Αρχέτυπα – Μέρος Γ’
Μια συλλογή αρχετύπων I

Τα αρχέτυπα που αναφέρονται εδώ είναι μόνο μερικά από τα πολλά αρχαία μοτίβα που υπάρχουν στην ανθρώπινη συνείδηση. Στις παρενθέσεις αναφέρονται  πολλά επιπλέον αρχέτυπα που είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους, όπως ο Ερημίτης (που βρίσκεται κάτω από το Μυστικιστή) ή ο Πειρατής (που βρίσκεται κάτω από τον Επαναστάτη). Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να ανατρέξετε σε ολόκληρη τη λίστα, πριν αποφανθείτε ότι αυτό που ψάχνετε δε βρίσκετε εδώ. Φυσικά και είναι αδύνατο να συμπεριληφθούν όλα τα αρχέτυπα που υπάρχουν, αλλά εδώ αναφέρονται μερικά από τα πιο κοινά.

Εθισμένος (Μανιακός καταναλωτής, Λαίμαργος, Εργασιομανής, Τζογαδόρος)

Το αρχέτυπο του Εθισμένου μας αγγίζει όλους. Η διαφορά είναι στο πόσο μεγάλο μέρος της ζωής μας ξοδεύεται στους εθισμούς μας. Πέρα από τους προφανείς εθισμούς –ναρκωτικά, αλκοόλ, φαγητό,σεξ- μπορεί κάποιος να είναι εθισμένος στη δουλειά του, τον αθλητισμό, την τηλεόραση, τη φυσική άσκηση, τον υπολογιστή, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, την πνευματική άσκηση, την αδρεναλίνη.  Η θετική πλευρά του αρχετύπου αυτού, μας βοηθά να αναγνωρίσουμε πότε μια ουσία, μια συνήθεια, μια σχέση κλπ, έχει μεγαλύτερη εξουσία πάνω μας από τη δύναμη της θέλησής μας. Σπάζοντας τους εθισμούς μας, αποκτούμε ένα ισόβιο σημείο αναφοράς και ενδυνάμωσης («Τώρα ξέρω πως αν μπορώ να κόψω το ποτό, μπορώ να κάνω τα πάντα»).

Σε συμβολικό επίπεδο, η σκοτεινή πλευρά του Εθισμένου αντιπροσωπεύει την έλλειψη αυτοελέγχου και θέλησης. Οι άνθρωποι που είναι υπερβολικά οξυδερκείς ή ευαίσθητοι, συνδέονται συχνά με το αρχέτυπο αυτό, καθώς υπάρχει τάση η έλλειψη εσωτερικής ισορροπίας να τους οδηγεί στη χρήση ουσιών. Ο Εθισμένος θέτει σε κίνδυνο την ακεραιότητα και την τιμιότητα. Πολλοί τοξικομανείς για παράδειγμα, μπορεί να κλέψουν για να υποστηρίξουν τον εθισμό τους.

Για να αξιολογήσετε τη σχέση σας με τον Εθισμένο, εξετάστε πόσες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίσατε στη ζωή σας συνδέονται με κάποια εξωτερική ουσία ή ένα επίμονο, αυταρχικό μοτίβο προσπάθειας διατήρησης της τάξης στη ζωή σας. Παρ’ όλο που η πρόκληση είναι κάτι που αντιμετωπίζουμε όλοι, ο βαθμός στον οποίο ένας εθισμός ελέγχει εσάς  ή τον τρόπο ζωής σας καθορίζει αν ο Εθισμένος είναι μέρος του συνόλου των 12 Αρχετύπων σας. Η ανάγκη για μια ουσία, ή άσκηση, ή ένα άτομο σε βαθμό που να διακυβεύονται οι σχέσεις, τα οικονομικά, η ακεραιότητα, ο χαρακτήρας, ή η συναισθηματική και ψυχολογική ευεξία, καθιστούν το αρχέτυπο αυτό μια πολύ πιθανή επιλογή. 

Συνήγορος (Δικηγόρος, Υπερασπιστής, Νομοθέτης, Εκπρόσωπος ομάδων συμφερόντων, Περιβαλλοντολόγος)

Ο Συνήγορος αντιπροσωπεύει τη δια βίου αφοσίωση στην προάσπιση των δικαιωμάτων των άλλων. Τα άτομα που σχετίζονται με το αρχέτυπο αυτό έχουν αναγνωρίσει από νωρίς το πάθος τους για τα κοινωνικά ζητήματα. Είναι αφιερωμένοι στο να εμπνέουν και να ενδυναμώνουν ομάδες ή δράσεις. Συγκριτικά, αρχέτυπα όπως ο Ερημίτης για παράδειγμα, είναι πολύ πιο προσωπικά και στερούνται τη φωτιά του Συνηγόρου για να προάγουν την κοινωνική αλλαγή. Ο Συνήγορος χρειάζεται δημόσια έκφραση, ακόμα κι αν αυτή επιτυγχάνεται μέσω γραπτών ή τέχνης.

Η σκοτεινή πλευρά του Συνηγόρου εκδηλώνει δράση σε λάθος ή αρνητικούς σκοπούς ή στην προσήλωση στην αποκόμιση προσωπικού οφέλους . Αξιολογώντας την σύνδεσή σας με το αρχέτυπο αυτό , αναρωτηθείτε πόση από τη ζωή σας είναι αφιερωμένη σε κοινωνικούς σκοπούς και στην προθυμία να αναλάβετε δράση.

Αλχημιστής (Μάγος, Επιστήμονας, Εφευρέτης και Οραματιστής)

Τα αρχέτυπα αυτά έχουν ως κοινό γνώρισμα τη μετατροπή κάποιας μορφής ύλη σε μια διαφορετική έκφραση του εαυτού της. Ο Μάγος δημιουργεί πέρα από τους σύνηθες κανόνες της ζωής, είτε κάνοντας ανθρώπους να ερωτεύονται, είτε εξαφανίζοντας αντικείμενα. Ο Αλχημιστής συνδέεται με τις μάταιες προσπάθειες να μετατρέψει  βασικά μέταλλα σε χρυσό, αλλά η υψηλότερη εκδήλωση  του αρχέτυπου, επιδιώκει την πλήρη πνευματική μεταμόρφωση. Μπορεί να ταυτιστείτε με το αρχέτυπο αυτό , αν σας ενδιαφέρει ένα μονοπάτι πνευματικής ανάπτυξης που συνδέεται με τη μελέτη μυστηρίων ή τους νόμους του σύμπαντος.  

Στη σκιά του αρχέτυπου αυτού βρίσκονται η κατάχρηση εξουσίας και της γνώσης, η αποπλάνηση και η εξαπάτηση μέσω της μαγείας, που βασίζεται στην ανάγκη των ανθρώπων να αλλάξουν τη ζωή τους.

Για να συνδέεται με εσάς ο Αλχημιστής, θα πρέπει ίσως στη δουλειά ή στη ζωή σας γενικά, να είστε ιδιαίτερα εφευρετικός. Η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου χρησιμοποιεί την εφευρετικότητα για παράνομους ή ανήθικους σκοπούς, και κυριαρχείται από ένα αίσθημα ανωτερότητας προερχόμενο από την υψηλή διανόηση του ατόμου.

Άγγελος (Καλή Νεράιδα)

Σχεδόν σε κάθε πολιτισμική και θρησκευτική παράδοση περιέχεται κάποια περιγραφή αγγέλων. Οι Άγγελοι αποτυπώνονται συνήθως ως φτερωτές οντότητες που παρεμβαίνουν σε περιόδους μεγάλης ανάγκης ή μεταφέρουν θεία μηνύματα. Η συσχέτιση κάποιου με το αρχέτυπο αυτό περιγράφει άτομα που έχουν αφιερωθεί στην απεικόνιση της παρουσίας των Αγγέλων στη ζωή των ανθρώπων, πχ ζωγράφοι, συγγραφείς. Επίσης κάποιοι αποκαλούνται «άγγελοι» από τους άλλους, περιγράφοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τα χαρακτηριστικά που ενσαρκώνουν ως άνθρωποι, βοηθώντας τους άλλους και φροντίζοντάς τους, ανώνυμα και χωρίς προσδοκία ανταλλάγματος.

Η σκοτεινή πλευρά του συγκεκριμένου αρχέτυπου περιγράφει ανθρώπους που  εμφανίζονται καλοί και αθώοι στους άλλους για  να τους εκμεταλλευτούν ή για να τονώσουν τον εγωισμό τους, παραπλανώντας τους για την πραγματική τους φύση. Από βιβλικής άποψης, η σκοτεινή πλευρά των Αγγέλων σχετίζεται με τον Διάβολο, ο οποίος όμως αποτελεί από μόνος του ξεχωριστό αρχέτυπο.

Καλλιτέχνης (Τεχνίτης, Γλύπτης, Υφάντης)

Το αρχέτυπο του Καλλιτέχνη ενσαρκώνει το πάθος για την έκφραση μιας διάστασης της ζωής που βρίσκεται πέρα από τις 5 αισθήσεις. Ο Καλλιτέχνης διαθέτει την ενέργεια για να εκφράσει σε φυσική μορφή την ψυχή του. Η φύση και το μεγαλείο του καλλιτεχνικού αποτελέσματος δεν είναι σημαντικά. Ένας μάγειρας μπορεί να είναι εξίσου καλλιτέχνης με ένα ζωγράφο. Η υπογραφή του Καλλιτέχνη δεν είναι στο τι κάνει, αλλά στο πόσο έντονο  είναι το κίνητρό του να απεικονίσει το ασυνήθιστο.  Το έργο του δημιουργεί ένα συναισθηματικό πεδίο που μπορεί να εμπνεύσει τους άλλους. Το αρχέτυπο του Καλλιτέχνη περιγράφει άτομα που χαρακτηρίζονται από μια συναισθηματική και ψυχολογική ανάγκη αυτοέκφρασης, σε τέτοιο βαθμό που η ευεξία τους να είναι τυλιγμένη στην ενέργεια αυτή.

Η σκοτεινή πλευρά του Καλλιτέχνη περιλαμβάνει πολλά κλισέ, όπως έναν εκκεντρικό χαρακτήρα και την τρέλα που συνοδεύει την ιδιοφυία. Ο Καλλιτέχνης που λιμοκτονεί, είναι επίσης μια έκφραση της σκοτεινής πλευράς του αρχέτυπου και αναπαριστά το φόβο της οικονομικής καταστροφής ή την αντίληψη ότι η φήμη και η περιουσία έρχονται μετά το θάνατο, πράγμα που συχνά κάνει τους καλλιτέχνες να καταπιέζουν τα ταλέντα τους. Εξετάζοντας τη σχέση σας με το αρχέτυπο του Καλλιτέχνη, εκτός από την ανάγκη να επικοινωνείτε την τέχνη στους άλλους, υπάρχει και η αφιέρωση της ενέργειας μας στο να στηρίξουμε καλλιτέχνες, πράγμα εξίσου σημαντικό με το να κρατά κανείς ένα πινέλο στο χέρι του.

Αθλητής (Ολύμπιος)

Το αρχέτυπο αυτό αντιπροσωπεύει την απόλυτη έκφραση της δύναμης του ανθρώπινου πνεύματος, όπως αυτή αναπαρίσταται μέσα από τη δύναμη και τη μεγαλοπρέπεια του σώματος. Επειδή ο Ολύμπιος είναι στενά συνδεδεμένος με την πνευματική , αλλά και τη σωματική δύναμη, το αρχέτυπο αυτό συνδέεται με ένα κώδικα ηθικής. Η σύνδεση με τον Αθλητή δεν έχει να κάνει με τις σωματικές δυνατότητες, την τέλεια μορφή και λειτουργία του σώματος. Ένα άτομο που αφιερώνεται στην υπέρβαση των ορίων της προσωπικής του αναπηρίας, είναι εξίσου Αθλητής με κάποιον επαγγελματία, λόγω του ότι απαιτείται η ανάπτυξη της δύναμης της θέλησης και του πνεύματος, για να μπορέσει το σώμα να εκφράσει την ομορφιά του.

Η σκοτεινή πλευρά των Αθλητών, μπορεί να εκδηλωθεί με την κατάχρηση της δύναμης σε βάρος άλλων ατόμων, με την ψευδή αίσθηση ότι είναι άτρωτοι, με «βρώμικο» ή ανέντιμο παιχνίδι.

Εκδικητής (Άγγελος Τιμωρός, Σωτήρας, Μεσσίας)

Το αρχέτυπο αυτό και οι διάφορες εκδηλώσεις του απαντούν στην ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης, κάποιες φορές ακόμα και με τη χρήση επιθετικών μέσων. Οι δικηγόροι που εργάζονται υπέρ των φτωχών και όσων βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, ή εργάζονται εθελοντικά, είναι οι σύγχρονοι Εκδικητές. Το να φέρουν σε δίκη εγκληματίες πολέμου ή εταιρείες που κάνουν κακό στην κοινωνία, είναι ένα ακόμα παράδειγμα Εκδικητών σε παγκόσμια κλίμακα, οι οποίοι διακατέχονται από την ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης για λογαριασμό της κοινωνίας.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η σκοτεινή πλευρά του αρχέτυπου εκδηλώνεται ως εκδικητική, αλλά ανήθικη συμπεριφορά, που καταφεύγει στη βία. Η «ορθότητα» του σκοπού κάποιου δε μπορεί σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσει την πρόκληση κακού σε αθώους τρίτους. Ο Γκάντι αντιμετώπιζε την κοινωνική εκδίκηση, δίνοντας έμφαση  στην παθητική αντίσταση κατά της παράνομης εξουσίας.

Η αξιολόγηση της σχέσης σας με το συγκεκριμένο αρχέτυπο, αφορά την αναζήτηση εμπειριών στη ζωή σας όπου πρωταρχικός σας στόχος ήταν η υπεράσπιση ή η εκπροσώπηση ενός σκοπού για λογαριασμό των άλλων. Ένα παράδειγμα δεν είναι αρκετό. Το αρχέτυπο αυτό είναι ένα πρίσμα μέσα από το οποίο κατευθύνονται οι δράσεις και οι επιλογές μας. Είναι μια διακαής επιθυμία να επιτευχθεί ένας στόχος που μπορεί να πάρει μια ολόκληρη ζωή.