόνο τον ίδιο.

Όμως ο φίλος που επιλέγει να μη γίνει vegan , με τις καθημερινές επιλογές του τρόπου ζωής του, συμβάλει στο να κάνει κακό στους άλλους. Δεν επηρεάζει μόνο τον ίδιο, αλλά και εκατομμύρια ζώα που αποτελούν μέρος ενός συστήματος παραγωγής που υπάρχει λόγω της ζήτησης των καταναλωτών.

Άρα, ένας vegan μπορεί να λάβει υποστήριξη και βοήθεια μόνο από έναν άλλο vegan;

Όχι απαραίτητα. Εξαρτάται από την απόφαση του ίδιου του ατόμου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιεί σα σημείο αναφοράς την εποχή που δε γνώριζε για τη βιομηχανική συγκάλυψη και το βαθμό στον οποίο οι κοινωνικές νόρμες και ο πολιτισμός διαιωνίζουν συμπεριφορές και δράσεις που συνωμοτούν στη χρήση των ζώων, δηλαδή στο σπισισμό.

Η οικογένεια ή οι φίλοι μας, όπως όλοι οι άνθρωποι, έχουν την ικανότητα να συμπάσχουν με τον πόνο του άλλου. Και κάποιοι είναι καλύτεροι στο να καθοδηγούν τους άλλους στην ανάπτυξη τρόπων για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής.

Ως ένα βαθμό, εξαρτάται από τον τρόπο και την ένταση που έχουν βιώσει οι ίδιοι  θλίψη ή τραύμα στην προσωπική τους ζωή. Όταν ωστόσο οι πεποιθήσεις ενός ατόμου είναι τόσο έντονες, ώστε να γίνει μέρος της μειονότητας που ονομάζεται «vegan», και αλλάζει τις καθημερινές του επιλογές για να αποφύγει να δίνει συναίνεση στην κακομεταχείριση των ζώων, είναι πιθανό να αισθάνεται πραγματικά κατανοητός μόνο από εκείνους που έχουν εξίσου ανοιχτή καρδιά.

Προχωρώντας μπροστά

Πώς μπορεί ο vegan να αποφύγει την περιθωριοποίηση κόβοντας τους δεσμούς με ανθρώπους που δε συμμερίζονται τις επιλογές του, αλλά νοιάζονται πραγματικά γι’αυτόν, όπως η οικογένειά του;

Ο Dr. Will Tuttle, συγγραφέας του βιβλίου «The Word Peace Diet» (Η δίαιτα της παγκόσμιας ειρήνης), δίνει τη λύση που μπορεί να μας βοηθήσει στο ταξίδι αυτό.  Λέει λοιπόν, ότι όλοι μας γεννιόμαστε vegan κι ότι ακολουθούμε το μονοπάτι για να επιστρέψουμε εκεί.

Αν είσαι ακτιβιστής για τα ζώα ή vegan και διαβάζεις το κείμενο αυτό, θα θυμάσαι σίγουρα την εποχή, πριν ανοίξουν τα μάτια σου στη θεσμοθετημένη ανωτερότητα των ανθρώπων, δηλαδή στο σπισισμό.

Χρησιμοποίησε την εμπειρία σου για να κάνεις το «άλμα μπροστά» για τους άλλους ανθρώπους που δεν έχουν ανοίξει ακόμα τα μάτια τους, κρατώντας το όραμα ενός πιο ευσπλαχνικού κόσμου, στον οποίο οι άνθρωποι δεν ασκούν υπεροχή έναντι των μη ανθρώπινων ειδών, κι όπου τα ζώα ζουν τη ζωή τους για το δικό τους καλό, κι όχι το δικό μας." 

Πηγή: http://www.thescavenger.net/social-justice-to-all/social-justice-for-animals/943-should-vegans-be-issued-with-a-mental-health-warning.html

Η ιστοσελίδα της Clare Mann: http://veganpsychologist.com/