Συναυλία Πιάνου με τον Dr. Νίκο Σταυλά

Στα πλαίσια του Φεστιβάλ Τραγουδιού 2015 της Βαρκελώνης δόθηκε μια εξαιρετική συναυλία για πιάνο από τον μουσικό και πιανίστα Νίκο Σταυλά. 

Ερμήνευσε έργα Ελλήνων, Καταλανών, Κολομβιανών και Αργεντίνων συνθετών.

Το πρόγραμμα:

Γιάννης Κωνσταντινίδης  (1903-1984)
Οκτώ νησιώτικοι χοροί (1954)

Frederic Mompou (1893-1987)
Canción y Danza No.6 (1943)

Adolfo Mejia Navarro (1905-1973): 
Pasillo en si menor (de las campanas) (1942)
Pincho (Danza) (1949)
Bambuco en si menor (1945)

Alberto Ginastera (1916-1983):
Tres danzas argentinas (1937)
I. Danza del viejo boyero
II. Danza de la moza donosa
III. Danza del gaucho matrero

Μάνος Χατζιδάκις (1925-1994)

Για μια μικρή λευκή αχιβάδα (1948)

Μαντινάδα- Μπάλος

Νυχτερινό-Καλαματιανός

Ποιμενικό-Μεγάλη Σούστα

Joan Albert Amargós (1950):
Vals bizarre (2007)

Germán Darío Perez Salazar : 
Suite Colombia (2002)
Caña
Danza
Guabina

Astor Piazzolla (1921-1992):
Adiós Nonino (Tango-Rhapsody) (1962)

Καλή ακρόαση!

Αρχέτυπα – Μέρος Γ’
Μια συλλογή αρχετύπων ΙV

Ερασιτέχνης

Ο «Εραστής των Τεχνών» δεν ανεβαίνει ποτέ πάνω από το επίπεδο του Ερασιτέχνη και η φράση «πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης» τον χαρακτηρίζει. Παρ’ όλο που η λέξη έχει την αρνητική χροιά του αδέξιου που επιδιώκει μονάχα βασική γνώση και εμπειρία, στην πραγματικότητα πρόκειται γι’ αυτόν που δε παύει ποτέ να αντλεί χαρά από την τέχνη. Γι' αυτό και σε πολλές περιπτώσεις είναι προτιμότερο να διακατέχεται κανείς από την έμπνευση του ερασιτέχνη, παρά από τη σκληρή δουλειά του επαγγελματία. Όπως και τα αρχέτυπα της επιβίωσης, ο Ερασιτέχνης μπορεί να σας προειδοποιεί όταν κινδυνεύετε να γίνετε επιφανειακός στις αναζητήσεις σας, ή να χάσετε την αγάπη για την ενασχόλησή σας, η οποία ήταν που σας τράβηξε αρχικά σ’ αυτήν.

Η σκοτεινή πλευρά του Ερασιτέχνη εκδηλώνεται με προσποίηση βαθύτερης γνώσης, χωρίς να ισχύει στην πραγματικότητα.

Δον Ζουάν (Καζανόβα, Ζιγκολό, Πλανευτής, Εθισμένος στο Σεξ)

Η σεξουαλική ενέργεια μπορεί να προσφέρει μεγάλη δύναμη όταν διοχετεύεται σωστά. Όπως η Μοιραία Γυναίκα, έτσι και το αρχέτυπο του Δον Ζουάν μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε πότε πέφτουμε σε συμπεριφοριστικά κλισέ, βάση του φύλου μας, και  πότε κάνουμε κατάχρηση της γοητείας που ασκούμε στους άλλους. Παρ’ όλο που συνδέεται με τον αισθησιασμό και την κομψότητα, το αρχέτυπο αυτό αντιπροσωπεύει έναν άνθρωπο που βλέπει τις γυναίκες ως θήραμα κι ό,τι κάνει είναι για χάρη της κατάκτησης και μόνο. Ο Εθισμός στο Σεξ δεν έχει να κάνει με την πράξη, αλλά περισσότερο με την ανάγκη απόκτησης του ελέγχου του άλλου. Ο Δον Ζουάν  ακτινοβολεί τη νοοτροπία ότι τον χρειάζονται όλες οι γυναίκες πολύ περισσότερο απ' όσο τις χρειάζεται ο ίδιος, κι ότι είναι άτρωτος μπροστά στη γοητεία τους.

Η θετική πτυχή του αρχέτυπου βρίσκεται στην υποκείμενη ευπάθειά του και στη δύναμη του να ανοίξει διάπλατα μια καρδιά που είναι ικανή να αγαπήσει βαθιά.  Όπως απεικονίζουν πολλές ιστορίες, όταν ο Ζιγκολό βρίσκει το ταίρι του, συναντά και το σύντροφό του. Αλλά το ταίρι αυτό, θα πρέπει να έχει συναισθηματική ανεξαρτησία και μεγάλη αυτοεκτίμηση για να παραμείνει απρόσβλητο  στους χειρισμούς του.

Μηχανικός (Αρχιτέκτων, Χτίστης, Σχεδιαστής)

Ο Μηχανικός έχει κατ' εξοχήν πνεύμα πρακτικό και είναι αφιερωμένος στο να κάνει τα πράγματα να λειτουργούν σωστά. Τα χαρακτηριστικά του αντανακλούν το γειωμένο, ομαλό και με στρατηγικές ικανότητες τρόπο σκέψης του, που μετατρέπει τη δημιουργική ενέργεια σε πρακτική έκφραση. Το αρχέτυπο αυτό εκδηλώνεται επίσης ως ταλέντο στο σχεδιασμό της καθημερινότητας ή της εύρεσης λύσεων σε διλήμματα. Η σκοτεινή πλευρά του Μηχανικού εκδηλώνεται ως χειραγώγηση και οργάνωση καταστάσεων προς όφελος του ίδιου, ανεξάρτητα από τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων.

Εξορκιστής (Σαμάνος)

Η ικανότητα να αντιμετωπίσει κανείς το κακό με τη μορφή της κατοχής από καταστροφικές ή αντικοινωνικές διαθέσεις προς το ίδιο το άτομο είναι εξίσου σημαντικό σήμερα, όσο ήταν και στα ιστορικά χρόνια. Όπως οι σύγχρονοι βιβλικοί μελετητές αναφέρουν ότι οι «δαίμονες» που εξόρκιζε ο Χριστός πρόκειται για μορφές ψυχικής ασθένειας, έτσι μπορούμε να δούμε και τους προσωπικούς μας δαίμονες σαν δυνάμεις  που είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Για να συμπεριλάβει κανείς το αρχέτυπο αυτό στην προσωπική του 12άδα ωστόσο, θα πρέπει να έχει βρει ένα δια βίου μοτίβο, κατά το οποίο να εξορκίζει τις αρνητικές διαθέσεις (πνεύματα) ανθρώπων ή κοινωνικών ομάδων.

Η σκιά του αρχέτυπου του Εξορκιστή, επιτίθεται στο κακό που υπάρχει στους άλλους, αλλά δεν έχει το κουράγιο να αντιμετωπίσει τους προσωπικούς του δαίμονες.

Πατέρας (Πατριάρχης, Πρόγονος)

Το αρχέτυπο αυτό συνδυάζει το ταλέντο της δημιουργίας ή της εκκίνησης, με την ικανότητα να επιβλέπει τους άλλους, είτε πρόκειται για βιολογική οικογένεια, είτε για μια ομάδα δημιουργικών ατόμων. Παρ’ όλο που ο Πατέρας έχει πάρει αρνητική χροιά, η οποία συνδέεται ιστορικά με τον πατερναλισμό και την ανδρική κυριαρχία, δεν πρέπει να χάσουμε τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά του θάρρους και της προστατευτικότητας.  Ένας αληθινός Πατέρας οδηγεί και προφυλάσσει όσους βρίσκονται υπό τη φροντίδα του και θυσιάζει τις επιθυμίες του, όταν αυτό είναι αναγκαίο. Η σκοτεινή πλευρά του Πατέρα προκύπτει όταν αυτή η καθοδηγητική φροντίδα και προστασία μετατρέπονται σε δικτατορικό έλεγχο και κατάχρηση εξουσίας.

Το να είναι κανείς βιολογικός πατέρας και οικογενειάρχης, προφανώς δεν αρκεί για να συμπεριλάβετε το αρχέτυπο αυτό στη 12^άδα σας. Χρειάζεται μια δια βίου προσήλωση στο ρόλο του οικογενειακού πατριάρχη, όπως κι αν αντιλαμβάνεστε την οικογένεια αυτή.

Μοιραία Γυναίκα (Μαύρη Χήρα, Σειρήνα, Κίρκη, Πλανεύτρα, Γόησσα)

Το θηλυκό αντίστοιχο του Δον Ζουάν προσθέτει  μερικές φορές το χαρακτηριστικό ότι σκοτώνει τις κατακτήσεις της, ως έκφραση της ικανότητάς της να κυριαρχεί, αντιστρέφοντας τα συμβατικά σεξουαλικά στερεότυπα. Όπως ο Δον Ζουάν, η Μοιραία Γυναίκα έχει ραφιναρισμένες δεξιότητες στο να χειρίζεται τους άντρες, χωρίς να επενδύει συναισθηματικά. Η Μοιραία Γυναίκα είναι ένα σεξουαλικό, αλλά και οικονομικό αρχέτυπο, το οποίο είτε προέρχεται είτε έλκεται από το χρήμα και την εξουσία. Η αποπλάνηση ανδρών με χρήμα και εξουσία για να τους έχει υπό τον έλεγχό της είναι κλασικό κομμάτι του αρχέτυπου αυτού.

Όπως και με τον Δον Ζουάν, η θετική πλευρά του αρχέτυπου βρίσκεται στο άνοιγμα της καρδιάς, το οποίο συχνά συμβαίνει όταν το αρσενικό αντικείμενο απορρίπτει τους χειρισμούς και την εξάρτηση της Μοιραίας Γυναίκας.

Τζογαδόρος

Ο Τζογαδόρος είναι ένα ριψοκίνδυνο άτομο που παίζει με τις πιθανότητες. Το αρχέτυπο αυτό έχει πολλές περισσότερες πτυχές απ’ όσες μπορεί κανείς να φανταστεί, και συμπεριλαμβάνει όχι μόνο τους χαρτοπαίκτες, αλλά και τους τοξικομανείς και τους επιχειρηματίες. Το αρχέτυπο είναι ενεργό και στον ψυχισμό ατόμων που παίρνουν πολιτικά ρίσκα ή σε άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, όπου «παίζεται» η φήμη τους. Από μια ενεργειακή σκοπιά, ο τζόγος είναι μια προσπάθεια να υπερβεί κανείς την ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν  φυσιολογικά οι αλλαγές. Η απόκτηση μεγάλου πλούτου στο καζίνο με μια ζαριά ή το να κερδίσει κανείς το λαχείο είναι μια συγκλονιστική εμπειρία, όχι μόνο για τα χρήματα, αλλά και για την εμπειρία της αίσθησης της συμπίεσης του χρόνου. Το δράμα της προσπάθειας του Τζογαδόρου να ξεπεράσει τις πιθανότητες είναι η ψυχική κλειδαριά για το άτομο αυτό.

Η θετική πτυχή του αρχέτυπου εκφράζεται με το να ακολουθεί κανείς το ένστικτό του, και με την πίστη στη διαίσθησή του, ακόμα κι αν όλοι οι άλλοι αμφιβάλλουν. Από τις επιχειρήσεις ακινήτων μέχρι την επιστημονική έρευνα, τα προαισθήματα έχουν αποδώσει καρποφόρα έκβαση.  Για να εκτιμήσετε αν το αρχέτυπο αυτό σας χαρακτηρίζει, πρέπει να επανεξετάσετε την ικανότητά σας να ακολουθείτε τη διαίσθησή σας κι αυτό που άλλοι μπορεί να θεωρούν «εσωτερική καθοδήγηση». Αναρωτηθείτε πόσες από τις αποφάσεις σας βασίζονται σε ένστικτο παρά σε γεγονότα και στοιχεία.

Τη σχέση σας με τη σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου μπορείτε να την αξιολογήσετε ανάλογα με την ύπαρξη, ή όχι, ψυχαναγκασμού. Άτομα που έχουν εμμονή με το να κερδίσουν λαχεία και αμύθητα πλούτη στα τραπέζια των καζίνο, μπορεί να ξοδεύουν σχετικά λίγα χρήματα, συγκριτικά με τους επαγγελματίες Τζογαδόρους, αλλά η προσήλωσή τους να ξεγελάσουν την τύχη είναι κεντρικό κομμάτι της ζωής τους. Το χαρακτηριστικό αυτό μπορεί να αγγίξει ακόμα και την προσωπική τους ζωή, όπου αναζητούν ένα "τυχερό" χωρισμό, αντί να κάνουν την ψυχική δουλειά που χρειάζεται για να κάνουν τη σχέση τους να λειτουργήσει.

Θεός (Άδωνης, αλλά και Ήρωας)

Είτε πρόκειται για κοσμική εξουσία, είτε για φυσική δύναμη, το αρχέτυπο του Θεού αντιπροσωπεύει την απόλυτη αντρική κυριαρχία. Από τη θετική πλευρά, ο Θεός μπορεί να είναι καλοπροαίρετος και συμπονετικός, πρόθυμος να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις του  για να βοηθήσει τους άλλους από αγάπη για την ανθρωπότητα. Η σκοτεινή του πλευρά εκφράζεται μέσω της συμπεριφοράς του δικτάτορα ή του τύραννου, που καταπιέζει τους άλλους κάνοντας κατάχρηση της εξουσίας του, ή χρησιμοποιώντας τη φυσική του ελκυστικότητα για να αποκομίσει αυτό που θέλει χωρίς ποτέ να επιστρέφει την αγάπη που επιζητά. Η συσχέτισή σας με το συγκεκριμένο αρχέτυπο προϋποθέτει   μια αίσθηση μεγάλης δύναμης, την οποία είτε τη χρησιμοποιείτε εγωιστικά, είτε ανιδιοτελώς.

Αρχέτυπα – Μέρος Γ’
Μια συλλογή αρχετύπων ΙΙΙ

Κλόουν (Γελωτοποιός, Τρελός)

Το αρχέτυπο του Κλόουν συνδέεται με 3 βασικά χαρακτηριστικά: το να κάνεις τους άλλους να γελούν, να τους κάνεις να κλαίνε, και το να φοράς μια μάσκα που κρύβει τα πραγματικά σου συναισθήματα. Ο Κλόουν είναι συνήθως άνδρας, ενώ οι γυναίκες παίζουν το ρόλο αυτό είτε στη λογοτεχνία, είτε στο θέατρο. Σε κοινωνικό επίπεδο, ένας άνδρας που εκφράζει συναισθήματα σχετίζεται με την αδυναμία και την απώλεια ελέγχου. Γι’ αυτό και ο άνδρας πρέπει να φορά μια μάσκα, η οποία συνήθως απεικονίζει ένα κλαμένο πρόσωπο. Ο Κλόουν αντικατοπτρίζει τα συναισθήματα του πλήθους, κάνοντας το κοινό να γελά μέσω της σάτιρας. Συνήθως, τα μηνύματα που επικοινωνεί ο Κλόουν μέσω του χιούμορ είναι πολύ σοβαρά αφού συχνά επικρίνει την υποκρισία του ανθρώπου. Επειδή φορά μάσκα, ο Κλόουν επιτρέπεται –και αναμένεται- να περάσει τα όρια του κοινωνικά αποδεκτού, αναπαριστώντας αυτό που θα ήθελαν οι άνθρωποι να πουν ή να κάνουν οι ίδιοι.

Η σκοτεινή πλευρά του Κλόουν ή του Τρελού εκδηλώνεται ως σκληρή προσωπική κοροϊδία ή προδοσία, και ειδικά το σπάσιμο της εμπιστοσύνης που κερδήθηκε μέσω προσωπικών σχέσεων.

Η προσωπική σας αξιολόγηση  πάνω στο αρχέτυπο αυτό πρέπει να γίνει εξετάζοντας τη χρήση  του χιούμορ σε σχέση με την εξουσία. Ο καθένας μπορεί να είναι αστείος, αλλά εξετάστε αν υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφοράς από πλευράς σας, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην αυτοπροστασία και την επιβίωσή σας.

Σύντροφος (Φίλος, Δεξί Χέρι, Ταίρι, Συνεργάτης)

Τα θετικά χαρακτηριστικά του Συντρόφου είναι η πίστη, η επιμονή και η ανιδιοτέλεια. Ένας Σύντροφος υπηρετεί συμβολικά μια προσωπικότητα που έχει συχνά μια ισχυρότερη φύση ή ένα ρόλο στη ζωή, που φέρει εξουσία. Γραμματείς και προσωπικοί βοηθοί  είναι χαρακτηριστικά «Δεξιά Χέρια», οι οποίοι φροντίζουν τις λεπτομέρειες της ζωής, μέρα με τη μέρα. Οι Σύντροφοι παρέχουν συνήθως συναισθηματική παρά σεξουαλική στήριξη. Οι πλατωνικές ή φιλικές σχέσεις συνδέονται περισσότερο με το συγκεκριμένο αρχέτυπο.

Η προδοσία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της σκοτεινής πλευράς του Συντρόφου.

Δεσποσύνη (Πριγκίπισσα)

Η Νεαρή Κοπέλα σε κίνδυνο είναι ίσως το παλαιότερο θηλυκό αρχέτυπο σε όλη τη λαϊκή λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Είναι πάντα όμορφη, ευάλωτη και χρειάζεται διάσωση, κατά προτίμηση από έναν Ιππότη, και, αφού σωθεί, τη φροντίζουν με τρόπο πολυτελή. Η απογοητευμένη Δεσποσύνη πρέπει να περάσει από μια διαδικασία ενδυνάμωσης και εκμάθησης του να φροντίζει τον εαυτό της. Η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου διδάσκει με λάθος τρόπο ετεροχρονισμένες, πατριαρχικές αντιλήψεις ότι οι γυναίκες είναι αδύναμες, αβοήθητες κι ότι χρειάζονται προστασία. Οδηγεί τις γυναίκες να περιμένουν ότι κάποιος άλλος θα δώσει τις μάχες τους αντί γι’ αυτές, αρκεί να παραμένουν αφοσιωμένες, όμορφες και κρυμμένες στο κάστρο τους. Πολλές είναι οι γυναίκες που ακόμα και σήμερα περιμένουν έναν τέτοιο άντρα, ενώ αντίστοιχα, κάποιοι άντρες μεγαλώνουν με αυτό το σκοπό (Βλέπε Πρίγκιπας και Ιππότης).

Το αρχέτυπο αυτό φέρει ένα βαρύ φορτίο αντιφεμινισμού. Ακόμα κι αν χρησιμοποιηθεί θετικά, η λέξη Πριγκίπισσα συνεπάγεται έναν εκτός πραγματικότητας, μετριοπαθή και υποτακτικό χαρακτήρα. Αλλά μια «πραγματική» Πριγκίπισσα δεν αναζητά τη βολή και τη διασκέδαση, αλλά νοιάζεται για την ευημερία των γύρω της (πχ η ιστορία της Σεχραζάντ που παντρεύτηκε το σουλτάνο , ο οποίος σκότωνε όλες του τις γυναίκες την αυγή και λέγοντάς του ιστορίες για χίλιες και μία νύχτες, έσωσε τις γυναίκες  της περιοχής).

Εξετάζοντας τη σχέση σας με το αρχέτυπο αυτό, γυρίστε στις παιδικές σας φαντασιώσεις και θυμηθείτε ποιες ήταν οι προσδοκίες σας  στην αναζήτηση συντρόφου. Μήπως περιμένατε (ή περιμένετε ακόμα) τον Ιππότη σας; Μήπως χρειαζόσασταν κάποιον να σας σώσει; Και τώρα που αντιμετωπίζετε τις συνέπειες μια διαλυμένης σχέσης, μήπως οι λόγοι εντοπίζονται σε μια απογοήτευση των προσδοκιών σας που δεν ικανοποιήθηκαν;

Καταστροφέας (Αττίλα, Τρελός Επιστήμονας, Κατά συρροή Δολοφόνος)

Η Καταστροφή και το Ξαναχτίσιμο είναι ένας άλλος τρόπος  για να περιγράψουμε το Θάνατο και την Αναγέννηση, τον κύκλο της ζωής. Συστήματα και δομές πρέπει να διαλυθούν ώστε νέα ζωή να ξαναγεννηθεί. Μύθοι και θρύλοι θεοτήτων που φέρνουν καταστροφές στη γη είναι κοινές σε όλες τις παραδόσεις. Ο Γιαχβέ κατέστρεψε τον κόσμο με τη μεγάλη πλημμύρα και έβρεξε φωτιά και θειάφι στο Σόδομα και Γόμορρα. Στην ινδουιστική παράδοση, η θεά Κάλι, η οποία απεικονίζεται να φορά μια ζώνη από διαμελισμένα χέρια και ένα κολιέ από ανθρώπινα κεφάλια, αντιπροσωπεύει τη θετική δύναμη της καταστροφής, εξοντώνοντας την άγνοια και αποκαθιστώντας την παγκόσμια τάξη.  Ενώ ο θεός Σίβα, το αρσενικό ομόλογο της Κάλι, καταστρέφει προκειμένου να δημιουργήσει.

Η παρόρμηση της καταστροφής και της αναδόμησης είναι αρχετυπική. Είμαστε δεμένοι σ’ αυτόν τον κύκλο, στον οποίο εμπεριέχεται  η μάθηση. Η Καταστροφή αναφέρεται επίσης στην απελευθέρωσή μας από αυτό που μας καταστρέφει. Έτσι, πολλοί θεραπευτές παίζουν το ρόλο του Καταστροφέα βοηθώντας τους άλλους να απελευθερωθούν από καταστροφικά συναισθήματα και συμπεριφορές. Η δύναμη της θετικής καταστροφής είναι ιδιαίτερα θεραπευτική και απελευθερωτική.

Η σκοτεινή εκδήλωση του αρχέτυπου υποδηλώνει ότι η καταστροφή γίνεται αυτοσκοπός, και το άτομο μεθάει από την καταστροφική του δύναμη και εθίζεται σ’ αυτήν.  Ο Καταστροφέας δημιουργεί θάνατο, τρέλα, κακοποίηση και στοχεύει άτομα και ομάδες. Μπορεί να εκδηλωθεί σαν ένα έθνος που καταστρέφει άλλους λαούς, ή άτομα που καταστρέφουν το περιβάλλον. Αν στην αυτόαξιολόγησή σας αναγνωρίσετε ένα μοτίβο συμπεριφοράς, το οποίο σας ωθεί να καταστρέφετε σχέσεις ή αποκτάτε στάσεις και απόψεις που καταστρέφουν τα όνειρα και το δυναμικό των άλλων, θα πρέπει να συμπεριλάβετε τη σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου στο προσωπικό σας δυναμικό.

Ντετέκτιβ (Κατάσκοπος, Διπλός Πράκτορας, Λαγωνικό, Σέρλοκ Χολμς, Ιδιωτικός Ερευνητής- αλλά και Πολεμιστής/Αγωνιστής κατά του εγκλήματος)

Τα θετικά χαρακτηριστικά του Ντετέκτιβ περιλαμβάνουν την ικανότητα αναζήτησης της γνώσης και της πληροφόρησης που βοηθά την επίλυση εγκλημάτων και την προστασία του κόσμου. Ο Ντετέκτιβ συνδυάζει τη δύναμη της παρατήρησης με μια ιδιαίτερα εξελιγμένη διαίσθηση, είναι ένα δημόσιο πρόσωπο και συνήθως τυγχάνει μεγάλου σεβασμού. Σε αντίθεση με τον Κατάσκοπο, ο οποίος έχει συγκαλυμμένη δράση και συνήθως αποσπά με παράνομο τρόπο μυστικές πληροφορίες. Οι στάση μας απέναντι στον Κατάσκοπο έχει να κάνει συχνά με το ποιο μέρος υποστηρίζει.

Η σκοτεινή πλευρά του εν λόγω αρχέτυπου μπορεί να εκδηλωθεί ως ηδονοβλεψία, παραποίηση πληροφοριών, ή ξεπούλημα στον υψηλότερο πλειοδότη. Να σημειωθεί ότι στην περίπτωση όπου γονείς  «κατασκοπεύουν» τα παιδιά τους με καλές προθέσεις, για να τα προφυλάξουν από ουσίες και σχέσεις, φλερτάρουν ανοιχτά με τη σκιά του αρχέτυπου.

Αρχέτυπα – Μέρος Γ’
Μια συλλογή αρχετύπων II

Ζητιάνος (Άστεγος, Άπορος)

Χωρίς καθόλου υλικούς πόρους, ο Ζητιάνος σχετίζεται με την εξάρτηση από την καλοσύνη των άλλων.  Εύκολα θα πίστευε κανείς πως το αρχέτυπο του Ζητιάνου έχει μόνο αρνητική πλευρά, κάτι όμως που δεν είναι αληθές. Δε χρειάζεται να πεθαίνει κάποιος από την πείνα για να θεωρηθεί Ζητιάνος. Οι άνθρωποι εκλιπαρούν για προσοχή, αγάπη, εξουσία και υλικά αγαθά. Από συμβολική άποψη, το αρχέτυπο του Ζητιάνου αντιπροσωπεύει μια δοκιμασία που αναγκάζει το άτομο να αντιμετωπίσει τη χειραφέτηση ξεκινώντας από το σημείο μηδέν της φυσικής επιβίωσης. Για το αρχέτυπο αυτό  είναι θεμελιώδους σημασίας το να μάθει για την πραγματική φύση της γενναιοδωρίας, της συμπόνιας και της αυτό-εκτίμησης.

Νταής (Δειλός)

Το αρχέτυπο αυτό εκφράζει την αλήθεια ότι το πνεύμα είναι πάντα δυνατότερο από το σώμα. Σε συμβολικό επίπεδο, το φυσικό μας σώμα μπορεί να «φοβερίσει» την ψυχή μας με ένα σωρό λόγους για τους οποίους θα πρέπει να μην αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της ζωής, που μας τρομοκρατούν με το μέγεθός τους. Το τελευταίο πράγμα που θα πρέπει να σκεφτεί κανείς για να αξιολογήσει την προσωπική του σχέση με το αρχέτυπο αυτό είναι το αν τρομοκρατεί τους άλλους μ’ αυτόν τον τρόπο. Αυτό που πρέπει να σκεφτείτε είναι αν κατά τη διάρκεια της ζωής σας αντιμετωπίζετε τη μία εμπειρία ή σχέση, μετά την άλλη, οι οποίες είναι πιο δυνατές από εσάς και σας κάνουν να αναρωτιέστε αν μπορείτε να αντεπεξέλθετε.

Κάτω από κάθε Νταή κρύβεται ένας Δειλός που προσπαθεί να κρύψει την πραγματική του ταυτότητα από τους άλλους. Συμβολικά, ο Δειλός για να μπορέσει να «δυναμώσει» πρέπει να αντιμετωπίσει τον «εσωτερικό» του Νταή, δηλαδή τους φόβους του.

Παιδί (Ορφανό, Τραυματισμένο, Μαγικό/ Αθώο, Παιδί της Φύσης, Θεϊκό, Αιώνιο Παιδί)

Όλοι έχουμε στην ψυχή μας εκφράσεις από καθεμιά από τις παραπάνω πτυχές του Παιδιού. Ωστόσο, συνήθως μόνο μία κυριαρχεί πάνω στις άλλες. Το Τραυματισμένο Παιδί για παράδειγμα, μπορεί να έχει τόσο έντονες ανάγκες που να είναι σχεδόν αδύνατο το Μαγικό Παιδί να εκφράσει τις αρετές του. Επίσης, επειδή κάθε μία από τις πτυχές που αναφέρονται υπάρχει σε διάφορους βαθμούς έντασης σε κάθε ψυχή, κάποια παρόμοια μοτίβα συχνά επικαλύπτονται, γεγονός που καθιστά δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς με ποιο συνδέεται πιο έντονα. Αν βρείτε ότι συνδέεστε εξίσου με το Ορφανό και το Τραυματισμένο Παιδί, ή το Αιώνιο Παιδί και το Παιδί της Φύσης, συμπεριλάβετε στο ένα που θα επιλέξετε και τις αξίες του άλλου.

Ορφανό Παιδί

Το Ορφανό Παιδί είναι ο βασικός χαρακτήρας στις περισσότερες παιδικές ιστορίες (Annie, Bambi, Η Μικρή Γοργόνα, Χάνσελ και Γκρέτελ, Χιονάτη, Σταχτοπούτα, κλπ). Το κοινό μοτίβο στις ιστορίες αυτές που αντανακλάται στις ζωές των ανθρώπων είναι η, από τη γέννησή τους, αίσθηση ότι δεν είναι μέρος της οικογένειάς τους, συμπεριλαμβανομένου και της ψυχικής οικογένειας ή της φυλής. Ωστόσο, ακριβώς επειδή τα ορφανά δεν έχουν θέση στον οικογενειακό κύκλο, πρέπει να αναπτύξουν την ανεξαρτησία από νωρίς στη ζωή τους. Η απουσία οικογενειακών επιρροών, συμπεριφορών και παραδόσεων, εμπνέουν ή υποχρεώνουν το Ορφανό Παιδί να χτίσει μια εσωτερική πραγματικότητα που βασίζεται στην προσωπική κρίση και εμπειρία. Τα Ορφανά που καταφέρνουν να βρουν ένα μονοπάτι επιβίωσης από μόνα τους, στις ιστορίες/παραμύθια, συχνά πανηγυρίζουν που κέρδισαν μια μάχη με μια σκοτεινή δύναμη, η οποία συμβολικά αναπαριστά το φόβο της επιβίωσης όντας μόνος στον κόσμο.

Η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου περιγράφει εκείνους  που δεν καταφέρνουν  ποτέ να μεγαλώσουν μακριά από την «πραγματική» τους οικογένεια. Το αίσθημα της εγκατάλειψης και τα τραύμα από την οικογενειακή απόρριψη εμποδίζουν την ωρίμανσή τους, αναζητώντας συχνά υποκατάστατα οικογενειακών δομών ώστε να νιώσουν ότι ανήκουν κάπου. Έτσι αντί για θεραπευτικές υποστηρικτικές ομάδες, θα αναζητήσουν «σκοτεινές» ομάδες ή οικογένειες, αναβάλλοντας μ'αυτόν τον τρόπο τη θεραπεία των πληγών που κουβαλάνε, οι οποίες γνωρίζουν βαθιά μέσα τους ότι θα επέλθουν με τη μετάβαση στην ενηλικίωση. Η ταύτιση με το Ορφανό ξεκινά με την αξιολόγηση των αναμνήσεων της παιδικής ηλικίας, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στο κατά πόσο η οδυνηρή σας ιστορία πηγάζει από την αίσθηση ότι δε γίνατε ποτέ απόλυτα δεκτός ως μέλος της οικογένειας σας.

Τραυματισμένο Παιδί

Το αρχέτυπο του Τραυματισμένου Παιδιού κουβαλά μνήμες κακοποίησης, αμέλειας και άλλων τραυμάτων που μπορεί να έχουμε υποστεί κατά την παιδική ηλικία. Συνήθως είναι το μοτίβο με το οποίο οι άνθρωποι σχετίζονται περισσότερο, δεδομένου μάλιστα ότι γίνεται συχνά το επίκεντρο σε μια θεραπεία και αναγνωρίζεται στην ψυχανάλυση ως ο βασικός ένοχος για τα προβλήματα του ενήλικα. Η επιλογή  του πληγωμένου παιδιού προϋποθέτει την αποδοχή των οδυνηρών εμπειριών της παιδικής ηλικίας  και τη σημαντική επίδρασή τους στην ενήλικη ζωή. Πολλοί για παράδειγμα, κατηγορούν το Τραυματισμένο Παιδί για όλες τις δυσλειτουργικές τους σχέσεις.

Οι οδυνηρές εμπειρίες του αρχέτυπου  του Τραυματισμένου Παιδιού, συχνά ξυπνούν στο άτομο μια βαθιά αίσθηση συμπόνιας και μια επιθυμία να βρει έναν τρόπο υπηρεσίας με σκοπό να βοηθά άλλα Τραυματισμένα Παιδιά. Από πνευματική άποψη, μια τραυματισμένη παιδική ηλικία ανοίγει το δρόμο της μάθησης της συγχώρεσης. Η σκοτεινή πλευρά του μπορεί να εκδηλωθεί με μια διαρκή αίσθηση αυτό-οικτιρμού, μια τάση να κατηγορούνται οι γονείς για τις τρέχουσες αδυναμίες και δυσκολίες του ατόμου και με την αδυναμία να προχωρήσει στη συγχώρεση.

Το Μαγικό/Αθώο Παιδί

Το αρχέτυπο αυτό αντιπροσωπεύει το κομμάτι μας που είναι "μαγεμένο", αλλά και "μαγικό" για τους άλλους. Βλέπει το δυναμικό της ομορφιάς σε όλα τα πράγματα. Ακόμα κι όταν όλα καταρρέουν, όπως σε περιόδους κρίσης, το Μαγικό Παιδί συνεχίζει να εμπνέει τους ανθρώπους να αναζητήσουν τη θαυμαστή πλευρά της ζωής.

Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι το αρχέτυπο αυτό αναφέρεται μόνο στα ευχάριστα χαρακτηριστικά των παιδιών, αλλά ενσαρκώνει επίσης τη σοφία και το θάρρος για την αντιμετώπιση των δύσκολων συνθηκών.

Ο Μπωντλαίρ έγραψε πως «μεγαλοφυΐα  είναι η ανάκτηση της παιδικής ηλικίας» και υπό την έννοια αυτή, το Μαγικό Παιδί είναι κάτι σας ιδιοφυία. Το αρχέτυπο αυτό είναι προικισμένο με τη δύναμη της φαντασίας και την πεποίθηση ότι όλα είναι δυνατά. Η σκιά του Μαγικού Παιδιού εκδηλώνεται ως έλλειψη  της δυνατότητας να πιστέψει το άτομο  σε «θαύματα», και της μεταμόρφωσης του κακού σε καλό. Ένα τραυματισμένο Μαγικό Παιδί εμφανίζει  συχνά συμπεριφορές απαισιοδοξίας και κατάθλιψης, ειδικά όταν εξερευνά όνειρα μια που τα δικά του «μια φορά κι έναν καιρό» κρίθηκαν ανόητα από  κυνικούς ενήλικες. Μια άλλη σκοτεινή εκδήλωση του αρχέτυπου είναι η απάθεια και η πεποίθηση ότι η ενέργεια και η δράση δεν είναι αναγκαία στη ζωή, κάνοντας έτσι το άτομο να αποσύρετε στον κόσμο της φαντασίας του.

Το Παιδί της Φύσης

Αυτό το αρχέτυπο εμπνέει βαθιά και στενή σύνδεση με τη φύση και έχει μια ιδιαίτερη έλξη στις φιλίες με τα ζώα. Αν και το Παιδί της Φύσης έχει λεπτές συναισθηματικές ιδιότητες, μπορεί επίσης να έχει εσωτερικές αντοχές και την ικανότητα για επιβίωση – η ανθεκτικότητα της ίδια της Φύσης.  Το αρχέτυπο αυτό μπορεί να καθιστά το άτομο ικανό να «επικοινωνεί» με τα ζώα, όπως για παράδειγμα, σε ιστορίες όπου ένα ζώο σώζει το παιδί-σύντροφό του. Κτηνίατροι και ακτιβιστές για τα δικαιωμάτων των ζώων συνδέονται με το αρχέτυπο αυτό γιατί ένιωθαν, από την παιδική τους ηλικία, ένα δέσιμο με τα ζώα.

Η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου εκδηλώνεται με την τάση κακοποίησης των ζώων, των ανθρώπων, του περιβάλλοντος.

Ωστόσο, η αγάπη για τα ζώα δεν είναι αρκετή για να αιτιολογήσει την επιλογή αυτού του αρχέτυπου. Πρόκειται περισσότερο για ένα μοτίβο ζωής, με ένα βαθύ δέσιμο, όπου η ευημερία της ψυχής του ατόμου εξαρτάται από τους δεσμούς με τα ζώα.

Το Αιώνιο Παιδί

Οι θετικές πτυχές του αρχέτυπου αυτού συμπεριλαμβάνουν την αποφασιστικότητα του ατόμου να παραμείνει για πάντα νέο στο σώμα, στο μυαλό και στο πνεύμα. Τα άτομα αυτά δε θα πάψουν ποτέ να χαίρονται τη ζωή και βασίζονται στη θετική ενέργεια του αρχέτυπου αυτού για να διατηρήσουν τη στάση ζωής τους. Η σκιά του Αιώνιου Παιδιού εκδηλώνεται συνήθως ως αδυναμία για ωρίμανση και αποδοχή της υπεύθυνης ζωής του ενήλικα. Όπως ο Πίτερ Παν, αρνείται να κλείσει έναν κύκλο ζωής, στον οποίο είναι ελεύθερος να ζει χωρίς τα όρια της συμβατικής ενηλικίωσης. Η σκοτεινή πλευρά του Αιώνιου Παιδιού, μπορεί στις γυναίκες να εκδηλωθεί ως ακραία εξάρτηση από αυτούς που αναλαμβάνουν την ασφάλειά τους. Η αναξιοπιστία και η αδυναμία αποδοχής της διαδικασίας γήρανσης, είναι επίσης ενδείξεις για το αρχέτυπο αυτό.  Αν και λίγοι είναι αυτοί που χαίρονται το τέλος της νεότητάς τους, το Αιώνιο Παιδί είναι αυτό που παραδέρνει μεταξύ των σταδίων της ζωής, γιατί δεν έχει θέσει τα θεμέλια για μια λειτουργική ενήλικη ζωή.

Το Θεϊκό Παιδί

Το Θεϊκό Παιδί συνδέεται στενά και με το Αθώο και με το Μαγικό Παιδί, αλλά ξεχωρίζει λόγω της αποστολής του. Το Θεϊκό Παιδί (Θείο Βρέφος) έχει επίσης μια ιστορική αναφορά από μόνο του. Πριν 2000 χρόνια (εποχή των Ιχθύων) εισήχθη το  αρχέτυπο της Θείας Οικογένειας. Η δομή  Πατέρα-Μητέρα-Θεϊκό Παιδί είχε εισαχθεί από την αιγυπτιακή μυθολογία με τον Όσιρι, την Ίσις και το γιο τους τον Ώρο, οι οποίοι όμως δε μοιράζονταν τις σχέσεις αγάπης που ανέπτυξε το χριστιανικό μοτίβο. Το Θεϊκό Παιδί σχετίζεται με την αθωότητα, την αγνότητα και τη λύτρωση. Λίγοι είναι αυτοί που επιλέγουν αυτό το αρχέτυπο ως κυρίαρχο γιατί δύσκολα μπορεί κανείς  να βιώνει συνεχώς την ένωση με τη «θεία» αθωότητα. Και όμως η «θεότητα» είναι ένα σημείο αναφοράς του ψυχισμού, στο οποίο μπορεί κανείς να στραφεί κάθε φορά που βρίσκεται σε διαδικασία επιλογής.

Μπορεί κανείς επίσης, να υποθέσει ότι το «θείο» δεν έχει αρνητική πλευρά, κάτι το οποίο δεν ισχύει. Η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου εκδηλώνεται ως αδυναμία του ατόμου να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Αξιολογήστε τη σχέση σας με το αρχέτυπο αυτό ρωτώντας τον εαυτό σας αν βλέπεται τη ζωή με τα μάτια ενός καλοκάγαθου πλάσματος ή αν έχετε την τάση να αντιδράτε σε ό,τι νέο, με το φόβο μήπως πληγωθείτε ή με την επιθυμία να πληγώσετε άλλους. 

Αρχέτυπα – Μέρος Γ’
Μια συλλογή αρχετύπων I

Τα αρχέτυπα που αναφέρονται εδώ είναι μόνο μερικά από τα πολλά αρχαία μοτίβα που υπάρχουν στην ανθρώπινη συνείδηση. Στις παρενθέσεις αναφέρονται  πολλά επιπλέον αρχέτυπα που είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους, όπως ο Ερημίτης (που βρίσκεται κάτω από το Μυστικιστή) ή ο Πειρατής (που βρίσκεται κάτω από τον Επαναστάτη). Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να ανατρέξετε σε ολόκληρη τη λίστα, πριν αποφανθείτε ότι αυτό που ψάχνετε δε βρίσκετε εδώ. Φυσικά και είναι αδύνατο να συμπεριληφθούν όλα τα αρχέτυπα που υπάρχουν, αλλά εδώ αναφέρονται μερικά από τα πιο κοινά.

Εθισμένος (Μανιακός καταναλωτής, Λαίμαργος, Εργασιομανής, Τζογαδόρος)

Το αρχέτυπο του Εθισμένου μας αγγίζει όλους. Η διαφορά είναι στο πόσο μεγάλο μέρος της ζωής μας ξοδεύεται στους εθισμούς μας. Πέρα από τους προφανείς εθισμούς –ναρκωτικά, αλκοόλ, φαγητό,σεξ- μπορεί κάποιος να είναι εθισμένος στη δουλειά του, τον αθλητισμό, την τηλεόραση, τη φυσική άσκηση, τον υπολογιστή, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, την πνευματική άσκηση, την αδρεναλίνη.  Η θετική πλευρά του αρχετύπου αυτού, μας βοηθά να αναγνωρίσουμε πότε μια ουσία, μια συνήθεια, μια σχέση κλπ, έχει μεγαλύτερη εξουσία πάνω μας από τη δύναμη της θέλησής μας. Σπάζοντας τους εθισμούς μας, αποκτούμε ένα ισόβιο σημείο αναφοράς και ενδυνάμωσης («Τώρα ξέρω πως αν μπορώ να κόψω το ποτό, μπορώ να κάνω τα πάντα»).

Σε συμβολικό επίπεδο, η σκοτεινή πλευρά του Εθισμένου αντιπροσωπεύει την έλλειψη αυτοελέγχου και θέλησης. Οι άνθρωποι που είναι υπερβολικά οξυδερκείς ή ευαίσθητοι, συνδέονται συχνά με το αρχέτυπο αυτό, καθώς υπάρχει τάση η έλλειψη εσωτερικής ισορροπίας να τους οδηγεί στη χρήση ουσιών. Ο Εθισμένος θέτει σε κίνδυνο την ακεραιότητα και την τιμιότητα. Πολλοί τοξικομανείς για παράδειγμα, μπορεί να κλέψουν για να υποστηρίξουν τον εθισμό τους.

Για να αξιολογήσετε τη σχέση σας με τον Εθισμένο, εξετάστε πόσες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίσατε στη ζωή σας συνδέονται με κάποια εξωτερική ουσία ή ένα επίμονο, αυταρχικό μοτίβο προσπάθειας διατήρησης της τάξης στη ζωή σας. Παρ’ όλο που η πρόκληση είναι κάτι που αντιμετωπίζουμε όλοι, ο βαθμός στον οποίο ένας εθισμός ελέγχει εσάς  ή τον τρόπο ζωής σας καθορίζει αν ο Εθισμένος είναι μέρος του συνόλου των 12 Αρχετύπων σας. Η ανάγκη για μια ουσία, ή άσκηση, ή ένα άτομο σε βαθμό που να διακυβεύονται οι σχέσεις, τα οικονομικά, η ακεραιότητα, ο χαρακτήρας, ή η συναισθηματική και ψυχολογική ευεξία, καθιστούν το αρχέτυπο αυτό μια πολύ πιθανή επιλογή. 

Συνήγορος (Δικηγόρος, Υπερασπιστής, Νομοθέτης, Εκπρόσωπος ομάδων συμφερόντων, Περιβαλλοντολόγος)

Ο Συνήγορος αντιπροσωπεύει τη δια βίου αφοσίωση στην προάσπιση των δικαιωμάτων των άλλων. Τα άτομα που σχετίζονται με το αρχέτυπο αυτό έχουν αναγνωρίσει από νωρίς το πάθος τους για τα κοινωνικά ζητήματα. Είναι αφιερωμένοι στο να εμπνέουν και να ενδυναμώνουν ομάδες ή δράσεις. Συγκριτικά, αρχέτυπα όπως ο Ερημίτης για παράδειγμα, είναι πολύ πιο προσωπικά και στερούνται τη φωτιά του Συνηγόρου για να προάγουν την κοινωνική αλλαγή. Ο Συνήγορος χρειάζεται δημόσια έκφραση, ακόμα κι αν αυτή επιτυγχάνεται μέσω γραπτών ή τέχνης.

Η σκοτεινή πλευρά του Συνηγόρου εκδηλώνει δράση σε λάθος ή αρνητικούς σκοπούς ή στην προσήλωση στην αποκόμιση προσωπικού οφέλους . Αξιολογώντας την σύνδεσή σας με το αρχέτυπο αυτό , αναρωτηθείτε πόση από τη ζωή σας είναι αφιερωμένη σε κοινωνικούς σκοπούς και στην προθυμία να αναλάβετε δράση.

Αλχημιστής (Μάγος, Επιστήμονας, Εφευρέτης και Οραματιστής)

Τα αρχέτυπα αυτά έχουν ως κοινό γνώρισμα τη μετατροπή κάποιας μορφής ύλη σε μια διαφορετική έκφραση του εαυτού της. Ο Μάγος δημιουργεί πέρα από τους σύνηθες κανόνες της ζωής, είτε κάνοντας ανθρώπους να ερωτεύονται, είτε εξαφανίζοντας αντικείμενα. Ο Αλχημιστής συνδέεται με τις μάταιες προσπάθειες να μετατρέψει  βασικά μέταλλα σε χρυσό, αλλά η υψηλότερη εκδήλωση  του αρχέτυπου, επιδιώκει την πλήρη πνευματική μεταμόρφωση. Μπορεί να ταυτιστείτε με το αρχέτυπο αυτό , αν σας ενδιαφέρει ένα μονοπάτι πνευματικής ανάπτυξης που συνδέεται με τη μελέτη μυστηρίων ή τους νόμους του σύμπαντος.  

Στη σκιά του αρχέτυπου αυτού βρίσκονται η κατάχρηση εξουσίας και της γνώσης, η αποπλάνηση και η εξαπάτηση μέσω της μαγείας, που βασίζεται στην ανάγκη των ανθρώπων να αλλάξουν τη ζωή τους.

Για να συνδέεται με εσάς ο Αλχημιστής, θα πρέπει ίσως στη δουλειά ή στη ζωή σας γενικά, να είστε ιδιαίτερα εφευρετικός. Η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου χρησιμοποιεί την εφευρετικότητα για παράνομους ή ανήθικους σκοπούς, και κυριαρχείται από ένα αίσθημα ανωτερότητας προερχόμενο από την υψηλή διανόηση του ατόμου.

Άγγελος (Καλή Νεράιδα)

Σχεδόν σε κάθε πολιτισμική και θρησκευτική παράδοση περιέχεται κάποια περιγραφή αγγέλων. Οι Άγγελοι αποτυπώνονται συνήθως ως φτερωτές οντότητες που παρεμβαίνουν σε περιόδους μεγάλης ανάγκης ή μεταφέρουν θεία μηνύματα. Η συσχέτιση κάποιου με το αρχέτυπο αυτό περιγράφει άτομα που έχουν αφιερωθεί στην απεικόνιση της παρουσίας των Αγγέλων στη ζωή των ανθρώπων, πχ ζωγράφοι, συγγραφείς. Επίσης κάποιοι αποκαλούνται «άγγελοι» από τους άλλους, περιγράφοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τα χαρακτηριστικά που ενσαρκώνουν ως άνθρωποι, βοηθώντας τους άλλους και φροντίζοντάς τους, ανώνυμα και χωρίς προσδοκία ανταλλάγματος.

Η σκοτεινή πλευρά του συγκεκριμένου αρχέτυπου περιγράφει ανθρώπους που  εμφανίζονται καλοί και αθώοι στους άλλους για  να τους εκμεταλλευτούν ή για να τονώσουν τον εγωισμό τους, παραπλανώντας τους για την πραγματική τους φύση. Από βιβλικής άποψης, η σκοτεινή πλευρά των Αγγέλων σχετίζεται με τον Διάβολο, ο οποίος όμως αποτελεί από μόνος του ξεχωριστό αρχέτυπο.

Καλλιτέχνης (Τεχνίτης, Γλύπτης, Υφάντης)

Το αρχέτυπο του Καλλιτέχνη ενσαρκώνει το πάθος για την έκφραση μιας διάστασης της ζωής που βρίσκεται πέρα από τις 5 αισθήσεις. Ο Καλλιτέχνης διαθέτει την ενέργεια για να εκφράσει σε φυσική μορφή την ψυχή του. Η φύση και το μεγαλείο του καλλιτεχνικού αποτελέσματος δεν είναι σημαντικά. Ένας μάγειρας μπορεί να είναι εξίσου καλλιτέχνης με ένα ζωγράφο. Η υπογραφή του Καλλιτέχνη δεν είναι στο τι κάνει, αλλά στο πόσο έντονο  είναι το κίνητρό του να απεικονίσει το ασυνήθιστο.  Το έργο του δημιουργεί ένα συναισθηματικό πεδίο που μπορεί να εμπνεύσει τους άλλους. Το αρχέτυπο του Καλλιτέχνη περιγράφει άτομα που χαρακτηρίζονται από μια συναισθηματική και ψυχολογική ανάγκη αυτοέκφρασης, σε τέτοιο βαθμό που η ευεξία τους να είναι τυλιγμένη στην ενέργεια αυτή.

Η σκοτεινή πλευρά του Καλλιτέχνη περιλαμβάνει πολλά κλισέ, όπως έναν εκκεντρικό χαρακτήρα και την τρέλα που συνοδεύει την ιδιοφυία. Ο Καλλιτέχνης που λιμοκτονεί, είναι επίσης μια έκφραση της σκοτεινής πλευράς του αρχέτυπου και αναπαριστά το φόβο της οικονομικής καταστροφής ή την αντίληψη ότι η φήμη και η περιουσία έρχονται μετά το θάνατο, πράγμα που συχνά κάνει τους καλλιτέχνες να καταπιέζουν τα ταλέντα τους. Εξετάζοντας τη σχέση σας με το αρχέτυπο του Καλλιτέχνη, εκτός από την ανάγκη να επικοινωνείτε την τέχνη στους άλλους, υπάρχει και η αφιέρωση της ενέργειας μας στο να στηρίξουμε καλλιτέχνες, πράγμα εξίσου σημαντικό με το να κρατά κανείς ένα πινέλο στο χέρι του.

Αθλητής (Ολύμπιος)

Το αρχέτυπο αυτό αντιπροσωπεύει την απόλυτη έκφραση της δύναμης του ανθρώπινου πνεύματος, όπως αυτή αναπαρίσταται μέσα από τη δύναμη και τη μεγαλοπρέπεια του σώματος. Επειδή ο Ολύμπιος είναι στενά συνδεδεμένος με την πνευματική , αλλά και τη σωματική δύναμη, το αρχέτυπο αυτό συνδέεται με ένα κώδικα ηθικής. Η σύνδεση με τον Αθλητή δεν έχει να κάνει με τις σωματικές δυνατότητες, την τέλεια μορφή και λειτουργία του σώματος. Ένα άτομο που αφιερώνεται στην υπέρβαση των ορίων της προσωπικής του αναπηρίας, είναι εξίσου Αθλητής με κάποιον επαγγελματία, λόγω του ότι απαιτείται η ανάπτυξη της δύναμης της θέλησης και του πνεύματος, για να μπορέσει το σώμα να εκφράσει την ομορφιά του.

Η σκοτεινή πλευρά των Αθλητών, μπορεί να εκδηλωθεί με την κατάχρηση της δύναμης σε βάρος άλλων ατόμων, με την ψευδή αίσθηση ότι είναι άτρωτοι, με «βρώμικο» ή ανέντιμο παιχνίδι.

Εκδικητής (Άγγελος Τιμωρός, Σωτήρας, Μεσσίας)

Το αρχέτυπο αυτό και οι διάφορες εκδηλώσεις του απαντούν στην ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης, κάποιες φορές ακόμα και με τη χρήση επιθετικών μέσων. Οι δικηγόροι που εργάζονται υπέρ των φτωχών και όσων βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, ή εργάζονται εθελοντικά, είναι οι σύγχρονοι Εκδικητές. Το να φέρουν σε δίκη εγκληματίες πολέμου ή εταιρείες που κάνουν κακό στην κοινωνία, είναι ένα ακόμα παράδειγμα Εκδικητών σε παγκόσμια κλίμακα, οι οποίοι διακατέχονται από την ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης για λογαριασμό της κοινωνίας.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου εκδηλώνεται ως εκδικητική, αλλά ανήθικη συμπεριφορά, που καταφεύγει στη βία. Η «ορθότητα» του σκοπού κάποιου δε μπορεί σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσει την πρόκληση κακού σε αθώους τρίτους. Ο Γκάντι αντιμετώπιζε την κοινωνική εκδίκηση, δίνοντας έμφαση  στην παθητική αντίσταση κατά της παράνομης εξουσίας.

Η αξιολόγηση της σχέσης σας με το συγκεκριμένο αρχέτυπο, αφορά την αναζήτηση εμπειριών στη ζωή σας όπου πρωταρχικός σας στόχος ήταν η υπεράσπιση ή η εκπροσώπηση ενός σκοπού για λογαριασμό των άλλων. Ένα παράδειγμα δεν είναι αρκετό. Το αρχέτυπο αυτό είναι ένα πρίσμα μέσα από το οποίο κατευθύνονται οι δράσεις και οι επιλογές μας. Είναι μια διακαής επιθυμία να επιτευχθεί ένας στόχος που μπορεί να πάρει μια ολόκληρη ζωή.

Αρχέτυπα-Μέρος Β’
Ο καθορισμός των προσωπικών αρχετύπων

Μια πρώτη προσέγγιση στα αρχέτυπα και στον τρόπο που μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά μας έγινε σε παλαιότερη ανάρτηση για το Δραματικό Τρίγωνο, όπου έχουμε τα αρχέτυπα του Θύματος, του Διώκτη και του  Σωτήρα και την έκφραση της «σκοτεινής» πλευράς τους.

Παρακάτω θα βρείτε ορισμένες βασικές ερωτήσεις που θα σας βοηθήσουν να καθορίσετε ποια, από τα πολλά αρχετυπικά μοτίβα, μπορεί να συνδέονται με εσάς. Μπορείτε να ξεκινήσετε με τη λίστα που ακολουθεί. Ήδη στο πρώτο μέρος για τα αρχέτυπα αναφέρεται ότι όλοι έχουμε το Παιδί, το Θύμα, τον Σαμποτέρ και την Πόρνη. Έτσι θα πρέπει να επιλέξετε άλλα 8 για να ολοκληρώσετε τον κύκλο σας.

Μια μερική λίστα αρχετύπων

Ηθοποιός      Αναρχικός      Γραφειοκράτης      Σύντροφος      Γριά      Ντετέκτιβ      Διπλωμάτης      Ονειροπόλος      Τρελός      Θεός      Θεραπευτής      Ιππότης      Μάγος       Γυναίκα αρχηγός οικογένειας ή φυλής       Μούσα      Πατριάρχης      Ποιητής      Ιερέας      Προφήτης      Ξωτικό      Επαναστάτης      Σαδιστής      Σαγηνεύτρα      Υπηρέτης      Παραμυθάς      Κλέφτης      Τύραννος      Οραματιστής      Μάγος      Εθισμένος      Καλλιτέχνης      Ζητιάνος      Παιδί      Δειλός      Απατεώνας      Δικτάτορας      Μαθητής      Θεά      Καινοτόμος      Απελευθερωτής      Μάρτυρας      Καλόγρια      Προσκυνητής      Πολιτικός      Πρίγκιπας      Πόρνη      Μαριονέτα      Λυτρωτής      Ρομπότ      Σοφός      Σκλάβος       Βαμπίρ      Πολεμιστής      Ζόμπι      Αλχημιστής      Εκδικητής      Νταής      Κλόουν      Τεχνίτης      Δεσποινίδα      Ερασιτέχνης      Ντίβα      Τζογαδόρος      Ερημίτης       Δικαστής      Εραστής      Μαζοχιστής      Καλόγερος      Πρωτοπόρος

Αυτό-εξέταση

Κάποια από τα αρχέτυπα του καταλόγου είναι σα να μας περιγράφουν, σα να μας γνωρίζουν ή σα να είναι μέρος της ζωής μας από τότε που θυμόμαστε τον εαυτό μας. Μπορεί να πρόκειται για κάποιο αρχέτυπο που ανταποκρίνεται στο επάγγελμα που κάνουμε – για παράδειγμα Πολιτικός, Τεχνίτης, Αθλητής, Δάσκαλος ή Δικαστής. Μπορεί επίσης να είναι κάποιο σημαντικό χαρακτηριστικό που καθορίζει τη φύση μας, άσχετο με τη δουλειά μας: Ποιητής, Εραστής, Επαναστάτης κλπ.

Θα πρέπει ωστόσο να κοιτάξουμε λίγο βαθύτερα καθώς ορισμένα αρχέτυπα που μπορεί να μας ελκύουν, μπορεί απλά να εκφράζουν έναν ευσεβή πόθο. Κάποιος μπορεί να βλέπει τον εαυτό του σαν Μυστικιστή για παράδειγμα, γιατί του αρέσει να διαλογίζεται στις διακοπές του ή τα σαββατοκύριακα. Αλλά πρέπει να κοιτάξει μέσα του και να αναρωτηθεί αν κάνει όντως τη σκληρή δουλειά και τις θυσίες που ακολουθούν αυτήν την ταυτότητα. Eπίσης για να συμπεριλάβει κανείς ένα αρχέτυπο στον προσωπικό του κύκλο των 12, θα πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίσει την επιρροή του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Αφού λοιπόν ολοκληρώσετε την ομάδα των 8 αρχετύπων που σας φαίνονται οικεία, θα θέσετε ορισμένα ερωτήματα στον εαυτό σας για να βεβαιωθείτε για τη σωστή σας επιλογή.

-Ποια γεγονότα ή προσωπικά χαρακτηριστικά με οδήγησαν στην επιλογή αυτού του αρχετύπου;

-Πόσο καιρό ήταν μέρος της ζωής μου αυτό το αρχετυπικό μοτίβο;

-Τι ρόλο έχει παίξει αυτό το αρχέτυπο για ‘μένα;

-Ποιοι άνθρωποι έχουν αλληλεπιδράσει με την πτυχή της φύσης μου που υποστηρίζεται από το αρχέτυπο αυτό; (Για παράδειγμα, αν πρόκειται για το Δάσκαλο, σκεφτείτε τα άτομα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δική σας εκπαίδευση ή σας ενέπνευσαν να γίνετε εσείς δάσκαλος για τους άλλους)

-Ποια η σχέση του αρχέτυπου αυτού με τις προσωπικές μου εκκρεμότητες –αυτούς που δεν έχω συγχωρέσει, ή γεγονότα του παρελθόντος στα οποία παραμένω προσκολλημένος; Μπορεί το αρχέτυπο να με βοηθήσει στην επούλωση των καταστάσεων αυτών;

-Τι μύθους, παραμύθια ή ιστορίες που έχουν σημασία για μένα σχετίζονται με το αρχέτυπο αυτό;

-Εμφανίζεται το αρχέτυπο αυτό στα όνειρά μου;

-Με δυναμώνει ή με αποδυναμώνει η σκέψη του αρχέτυπου αυτού;

Θα πρέπει επίσης να αναζητήσετε και τον πνευματικό αντίκτυπο των αρχετύπων σας. Ρωτήστε τον εαυτό σας:

-Τι επίπτωση είχε το αρχέτυπο αυτό στην πνευματικότητά μου;

-Τι έμαθα για τη σκοτεινή πλευρά μου μέσω αυτού του αρχετύπου;

-Με εμπόδισε ή με βοήθησε να κάνω αλλαγές που έπρεπε να γίνουν;

-Ποια άμεση καθοδήγηση μπορεί το αρχέτυπο αυτό να μου προσφέρει την παρούσα στιγμή;

Μετά από τη διαδικασία αυτή, ξεχωρίστε εκείνα που δεν είναι πραγματικά μέρος της προσωπικής σας ομάδας και στη συνέχεια επιστρέψτε στη λίστα για να επιλέξετε αντικαταστάτες μέχρι να συμπληρώσετε τη δωδεκάδα.

Αρχέτυπα – Μέρος Α’

Η συνειδητοποίηση των αρχετύπων χρονολογείται τουλάχιστον από την εποχή του Πλάτωνα, ο οποίος τα αποκαλούσε Μορφές. Ο Πλάτωνας πίστευε πως οι αιώνιες αυτές μορφές αποτυπώνονται σε υλικά αντικείμενα. Για παράδειγμα, η Μορφή της Ομορφιάς, είναι αφηρημένη και ισχύει για όλα τα όμορφα πράγματα. ‘Όσο διαφορετικοί και να είναι οι τρόποι που εκδηλώνεται η Ομορφιά –ένα πρόσωπο, ένα άλογο, ένα λουλούδι- η Μορφή δεν αλλάζει.

Ο Carl Jung ανέπτυξε περαιτέρω την ιδέα αυτή. Για τον Jung τα αρχέτυπα αποτελούν ψυχολογικά μοτίβα που προέρχονται από ιστορικούς ρόλους στη ζωή, όπως η Μητέρα, το Παιδί, ο Κατεργάρης και ο Υπηρέτης, καθώς και παγκόσμια γεγονότα ή καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου της Έναρξης, του Θανάτου και της Αναγέννησης. Παράλληλα με το προσωπικό μας ασυνείδητο, το οποίο είναι μοναδικό για τον καθένα από εμάς, ο Jung ισχυρίστηκε ότι «υπάρχει ένα δεύτερο ψυχικό σύστημα μιας συλλογικής, παγκόσμιας και απρόσωπης φύσης που είναι ίδια σε όλους τους ανθρώπους». Πίστευε λοιπόν ότι αυτό το συλλογικό ασυνείδητο το έχουμε κληρονομήσει και όχι αναπτύξει, και αποτελείται κυρίως από αρχέτυπα.

Παρ’ όλο που τα αρχέτυπα είναι αρχαία και παγκόσμια απρόσωπα μοτίβα επιρροής, εξατομικεύονται όταν γίνονται μέρος του ατομικού ψυχισμού του καθενός. Τα αρχέτυπα παρέχουν τη βάση της προσωπικότητας, τις τάσεις, τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις, τα κίνητρα και τις δράσεις μας. Ωστόσο τα αρχέτυπα δεν είναι παθητικές «οντότητες» που επιπλέουν γύρω από την ψυχή όπως τα παλιά οικογενειακά πορτραίτα που κρέμονται σε κάποιο  σκονισμένο διάδρομο του προγονικού μας κάστρου. Ο ρόλος τους είναι ενεργός και λειτουργούν ως προστάτες και εσωτερικοί σύμμαχοι, που μας προειδοποιούν κάθε φορά που κινδυνεύουμε να υιοθετήσουμε κάποια καταστροφική (ή «σκοτεινή) συμπεριφορά.

Ο Σαμποτέρ, για παράδειγμα, μας προειδοποιεί όταν βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου τείνουμε να σαμποτάρουμε το προσωπικό μας συμφέρον. Από τη στιγμή που θα μάθουμε να αναγνωρίζουμε ένα τέτοιο μοτίβο αντί να το αγνοούμε ή να αρνούμαστε την παρουσία του, γίνεται ένας «φίλος» που  μας σώζει από το να ξεπουλήσουμε τον εαυτό μας.

Εικάζεται λοιπόν, ότι ο καθένας από εμάς έχει κωδικοποιηθεί με 12 βασικά αρχέτυπα. Τέσσερα από αυτά είναι παγκόσμια αρχέτυπα και σχετίζονται με την επιβίωση: το Παιδί, το Θύμα, η Πόρνη και ο Σαμποτέρ. Αυτά τα 4, τα έχουμε όλοι γιατί είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και τη λειτουργία μας ως ενήλικες. Τα άλλα 8 προέρχονται από την τεράστια αποθήκη αρχετύπων  που χρονολογούνται από την αυγή της ανθρώπινης ιστορίας.  Παίζουν πολύτιμους ρόλους που σχετίζονται με την εργασία, τις σχέσεις με τους άλλους και την κοινωνία, καθώς και με την πνευματικότητά μας, τα οικονομικά , τις αξίες μας, αλλά και το υψηλότερο δυναμικό μας.

Η σκοτεινή πλευρά των αρχετύπων

Όλα τα αρχέτυπα εκδηλώνουν τόσο τη θετική τους πλευρά όσο και την αρνητική ή «σκοτεινή» πλευρά τους. Η αρνητική αυτή πλευρά έχει δύναμη ακριβώς γιατί παραμένει στο σκοτάδι, καθώς συνήθως αρνούμαστε την ύπαρξή της, επειδή τη θεωρούμε απαράδεκτη. Μόνο όταν αντιμετωπίσουμε και αναγνωρίσουμε τη σκοτεινή αυτή πλευρά μπορούμε να εξουδετερώσουμε τις αρνητικές της επιπτώσεις πάνω μας. Το αρχέτυπο του Επαναστάτη, για παράδειγμα,  μπορεί να είναι μια ισχυρή δύναμη που μας οδηγεί στο να απορρίψουμε την παράνομη εξουσία και να δημιουργήσουμε ένα νέο μονοπάτι δράσης (Gandhi, Martin Luther King κλπ). Ή αντίθετα, να μας παρακινήσει στο να εξεγερθούμε ενάντια σε κάποια νόμιμη αρχή ή ακόμα και να μας κάνει να ερωτευτούμε την εικόνα/ιδέα της επανάστασης ( σκεφτείτε για παράδειγμα εξεγερμένους λαούς σε θρησκευτικό πόλεμο στο όνομα του θεού τους).

Ομοίως, το αρχέτυπο της Βασίλισσας, μπορεί να βοηθήσει στη διεκδίκηση της δύναμής μας, να αναλάβουμε τα ινία μιας κατάστασης και να ενεργήσουμε με καλοσύνη και φιλανθρωπία. Αλλά η σκοτεινή πλευρά της Βασίλισσας μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο να περιφέρεται δίνοντας εντολές, να έχει παράλογες απαιτήσεις και να παίρνει κεφάλια! Αναγνωρίζοντας τις δύο όψεις του νομίσματος –καθώς και το ίδιο το νόμισμα, δηλαδή την κοινή πηγή των τάσεων, μπορεί κανείς να αναδείξει την εποικοδομητική  δύναμη του αρχέτυπου και να μετριάσει τη σκοτεινή του πλευρά.