Πρωτογενής Προοδευτική Αφασία
Η γλώσσα στην άνοια

Για την παρουσίαση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο


https://prezi.com/p/7ny5nn6lf_xj/

Οι τρεις φάσεις των ναρκισσιστικών σχέσεων : υπερεκτίμηση, απαξίωση, απόρριψη

H σχέση με ένα άτομο με Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας μοιάζει πολύ με τρενάκι του λούνα παρκ, που τη μια πηγαίνει πολύ ψηλά και την άλλη πέφτει απότομα. Είναι μια κατάσταση “Jekyll και Hyde” που τη μια στιγμή παρουσιάζεται με έναν τρόπο και με άλλον την επόμενη.

Οι άνθρωποι συνήθως συνάπτουν σχέσεις για να αγαπήσουν και να αγαπηθούν, για να συνδεθούν με κάποιον άλλον, γιατί το έχουν ανάγκη. Οι ναρκισσιστές αντίθετα μπαίνουν σε μια σχέση για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Δεν αισθάνονται αγάπη ή ενσυναίσθηση για τον άλλον και δεν έχουν την ικανότητα να συνδέονται ουσιαστικά και να σχηματίζουν φυσιολογικούς δεσμούς.

Ωστόσο, οι ναρκισσιστές χρειάζονται τους ανθρώπους περισσότερο από οποιονδήποτε. Αυτό συμβαίνει γιατί ολόκληρο το οικοδόμημα της αυτοεκτίμησής και της προσωπικής τους αξίας εξαρτάται από το θαυμασμό των άλλων και τα συναισθήματά τους βρίσκονται σε μια διαρκή επισφαλή ισορροπία όπου από τη μια έχουν ανάγκη τους άλλους κι από την άλλη θέλουν να μείνουν μόνοι τους.

Τα άτομα με τη διαταραχή αυτή, αισθάνονται ένα τεράστιο εσωτερικό κενό, το οποίο είναι πάντα παρόν και το μόνο που μπορεί να το “γεμίσει” είναι η αγάπη και η εκτίμηση κάποιου άλλου. Ωστόσο, το “γέμισμα” αυτό είναι πάντα προσωρινό γιατί τίποτα δεν τα ικανοποιεί πραγματικά.

Οι ναρκισσιστές είναι εντελώς εγωκεντρικοί και αγνοούν τις επιθυμίες και τις ανάγκες των άλλων. Σκοπός της σύναψης σχέσεων είναι να έχουν κάποιον διαθέσιμο για σεξ, ή για να τους τονώνει τον εγωισμό ή για να ικανοποιεί οποιαδήποτε ανάγκη έχουν οι ίδιοι. Μια σχέση με έναν Ναρκισσιστή ακολουθεί πάντα τρεις φάσεις : αυτήν της υπερεκτίμησης, της απαξίωσης και της απόρριψης.

Η φάση της υπερεκτίμησης

Ο Ναρκισσιστής είναι πολύ προσεκτικός όταν επιλέγει στόχο. Συνήθως, το κριτήριο επιλογής είναι το στάτους του, δηλαδή αυτό που αντιπροσωπεύει ο Άλλος. Πρέπει να είναι ελκυστικός, δημοφιλής, πλούσιος ή προικισμένος σε κάποιον τομέα της ζωής του. Όσο πιο σημαντικό θεωρεί ο Ναρκισσιστής το στάτους αυτό, τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία που προσδίδει στον Άλλον.

Μόλις επιλεγεί ο “στόχος”, ο Ναρκισσιστής δεν παίρνει τα μάτια του από πάνω του. Η προσέγγιση του είναι πολύ προσεκτική και προβάλλει την τέλεια για τον Άλλον εικόνα. Είναι εξαιρετικά περιποιητικός, δείχνει πολύ ενδιαφέρον για τον Άλλον και τον φροντίζει με κάθε τρόπο, στο στάδιο αυτό. Τον προσέχει σαν θησαυρό, του κάνει κομπλιμέντα και τον συνεπαίρνει με κάθε τρόπο.

Τοποθετεί το “στόχο” του σε ένα βάθρο και τον λατρεύει σαν είδωλο. Είναι ό,τι πιο σημαντικό υπάρχει στη ζωή του σ'αυτήν τη φάση. Από την πλευρά του ο Ναρκισσιστής βρίσκεται σε κατάσταση ευφορίας, γεμάτος ελπίδες και όνειρα. Κι αυτό είναι το πιο κοντινό σημείο που μπορεί να φτάσει στο να νιώσει ερωτευμένος.

Ο “στόχος” πιθανότατα έχει "γαντζωθεί" με όλην αυτήν την προσοχή πάνω του και συνήθως είναι η φάση όπου οι περισσότεροι σκέφτονται ότι έχουν βρει την αδερφή-ψυχή τους. Ο άνθρωπος που τους πολιορκεί είναι ακριβώς αυτό που θέλουν σε έναν σύντροφο (επειδή ο Ναρκισσιστής έχει μάθει να αντανακλά ό,τι μπορεί να προσελκύσει το στόχο του) και δεν μπορούν να πιστέψουν πόσο τυχεροί είναι που αυτός ο άνθρωπος είναι ακόμα ελεύθερος.

Αυτό που δεν ξέρουν ή δε θα μπορούσαν να φανταστούν είναι αυτό που ακολουθεί.

Η φάση της Απαξίωσης

Οι ειδικοί διακρίνουν δύο είδη Ναρκισσιστών: τους εγκεφαλικούς τύπους και τους σωματικούς. Ειδικά στην περίπτωση του Σωματικού Ναρκισσιστή, η φάση της υπερκτίμησης διαρκεί συνήθως από λίγες εβδομάδες μέχρι μερικούς μήνες, που είναι αρκετός καιρός για να σιγουρευτεί ότι έχει εξασφαλίσει την αγάπη και την αφοσίωση του “στόχου” του. Ο Άλλος δεν γνωρίζει ότι αυτό που έβλεπε στην πρώτη φάση της σχέσης, ήταν ένας ψεύτικος εαυτός, μια μάσκα που στη δεύτερη φάση, πέφτει και αρχίζει να αποκαλύπτεται η πραγματικότητα.

Η αλλαγή στη συμπεριφορά του μπορεί να είναι σταδιακή ή απότομη. Ξαφνικά, η προσοχή που σου έδινε τόσο απλόχερα και με τόσο ζήλο, έχει εξαφανιστεί και αντικατασταθεί από αδιαφορία και σιωπή. Μπορεί να περάσουν μέρες ή εβδομάδες χωρίς να έχεις νέα του. Δεν απαντά στα τηλεφωνήματα ή στα μηνύματά σου, δεν κρατά τις υποσχέσεις του, και μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να έχει  παράλληλη σχέση. Ο "στόχος" μένει μπερδεμένος και αναρωτιέται τι λάθος έκανε ώστε να προκαλέσει μια τέτοια αλλαγή.

Αυτό που συμβαίνει στον ψυχισμό του ναρκισσιστή στο στάδιο αυτό, είναι ότι αρχίζει να αναδύεται και πάλι το κενό. Η κατάσταση που του έτρεφε τον εγωισμό έχει αρχίσει να εξασθενεί μέσα του και γι' αυτό αρχίζει να αμφισβητεί την αξία του Άλλου, ότι ίσως τελικά δεν ήταν τόσο σημαντικός, διότι αν όντως ήταν το κενό δε θα επέστρεφε.

Αναστατώνεται εύκολα, δεν έχει διάθεση και μπορεί να σε κατηγορήσει για το οτιδήποτε. Εξαφανίζεται όλο και πιο συχνά ή σταματά εντελώς να σου μιλάει προσπαθώντας να δημιουργήσει απόσταση. Όσο πιο πολύ αποσύρεται ο Ναρκισσιστής, τόσο περισσότερο προσκολλάται ο “στόχος”. Ενώ όσο εσύ προσπαθείς να κερδίσεις την προσοχή του και να καταλάβεις τι συμβαίνει, τόσο τον προκαλείς και απομακρύνεται περισσότερο. Στη φάση αυτή, μπορεί να αρχίσει να επικρίνει και να κατηγορεί τον “στόχο” για τα πάντα και να τον αντιμετωπίζει σαν ένα συναισθηματικό σάκο του μποξ.

Ο “Στόχος” είναι συντετριμμένος γιατί ο Ναρκισσιστής έχει φύγει χωρίς καμιά εξήγηση και δεν μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς μεσολάβησε και από εκεί που τον είχε βάλει σ'ένα βάθρο, ξαφνικά συμπεριφέρεται σα να μην υπάρχει. Στην πραγματικότητα ο Ναρκισσιστής προβάλλει πάνω στο “στόχο” το συναισθηματικό τους χάος. Τρέφεται από τη δυστυχία του Άλλου, (αρκεί να την έχει προκαλέσει ο ίδιος), όπως ακριβώς μπορεί να τρέφεται από το θαυμασμό του. Γι' αυτόν είναι ακριβώς το ίδιο.

Αυτό είναι το πρόσωπο του σκληρού, αδιάφορου, αναίσθητου, σαδιστή που κρύβεται πίσω από τη μάσκα. Οι περισσότεροι “στόχοι” προσπαθούν απεγνωσμένα να βρουν αυτόν που ερωτεύτηκαν και δεν συνειδητοποιούν ότι αυτό το άτομο δεν υπήρξε ποτέ. Ήταν μια “βιτρίνα”, ένας ρόλος που υποδήθηκε ο ναρκισσιστής για να εξασφαλίσει την τροφοδότησή του.

Ο Ναρκισσιστής δε θα αναλάβει καμία ευθύνη για τις πράξεις και τη συμπεριφορά του επειδή απλά δεν ενδιαφέρεται για τα συναισθήματά σου. Οι νακρισσιστές δεν είναι ικανοί να δημιουργήσουν υγιείς δεσμούς με τους ανθρώπους κι εκείνοι που δεν είναι εξοικειωμένοι με τη διαταραχή μαθαίνουν με τον πιο άσχημο τρόπο πόσο άσκοπα σκληρή μπορεί να είναι η συμπεριφορά τους. Ο “στόχος” είναι μονάχα ένα αντικείμενο για τον Ναρκισσιστή , του οποίου η χρησιμότητα στη φάση αυτή βρίσκεται σε κάμψη.

Ωστόσο, ο ναρκισσιστής δε θα “πετάξει” μια πιθανή πηγή τροφοδότησης. Αυτό το θέατρο του “σ'αγαπώ/ δε σ'αγαπώ” θα συνεχιστεί για όσο τον εξυπηρετεί ή για όσο θα το επιτρέψει ο Άλλος. Θα επιδιώξει να μπαίνει και να βγαίνει από τη ζωή του σα να μην συνέβη τίποτα, χωρίς ενοχές και εντελώς αδιάφορος για τα συναισθήματά του άλλου.

Μπορεί να συνεχίσει να του ρίχνει ψίχουλα προσοχής, ίσα για να τον κρατήσει συναισθηματικά δεμένο και διαθέσιμο για να καλύψει τις ανάγκες του.

Κάποια στιγμή, θα συμβεί ένα από τα δύο: είτε θα βρει ένα νέο "στόχο", και θα ξεκινήσει από την πρώτη φάση εκ νέου, αγνοώντας τον προηγούμενο “στόχο” εντελώς, ή ο ίδιος ο "στόχος", θα έχει βιώσει αρκετή ψυχωσική κακοποίηση, θα πάρει τον έλεγχο και θα τερματίσει τη “σχέση”, όπου οδηγούμαστε στην τρίτη φάση.

Η φάση της απόρριψης

Είναι σχεδόν εντυπωσιακό να παρακολουθεί κανείς την ευκολία με την οποία ο Ναρκισσιστής μπορεί να απομακρυνθεί από τους συντρόφους του. Οι περισσότεροι αναρωτιούνται “με αγάπησε ποτέ; σήμαινα ποτέ κάτι γι'αυτόν;” Η σύντομη απάντηση είναι “όχι”. Κανείς δεν σημαίνει τίποτα γι'αυτόν. Οι άνθρωποι είναι το μέσο για να τροφοδοτήσει την παθολογία του και μόλις η χρησιμότητά τους ολοκληρώσει την πορεία της, απορρίπτονται απότομα και χωρίς προειδοποίηση.

Το να ξεπεράσει κανείς μια σχέση με έναν Ναρκισσιστή είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Ο “Στόχος” είναι συναισθηματικά εξουθενωμένος, η αυτοεκτίμησή του έχει υποστεί μεγάλη βλάβη από την εξευτελιστική συμπεριφορά και τη συναισθηματική κακοποίηση και ανάλογα από το πότε κατάφερε να σπάσει τη σχέση, μπορεί να έχει μείνει “σκιά του εαυτού του” με πολλή δουλειά μπροστά του για να ξαναφτιάξει την κατακερματισμένη του εικόνα.

Καθ' όλη τη διάρκεια αυτής της προσπάθειας, να θυμάσαι ότι σκόπιμα σε επέλεξε, σου είπε ψέματα και σε χειραγώγησε για δικό του κέρδος. Δε θα μπορούσες να είχες κάνει τίποτα διαφορετικό και τίποτα απ' όλο αυτό δεν ήταν δικό σου λάθος. Ο ναρκισσιστής θα επαναλάβει το ίδιο μοτίβο με κάθε άτομο, κάθε φορά, μηδενός εξαιρουμένου. Και ως “πρώην” είναι καλό να είσαι σε επιφυλακή γιατί μπορεί πάντα να βρει μια δικαιολογία για να επιστρέψει, όσος καιρός κι αν πέρασε ή όσο άσχημα κι αν συμπεριφέρθηκε.

Είναι καλό η πόρτα να κλείσει οριστικά και αμετάκλητα σε οποιαδήποτε επαφή μαζί του, αλλιώς κινδυνεύεις να επιστρέψεις σε μια “ξαναζεσταμένη” εκδοχή της πρώτης φάσης.

Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας και Οικογένεια

Ένα χαρακτηριστικό των ατόμων που έχουν μεγαλώσει με μια μητέρα ή έναν πατέρα (ή και τους δυο γονείς) με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, είναι ότι έχουν μεγαλώσει πιστεύοντας ότι οι πνευματικά διαταραγμένοι είναι οι ίδιοι, κι όχι οι γονείς τους. Το γεγονός αυτό τους αναγκάζει να αμφιβάλλουν συνεχώς για τον εαυτό τους και για τα συναισθήματα που έχουν για εκείνους.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ένα διαρκές αίσθημα ενοχής. Με άλλα λόγια, ενώ μπορεί να υποψιάζεται κανείς ότι κάτι δεν πάει καλά με τους γονείς του, νιώθει ντροπή και μόνο που το σκέφτεται καταλήγοντας να αυτοτιμωρείται γι' αυτό..

Υπάρχουν δύο βασικά είδη ναρκισσιστών γονιών:

Εκείνοι που “καταπίνουν” τα παιδιά τους – αυτοί είναι οι γονείς που βλέπουν τα παιδιά τους ως προεκτάσεις του εαυτού τους. Οι γονείς αυτοί εμπλέκονται μανιωδώς στη ζωή των παιδιών τους και σε ακραίο βαθμό. Δεν σέβονται τα όρια τους ή δεν τα αναγνωρίζουν ως ξεχωριστά άτομα, και

Εκείνοι που αγνοούν τα παιδιά τους – αυτοί είναι οι γονείς που έχουν ελάχιστο ενδιαφέρον για τα παιδιά τους. Αυτοί βλέπουν ξεκάθαρα μόνο τα όρια μεταξύ των ίδιων και των παιδιών τους κι ως αποτέλεσμα παραμελούν τη φροντίδα τους ή προβάλλουν οποιοδήποτε ενεργό ενδιαφέρον για τη ζωή τους.

Περαιτέρω ενδείξεις για τη συμπεριφορά των γονιών με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι οι παρακάτω:

Έλεγχος μέσω της συνεξάρτησης - “Μη με αφήσεις. Σε χρειάζομαι. Δε μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα” είναι κάτι που μπορεί να διατυπώθηκε λεκτικά ή να σου το πέρασαν μέσω χειρισμού. Κάτι τέτοιο κατέστησε αδύνατο να ζήσεις μια αυτόνομη ζωή ή να δημιουργήσεις ανεξάρτητες προτεραιότητες από των γονιών σου.

Η ενοχή - Μια άλλη μέθοδος ελέγχου ήταν η διαρκής πρόκληση ενοχών προκειμένου να κάνεις αυτό που ήθελαν εκείνοι. “Έχω κάνει τόσα για 'σένα, θυσίασα τα πάντα για 'σένα” είναι φράσεις που σε κάνουν να αισθάνεσαι υποχρεωμένος, πράγμα που μεταφράζεται σε πλήρη υπακοή σε εκείνους.

Σε αγαπούσαν μόνο όταν έκανες αυτό που ήθελαν - οι ναρκισσιστές γονείς, έχουν την τάση να αποσύρουν πολύ εύκολα την αγάπη τους. Αν δεν κατάφερνες να κάνεις αυτό που ήθελαν, θα σε τιμωρούσαν αυστηρά ή δε θα σου μιλούσαν για καιρό. Ένιωθες ότι σε αγαπούσαν μόνο όταν τους αποδείκνυες την αξία σου.

Έπρεπε να πατσίσουν αυτό που τους έκανες - Όταν έκανες κάποιο “λάθος”, όσο ασήμαντο κι αν ήταν, ή έκανες κάτι ενάντια στη θέλησή τους, έπρεπε να τιμωρηθείς. Αυτός ο παιδαριώδης τρόπος εκδίκησης μπορεί να ήταν διακριτικός ή πολύ προφανής. Για παράδειγμα, μπορεί να σαμποτάριζαν σκόπιμα κάτι για το οποίο νοιαζόσουν, έσπαζαν πράγματά σου ή σου τα έκρυβαν.

Δε σεβάστηκαν ποτέ τα όριά σου - Δεν είχες ποτές κάποιο δικό σου “προσωπικό” χώρο για να μεγαλώσεις. Οι γονείς σου μπορεί να έμπαιναν στο δωμάτιό σου, να έψαχναν τα προσωπικά σου αντικείμενα χωρίς δεύτερη σκέψη και ενίοτε να χρησιμοποιούσαν κάτι που έβρισκαν, εναντίον σου.

Σε ανταγωνίζονταν - Αν για παράδειγμα αγοράζες κάτι ωραίο, ή θα σου το έπαιρναν ή θα αγόραζαν κάτι καλύτερο για τον εαυτό τους.

Τα επιτεύγματά σου ήταν “δικά τους” - όταν κάποιος σε επιβράβευε για κάτι που έκανες καλά, ο γονιός σου επενέβαινε αμέσως στρέφοντας την προσοχή στον ίδιο. Αν για παράδειγμα κάποιος σε συνέχαιρε για τις αθλητικές σου επιδόσεις, ο γονιός θα επενέβαινε με μια φράση όπως “Ναι, το πήρε από 'μένα”. 

Σου έλεγαν συνεχώς ψέματα - Ένας από τους μηχανισμούς για να σε χειραγωγήσουν, να σε ελέγξουν και να σε εκμεταλλευτούν με οποιοδήποτε τρόπο, ήταν τα ψέματα. Δεν ήσουν ποτέ σίγουρος αν μπορούσες να τους εμπιστευτείς, αν ήταν αληθινοί και ειλικρινείς μαζί σου ή αν σου ετοίμαζαν μια παγίδα για να πέσεις μέσα.

Δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ για τα συναισθήματά σου - Αισθανόσουν ότι δε μπορούσες ποτέ να μοιραστείς τα συναισθήματά σου με τους γονείς σου γιατί είτε θα σε κορόιδευαν, είτε θα κατέληγαν να μιλούν για τον εαυτό τους. Με κάποιο τρόπο, ό, τι κι αν σε απασχολούσε ως παιδί κατέληγε σε υπόθεση που στρέφονταν γύρω από εκείνους κι όχι εσένα.

Σε προσέβαλλαν συνέχεια – Οι γονείς σου σε υποτιμούσαν, σε απαξίωνεαν και σε ταλαιπωρούσαν σε μόνιμη βάση. Μπορεί ακόμα και να επέμεναν να τονίζουν κάποια ανασφάλειά σου, την οποία χρησιμοποιούσαν για να σε ταπεινώσουν.

Ασκούσαν υπερβολικό έλεγχο πάνω σου – με άλλα λόγια, όταν δεν τους υπάκουες, θα σε τιμωροούσαν. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο “υπάκουσέ με ή θα τιμωρηθείς”. Η φύση της τιμωρίας μπορεί να ήταν συναισθηματική ή σωματική, συμπεριλαμβανομένου συναισθηματικών εκβιασμών ή/και ξυλοδαρμών.

Πρόκληση πνευματικής σύγχυσης – προκειμένου να σε ελέγξουν, χρησιμοποιούσαν μια ψυχολογική τακτική χειρισμού για να σου προκαλέσουν πνευματική σύγχυση. Αυτό σημαίνει ότι σε έκαναν σκόπιμα να νιώσεις ότι τρελαίνεσαι ή να αμφιβάλλεις για τη λογική σου, για να έχουν το πάνω χέρι. Μια τέτοια τακτική δημιουργεί μόνιμη αμφιβολία για το ίδιο το άτομο κατά την παιδική ηλικία, την εφηβεία ή και την ενήλικη ζωή του.

Ήσουν ο “γονιός” του γονιού σου – ως παιδί, είχες επιφορτιστεί με τη φροντίδα του γονιού σου. Είχες μετατραπεί σε έναν αναπληρωματικό γονιό που έπρεπε να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, αντί να φροντίζει εκείνος τις δικές σου.

Οι γονείς σου είχαν ένα “αγαπημένο” παιδί – στην οικογένειά σου ένα παιδί ήταν το αγαπημένο και ένα ο αποδιοπομπαίος τράγος. Με άλλα λόγια το ένα παιδί το έβλεπαν σαν τέλειο, ενώ το άλλο ήταν το μαύρο πρόβατο και η πηγή κάθε κακού. Οι ρόλοι αυτοί μπορεί να άλλαζαν συχνά.

Αντιδρούσαν πολύ έντονα σε κάθε μορφή κριτικής – Αν μπήκες ποτέ στη διαδικασία να επικρίνεις τον πατέρα ή τη μητέρα σου, ποια ήταν η αντίδρασή τους; Αν κάποιος από τους δύο ήταν ναρκισσιστής, είναι πιθανό να αντέδρασαν με ακραίο τρόπο: φωνές ή και βία σωματική είναι πιθανά.

Προβολή της κακής τους συμπεριφοράς πάνω σου – για παράδειγμα, αν ήσασταν σε κάποια διένεξη μπορεί να σου φώναζαν με υστερικό τρόπο “πώς τολμάς και μιλάς έτσι στη μητέρα σου. Πήγαινε στο δωμάτιό σου και θα τα ξαναπούμε όταν σταματήσεις να τσιρίζεις”.

Δεν έδειξαν ποτέ καθόλου ενσυναίσθηση – δε σε ρώτησαν ποτέ για τα συναισθήματά σου, δε σου στάθηκαν ψυχολογικά ή νοιάστηκαν πραγματικά για εσένα. Έμοιαζαν να ενδιαφέρονται αποκλειστικά για τα προσωπικά τους συναισθήματα.

Αυθεντίες – ακόμα κι όταν έκαναν κάποιο λάθος ή σε αντιμετώπιζαν με άδικο τρόπο, δε σου ζητούσαν ποτέ συγνώμη. Όταν τους αντιμετώπιζες για το γεγονός, αρνούνταν όλες τις κατηγορίες και προσπαθούσαν να στρέψουν την ευθύνη πάνω σου.

Τους άρεσε να παρουσιάζουν την εικόνα της τέλειας οικογένειας στους απ' έξω – Είναι πιθανό οι γονείς σου να έφταναν σε ακραία σημεία προκειμένου να περάσουν την εικόνα της αγαπημένης, επιτυχημένης, αξιοζήλευτης οικογένειας. Πιθανότατα γνώριζες πολύ καλά πόσο ψεύτικο ήταν όλο αυτό, αλλά σιωπούσες φοβούμενος την οργή τους.

Στα παραπάνω μπορεί να αναγνωρίζεις κάποιες συμπεριφορές των γονιών σου ή και όλες (σ' αυτήν την περίπτωση, προσοχή!)

Αν αναρωτιέσαι ακόμα αν είσαι το παιδί ενός ναρκισσιστή, είναι πιθανό να αντιμετωπίζεις προβλήματα όπως:

• Συνεξάρτηση στις σχέσεις σου
• Περιορισμένη αίσθηση του εαυτού
• Μη ξεκάθαρα διαπροσωπικά όρια και αδυναμία να πεις “όχι”
• Χρόνια ενοχή ή ντροπή
• Αποστροφή προς τον ίδιο σου τον εαυτό
• Κενότητα
• Θέματα έλλειψης εμπιστοσύνης
• Αδυναμία έκφρασης ή διαχειρισμού συναισθημάτων
• Άγχος ή κατάθλιψη
• Τάση να ικανοποιείς πάντα τους άλλους

(σε άλλη ανάρτηση θα αναφερθώ για τους μηχανισμούς διαχείρισης της συμπεριφοράς γονιών με ΝΔΠ, στην ενήλικη ζωή και τι μπορεί να γίνει προκειμένου να καταφέρει κανείς να βιώσει μια πιο γεμάτη και ουσιαστική ζωή)

Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι ένα θέμα που αγγίζει πολύ κόσμο. Παρ' όλ'αυτά δεν έχω αναφερθεί σ' αυτήν ως τώρα. Ένας λόγος είναι η ιδιαίτερη δυναμική που αποκτά μια σχέση ενός ατόμου με ενσυναίσθηση κι εκείνου με τη συγκεκριμένη διαταραχή (θέμα στο οποίο θα επανέλθω με άλλη δημοσίευση). Ένας άλλος είναι γιατί ζούμε σε μια ναρκισσιστική κοινωνία οπότε καθίσταται συχνά δύσκολο να εντοπίσουμε και να ονομάσουμε “πρόβλημα” κάτι που θεωρείται νόρμα.

Στη συγκεκριμένη δημοσίευση θα αναφερθώ πολύ γενικά στην κατάσταση αυτή και ο σκοπός της είναι όχι τόσο η ευαισθητοποίηση των ίδιων των ατόμων με τη διαταραχή αυτή – θα ήταν σχεδόν αφελές να πιστεύει κανείς κάτι τέτοιο, αλλά γιατί η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι η μόνη ίσως κατάσταση, για την οποία καταλήγουν να βλέπουν ειδικό εκείνοι, οι οποίοι βρίσκονται κοντά στο άτομο που πάσχει από αυτήν.

Γενικά

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι ένας από τους διάφορους τύπους διαταραχών προσωπικότητας και πρόκειται για μια ψυχική κατάσταση, στην οποία το άτομο έχει μια “φουσκωμένη” αίσθηση της σπουδαιότητάς του, μια βαθιά ανάγκη για υπερβολική προσοχή και θαυμασμό, προβληματικές σχέσεις και έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους. Αλλά πίσω από τη μάσκα μιας ακραίας αυτοπεποίθησης, υπάρχει μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση που είναι ευάλωτη στην παραμικρή κριτική.

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας προκαλεί προβλήματα σε πολλούς τομείς της ζωής, όπως οι σχέσεις, η εργασία, το σχολείο ή οι οικονομικές υποθέσεις. Τα άτομα με τη διαταραχή αυτή μπορεί να είναι γενικά δυστυχισμένα και απογοητευμένα όταν δεν τυγχάνουν της μεταχείρισης που επιθυμούν ή όταν δε λαμβάνουν το θαυμασμό και την προσοχή που πιστεύουν ότι αξίζουν. Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανό να αισθάνονται ότι οι σχέσεις τους δεν τους ικανοποιούν ή να κάνουν τους άλλους, με τη συμπεριφορά τους, να τους αποφεύγουν.

Η θεραπεία για τη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας επικεντρώνεται στην ψυχοθεραπεία μέσω ομιλίας.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της διαταραχής καθώς και η σοβαρότητά τους, ποικίλλουν. Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να:

• Έχουν υπερβολική αίσθηση προσωπικής αξίας
• Πιστεύουν ότι αξίζουν ειδικής μεταχείρισης και δικαιωμάτων και απαιτούν συνεχή, υπερβολικό θαυμασμό.
• Περιμένουν να αναγνωρίζονται ως ανώτεροι ακόμα κι αν δεν έχουν κάποιο επίτευγμα να επιδείξουν.
• Υπερβάλλουν για επιτεύγματα και ταλέντα.
• Έχουν έντονες φαντασιώσεις επιτυχίας, δύναμης, λαμπρότητας, ομορφιάς ή για τον τέλειο σύντροφο.
• Πιστεύουν ότι είναι ανώτεροι και ότι μπορούν να συσχετιστούν μόνο με εξίσου εξαιρετικούς ανθρώπους.
• Μονοπωλούν τις συνομιλίες και υποτιμούν ή απαξιώνουν ανθρώπους που αντιλαμβάνονται ως κατώτερους.
• Περιμένουν να έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση και αναντίρρητη συμμόρφωση των άλλων με τις επιταγές και προσδοκίες τους.
• Εκμεταλλεύονται τους άλλους για να πάρουν αυτό που θέλουν.
• Δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να αναγνωρίσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων.
• Ζηλεύουν τους άλλους και πιστεύουν ότι όλοι ζηλεύουν τους ίδιους.
• Συμπεριφέρονται με έπαρση ή υπεροψία, είναι αλαζόνες, καυχιούνται και έχουν επιτηδευμένη συμπεριφορά.
• Επιμένουν να έχουν το καλύτερο από οτιδήποτε-το καλύτερο αυτοκίνητο, τα καλύτερα ρούχα, τα καλύτερα έπιπλα κλπ.

Παράλληλα, τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας αντιμετωπίζουν προβλήματα στο να χειριστούν οτιδήποτε αντιλαμβάνονται ως κριτική και μπορεί:

• Να γίνουν ανυπόμονοι ή οξύθυμοι όταν δεν τυγχάνουν ειδικής μεταχείρισης.
• Έχουν σημαντικά προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και θίγονται εύκολα.
• Αντιδρούν με οργή ή περιφρόνηση και προσπαθούν να υποτιμήσουν τον άλλον για να φανούν οι ίδιοι ανώτεροι.
• Δυσκολεύονται να ρυθμίσουν συναισθήματα και συμπεριφορές.
• Βιώνουν σοβαρές δυσκολίες όταν πρέπει να διαχειριστούν το άγχος τους ή να προσαρμοστούν σε κάποια αλλαγή.
• Μπορεί να πέσουν σε κατάθλιψη ή να έχουν κακή διάθεση όταν οι καταστάσεις που βιώνουν δεν τους επιτρέπουν να αγγίξουν την τελειότητα όπως την έχουν συλλάβει οι ίδιοι.
• Έχουν κρυφά αισθήματα ανασφάλειας, ντροπής, ταπείνωσης και νιώθουν ευάλωτοι.

Πότε πρέπει να απευθυνθεί το άτομο σε ειδικό

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας δε θέλουν να πιστεύουν ότι κάτι δεν πάει καλά, επομένως είναι απίθανο να ζητήσουν θεραπεία. Αν το κάνουν, είναι πιο πιθανό να ζητήσουν βοήθεια για τα συμπτώματα κατάθλιψης που μπορεί να έχουν, λόγω χρήσης ναρκωτικών, αλκοόλ ή γενικά για κάποιον άλλο λόγο, που δε σχετίζεται όμως με τη διαταραχή αυτή καθεαυτή. Επίσης είναι πολύ δύσκολο να δεσμευτούν σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο, μια που η ευθιξία τους θα τους κάνει να βιώσουν τη διαδικασία ως προσβλητική για την αυτοπεποίθησή τους.

Αιτίες

Δεν είναι γνωστό τι προκαλεί τη διαταραχή ναρκισσιστικής προσωπικότητας. Όπως η ίδια η ανάπτυξη της προσωπικότητας ή στην περίπτωση των άλλων διαταραχών ψυχικής υγείας, πρόκειται για μια διαδικασία πολύπλοκη και πολύπλευρη. Μπορεί να συνδέεται με:

Το περιβάλλον – η υπερβολική λατρεία ή η υπερβολική κριτική από πλευράς των γονέων κατά την παιδική ηλικία μπορεί να απορυθμίζουν την εμπειρία του παιδιού.

Η Γενετική - κληρονομικοί παράγοντες

Η νευροβιολογία – η σύνδεση μεταξύ του εγκεφάλου, της συμπεριφοράς και της διαδικασίας της σκέψης.

Επιπλοκές

Οι επιπλοκές της διαταραχής αυτής και άλλων συνθηκών που μπορεί να συνυπάρχουν, μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δυσκολίες στις σχέσεις
• Προβλήματα στην εργασία
• Κατάθλιψη και άγχος
• Προβλήματα σωματικής υγείας
• Κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών
• Αυτοκτονικές σκέψεις ή συμπεριφορά

Ψυχική υγεία

Τι σημαίνει “καλή ψυχική υγεία”; Όλοι είμαστε περισσότερο ή λιγότερο πνευματικά υγιείς κι αυτό συνήθως ποικίλλει στη ζωή μας, ειδικά όταν αντιμετωπίζουμε δύσκολα γεγονότα, αλλαγές και ούτω καθεξής. Είτε το ονομάζουμε ψυχολογική ευημερία, ευτυχία, ικανοποίηση ή θετική νοοτροπία, οι όροι αυτοί σχετίζονται με την καλή ψυχική υγεία.

Όσον αφορά τη σωματική μας υγεία, είναι μέρος της καθημερινότητάς μας να θέλουμε να νιώθουμε σωματικά ενεργοί, δυνατοί, ισορροπημένοι στο βάρος μας, να τρώμε υγιεινά, να είμαστε ευλύγιστοι και ανθεκτικοί και να μην είμαστε επιρρεπείς σε διάφορες παθήσεις. Σίγουρα παραπονιόμαστε για τα προβλήματά μας και λέμε για όλα όσα θα έπρεπε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την κατάσταση. Επίσης ξέρουμε ότι δεν είναι εύκολο να παραμείνουμε σωματικά υγιής αν δεν εξασκούμαστε ειδικά αν αντιμετωπίσαμε θέματα υγείας. Γνωρίζουμε επίσης πως αν φτάσουμε στην κορυφή της φυσικής μας κατάστασης, δε θα μπορέσουμε να τη διατηρήσουμε για το υπόλοιπο της ζωής μας, αν δε φροντίσουμε γι'αυτό.

Οι έρευνες μας λένε ότι η καλή ψυχική υγεία είναι ακόμα πιο ευεργετική από την καλή σωματική υγεία. Μια θετική ψυχική προοπτική αυξάνει το ρυθμό και την ταχύτητα ανάκαμψης από σοβαρή, ακόμα και απειλητική για τη ζωή, ασθένεια. Η ψυχολογική ανθεκτικότητα και ευεξία δίνει στους ανθρώπους τη δύναμη να μετατρέψουν τα προβλήματα σε προκλήσεις και τελικά σε θριάμβους.

Ωστόσο, κάθε φορά που ερωτάται κάποιος ποιες λέξεις του έρχονται στο μυαλό σχετικά με τον όρο “ψυχική υγεία” οι απαντήσεις αφορούν την κακή ψυχική υγεία! Σα να έχουν αλλοιωθεί οι έννοιες και να εστιάζουμε μονάχα στο πρόβλημα.

Εν τω μεταξύ, βιώνουμε μια επιδημία κακής ψυχικής υγείας. Περίπου 1 στους 4 βιώνουν κάποια μορφή κάποιου κοινού προβλήματος ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος και διάφορα συμπτώματα που σχετίζονται με αυτό. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας από την πλευρά τους, υποστηρίζουν μόνο το 1% του πληθυσμού, τα οποία αντιμετωπίζουν πολύ πιο σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, ενώ οι θεραπείες που προσφέρονται στον ιδιωτικό τομέα συχνά δεν είναι σωστά κατευθυνόμενες και αλληλορυθμιζόμενες. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η πλειοψηφία των περιπτώσεων μακροχρόνιας απουσίας από τη δουλειά οφείλεται σε καταστάσεις που σχετίζονται με το άγχος.

Το πρόβλημα με την εστίαση στα προβλήματα και στον πόνο, είναι ότι μας έχουν κάνει ειδικούς σ'αυτά. Αναζητούμε θεραπείες για να διορθώσουμε το πρόβλημα, αντί να επικεντρωθούμε σ'αυτό που θα μας προσφέρει καλή ψυχική υγεία. Γνωρίζουμε ότι η σωματική υγεία είναι πολυδιάστατη – λίγοι γνωρίζουν πώς η άντληση σιδήρου από τις τροφές συμβάλει στην κατασκευή των μυών, αλλά όλοι ξέρουν ότι η κατανάλωσή του συμβάλει στη συνολική σωματική υγεία.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της καλής ψυχικής υγείας;

Σύνδεση

Η ύπαρξη θετικών στενών σχέσεων είναι σημαντική για την καλή ψυχική μας υγεία, καθώς και η ποικιλία των συναναστροφών μας μέσα από ένα δίκτυο φίλων, γνωστών και συναδέλφων. Η προσφορά στους άλλους είναι άλλη μια πτυχή της σύνδεσης, η οποία βελτιώνει την αίσθηση της αυτοεκτίμησης και της ευημερίας μας.

Πρόκληση

Πρόκληση σημαίνει μάθηση και ανάπτυξη. Για τα παιδιά, η καθημερινότητα φέρνει νέες προκλήσεις, όμως ως ενήλικες συχνά όλο και περισσότερο φοβόμαστε την αλλαγή και είμαστε απρόθυμοι να μάθουμε καινούρια πράγματα ή να αντιμετωπίσουμε άγνωστες καταστάσεις. Έτσι η επέκταση της “comfort zone” μας, ακόμα και με μικρούς τρόπους αν αισθανόμαστε ιδιαίτερα ευάλωτοι, θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε την αυτοπεποίθησή μας και να αποκτήσουμε μια αίσθηση προσωπικής επιτυχίας.

Ψυχραιμία

Η ψυχραιμία συνεπάγεται την αίσθηση ισορροπίας και την ικανότητα να αποστασιοποιούμαστε από τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Σημαίνει την ικανότητά μας να ανταποκριθούμε, παρά να αντιδράσουμε. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αίσθηση πνευματικής σύνδεσης, η οποία μπορεί να έρθει μέσω συγκεκριμένης πεποίθησης, πίστης, ή μέσω της σχέσης μας με τη φύση. Ένας ψυχικά υγιής άνθρωπος αισθάνεται μια εσωτερική δύναμη πνεύματος και βρίσκει τρόπους για να υποστηρίξει αυτό το αίσθημα.

Χαρακτήρας

Ο χαρακτήρας σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τις εμπειρίες μας και τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε σε αυτές. Ο καθένας μας έχει τη δική του προσωπική ιστορία, ή ιστορίες, τις οποίες μπορεί να λέμε ή όχι στους άλλους. Μπορεί να βλέπουμε τον εαυτό μας σαν ήρωα, σαν θύμα ή σαν “κακό” άνθρωπο, και σε όποια πλευρά κι αν στεκόμαστε αυτό να επιδρά γενικά στην ψυχική μας υγεία. Κάποιος που έχει βιώσει ένα σοβαρό τραύμα στη ζωή του, μπορεί να αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία στο να το συνδέσει με την υπόλοιπη ζωή του, και να αισθάνεται κυριολεκτικά κατακερματισμένος. Η καλή ψυχική υγεία σημαίνει να έχουμε έντονη αίσθηση προσωπικών αξιών, συναίσθηση των δυνάμεων, δεξιοτήτων και πόρων καθώς και προσωπικές ιστορίες όπου έχουμε μάθει από λάθη, αλλά και ιστορίες επιβίωσης, επιτυχίας και εκτίμησης.

Δημιουργικότητα

Η δημιουργικότητα αντιπροσωπεύει τη διασκεδαστική και παιδική πτυχή της ψυχικής μας υγείας. Ως παιδιά είμαστε εκ φύσεως δημιουργικοί και παίζουμε. Μεγαλώνοντας, η δημιουργικότητα και παιχνιδιάρικη διάθεσή μας αποθαρρύνεται ή υποβαθμίζεται, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει μεγάλη απογοήτευση, μειώνοντας την ικανότητα του εγκεφάλου μας να λειτουργεί όσο καλά θα μπορούσε. Η εξερεύνηση δημιουργικών δραστηριοτήτων έχει διαπιστωθεί ότι έχει ισχυρό θεραπευτικό αποτέλεσμα και συχνά η καλή ψυχική υγεία εξαρτάται εν μέρει από τις ευκαιρίες που φέρνουν χαρά, διασκέδαση και δημιουργικότητα στη ζωή μας.

Αυτά τα 5 στοιχεία προσφέρουν ένα πλαίσιο, εντός του οποίου μπορούμε να αναλογιστούμε την ψυχική μας υγεία όπως θα κάναμε για τη σωματική. Και μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να είμαστε υπόδειγμα σωματικής υγείας, αλλά δε χρειάζεται να είμαστε τέλειοι. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την ψυχική μας υγεία, η οποία είναι ένα έργο σε εξέλιξη και πάντα θα είναι.

Στα χρόνια που πέρασαν, πολλοί άνθρωποι με σωματικές ασθένειες αντιμετωπίζονταν σκληρά εξαιτίας της άγνοιας και της ντροπής. Ενώ μέχρι πρόσφατα οι άνθρωποι φοβούνταν να ξεστομίσουν τη λέξη “καρκίνος”. Σήμερα η κακή ψυχική υγεία είναι ο “ελέφαντας στο δωμάτιο”, στην οποία πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας, να λειτουργήσουμε με κοινή λογική και να αρχίσουμε να συζητάμε με γόνιμο τρόπο για το θέμα αυτό.

Πώς οι στίχοι της μουσικής που ακούμε επηρεάζουν τον εγκέφαλο;

Aν κάποιος μας ρωτήσει “γιατί ακούς αυτό το τραγούδι;” μια πιθανή απάντηση μπορεί να είναι “γιατί με κάνει αισιόδοξο, μου δίνει ενέργεια και δύναμη να συνεχίσω”. Από μια τέτοια απάντηση λοιπόν, προκύπτει το ερώτημα Πώς οι στίχοι της μουσικής διαμορφώνουν τον εγκέφαλο για την πρόσληψη και ερμηνεία των πληροφοριών;

έχουν διεξαχθεί εκατοντάδες μελέτες, οι οποίες αποδεικνύουν ότι οι στίχοι έχουν πολύ έντονη επιρροή στον τρόπο σκέψης, στη συμπεριφορά, στη διάθεση και πολλά από αυτά συμβαίνουν χωρίς συνειδητή επίγνωση. Τα αγαπημένα τραγούδια τα ακούμε ξανά και ξανά για εκατοντάδες φορές, γι'αυτό κι έχει νόημα να υποθέσουμε ότι οι στίχοι των τραγουδιών μπορεί να έχουν βαθιές επιπτώσεις στην αντίληψη του ακροατή για τον κόσμο, τους άλλους ανθρώπους και τα συναισθήματα που βιώνουν καθώς και την ένταση των συναισθημάτων τους.

Οι επιστήμονες πλέον συμφωνούν ότι το μεγαλύτερο μέρος των γνωστικών λειτουργιών συμβαίνουν έξω από το συνειδητό πεδίο σε ποσοστό μάλιστα 90-95%! Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μη διαφανούς δραστηριότητας είναι αυτόματο και συναισθηματικό και συμβαίνει χωρίς να το συνειδητοποιούμε.

Παρά την έλλειψη συναίσθησης, η υποσυνείδητη δραστηριότητα έχει τεράστιο αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσω των αισθήσεων, των καθημερινών συμπεριφορών, των συναισθημάτων που βιώνουμε, αλλά και την ικανοποίηση που παίρνουμε από τη ζωή μας. Συγκεκριμένα έχουν γίνει πολλές έρευνες βασισμένες σε ένα φαινόμενο γνωστό ως priming. To priming συντελείται με την έκθεση του ατόμου σε συγκεκριμένα ερεθίσματα, όπως λέξεις, στίχους, περιβάλλοντα που ενεργοποιούν τον εγκέφαλό τους. Παρατηρήθηκε λοιπόν, ότι μόλις ενεργοποιηθεί το εν λόγω ερέθισμα, το άτομο τείνει να ενεργεί με τρόπους σύμφωνους με το ερέθισμα αυτό, χωρίς να συνειδητοποιεί το λόγο για τον οποίο συμπεριφέρεται κατά τον τρόπο αυτόν. Το priming έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τη συμπεριφορά με δραματικό τρόπο. Φανταστείτε λοιπόν το εαυτό σας να παίρνει μέρος στο παρακάτω πείραμα:

Ένας ερευνητής σας δίνει μερικές μπερδεμένες λέξεις και σας λέει να πάτε να τον βρείτε όταν θα έχετε καταφέρει να σχηματίσετε μια πρόταση που βγάζει νόημα. Υπάρχει μία λέξη την οποία μπορείτε να μη χρησιμοποιήσετε. Οι λέξεις είναι: τον, διακόπτουν, ενοχλούν, συνήθως, αυτοί. Το πιθανό αποτέλεσμα στο οποίο μπορείτε να καταλήξετε θα μοιάζει με το “αυτοί συνήθως τον διακόπτουν” ή “αυτοί συνήθως τον ενοχλούν”. Έχοντας ολοκληρώσει αυτό που σας ζητήθηκε, να ξεμπερδέψετε δηλαδή τις λέξεις και να τις κάνετε πρόταση, πηγαίνετε να βρείτε τον ερευνητή, ο οποίος βρίσκεται στη μέση μιας συζήτησης με κάποιον άγνωστο και δε σας δίνει καμιά σημασία. Τι κάνετε;

Τα πειράματα αυτά λοιπόν έδειξαν ότι τα άτομα που είχαν να σχηματίσουν προτάσεις με λέξεις με “αγενές” περιεχόμενο, διέκοπταν τον ερευνητή λέγοντας “τέλειωσα, τώρα τι κάνω;”. Αντίθετα, αυτοί που είχαν πιο “ευγενικές” λέξεις, ήταν σε θέση να περιμένουν μέχρι και 10 λεπτά ώστε να τελειώσει ο ερευνητής τη συζήτηση που είχε, χωρίς να έχουν ιδέα τι τους έκανε τόσο υπομονετικούς.

Και περνάμε στη μουσική: Μια έρευνα του κρατικού πανεπιστημίου του Κάνσας διαπίστωσε ότι όταν οι άνθρωποι εκτίθενται σε στίχους πατριωτικών τραγουδιών, γίνονται πιο στενόμυαλοι, προκατειλημμένοι και έχουν λιγότερη ενσυναίσθηση. Δεν έβαλαν τον εαυτό τους στη θέση κάποιου άλλου για να δουν με τα δικά του μάτια τη δεδομένη κατάσταση.

Αντίθετα, σε άλλο πείραμα, όπου ακούγανε τους στίχους ενός παιδικού τραγουδιού, έγιναν πιο κοινωνικοί, πιο δεκτικοί και έδειχναν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση. Η υπόθεση πίσω από αυτό είναι ο συνειρμός που συντελέστηκε με τα παιδικά τραγούδια, ενδεχομένως τους θύμισε κάποια στιγμή ευτυχίας από τη δική τους παιδική ηλικία.

Συμπερασματικά, οι μουσικοί στίχοι έχουν αντίκτυπο στη στάση μας απέναντι στους άλλους, στα συναισθήματα και στην ένταση που τα βιώνουμε, αλλά και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας. Δεδομένων των ερευνών αξίζει να ελέγξουμε προσεκτικά τους στίχους των τραγουδιών που ακούμε συχνά γιατί μπορεί να μας επηρεάζουν περισσότερο απ'όσο μπορούμε να φανταστούμε.

Πηγή: http://drjohnblog.guidetoself.com/2009/06/29/how-do-song-lyrics-affect-your-brain-lyrics-prime-the-brain-for-good-and-bad/

Παιδική κακοποίηση : πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις

Ως παιδί, ο κόσμος σου είναι οι γονείς και η οικογένεια. Δεν έχεις άμυνες απέναντι στην πραγματικότητα που σου υποβάλουν, γιατί δεν έχεις μέτρο σύγκρισης και δυνατότητα διαφυγής. Κι αν αυτή η πραγματικότητα, το "φυσιολογικό",  τύχει να είναι οδυνηρή και γεμάτη άγχος, τότε αρχίζουν να ενεργοποιούνται μηχανισμοί άμυνας, που ως ενήλικα σε καθιστούν δυσλειτουργικό σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής. Ορισμένα από τα πιθανά αποτελέσματα μιας τραυματικής, καταχρηστικής παιδικής ηλικίας, είναι και τα παρακάτω:

Σχέσεις /σεξουαλικά προβλήματα:

-Θέματα προσκόλλησης και συναισθηματικού δεσίματος (με άλλους/με τα παιδιά σου)

-Φόβος για τους άνδρες /γυναίκες

-Σεξουαλικό(-ή) άγχος / δυσλειτουργία / αποφυγή / προκλητικότητα

-Σύγχυση σεξουαλικής ταυτότητας

-Φόβος / αναζήτηση οικειότητας

-Θέματα εμπιστοσύνης με πρόσωπα εξουσίας

Σχέσεις με τον εαυτό:

-Έλλειψη αυτοπεποίθησης

-Χαμηλή αυτοεκτίμηση

-Αποστροφή για το σώμα σου/ κακή εικόνα για το σώμα σου

Θέματα σωματικής υγείας:

-Πεπτικά προβλήματα

-Αναπνευστικά προβλήματα (άσθμα), Υπεραερισμός (γρήγορη, ρηχή αναπνοή)

-Χρόνιος πόνος (πονοκέφαλοι/ πλάτη/ ώμοι/ λαιμός/ στομάχι/ λεκάνη)

-Προβλήματα εγκυμοσύνης

-Προβλήματα στειρότητας

-Αδυναμία τακτικής ιατρικής παρακολούθησης (οδοντιατρική θεραπεία, οφθαλμολογικές εξετάσεις)

Προβλήματα/ θέματα συμπεριφοράς:

-Αυτοκτονικές σκέψεις / απόπειρα αυτοκτονίας/ ολοκληρωθείσα αυτοκτονία

-Κατάχρηση ουσιών (αλκοολ/ναρκωτικά)

-Άλλοι εθισμοί, όπως κάπνισμα, τζόγος, ψώνια κλπ

-Αυτοτραυματισμοί

-Τελειομανία

-Εργασιομανία

-Επικίνδυνη / ψυχαναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά ή αποφυγή της σεξουαλικής οικειότητας (συμπεριλαμβανομένου των εξετάσεων υγείας)

-Αναθυματοποίηση

-Εγκληματική συμπεριφορά

-Αδιάφορος /υπερπροστατευτικός ως γονέας

-Ανεπίλυτος θυμός που οδηγεί σε έντονες αντιπαραθέσεις

-Ανικανότητα να υπερασπιστείς τον εαυτό σου / πνίγεσαι  από τις ανάγκες των άλλων

Θέματα ψυχικής υγείας:

-Διαταραχές άγχους (κρίσεις πανικού/ κοινωνικό άγχος)

-Διαταραχές της συμπεριφοράς

-Άγχος

-Φοβίες (αποφυγή οδοντιατρικών/ γυναικολογικών εξετάσεων)

-Καταθλιπτικές διαταραχές

-Διατροφικές διαταραχές / παχυσαρκία

-Διαταραχές της διάθεσης

-Διαταραχές προσωπικότητας (borderline, διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας κλπ)

-Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (flashback, εφιάλτες, παρεισφρητικές αναμνήσεις, διαταραχές ύπνου, προβλήματα συγκέντρωσης, υπερευαισθησία προσοχής, υπερβολικά ξαφνιάσματα, αυξημένη συναισθηματική διέγερση, συναισθηματικό μούδιασμα (αίσθημα ότι είσαι αποκομμένος από τα συναισθήματά σου/ έλλειψη συναισθημάτων)

Είδη παραμορφωμένου τρόπου σκέψης

Φιλτράρισμα: παίρνεις τα αρνητικά στοιχεία και τα μεγεθύνεις, φιλτράροντας (και τελικά αγνοώντας) όλες τις θετικές πλευρές μιας κατάστασης.

Πόλωση: τα πράγματα είναι μαύρα ή άσπρα, καλά ή κακά. Αν δεν είσαι τέλειος, είσαι αποτυχία. Δεν υπάρχει ενδιάμεση κατάσταση.

Υπερ-γενίκευση: καταλήγεις σε ένα γενικό συμπέρασμα που βασίζεται σε ένα μόνο περιστατικό ή σε ένα μόνο αποδεικτικό στοιχείο. Αν κάποτε σου συνέβη ένα κακό, περιμένεις να σου συμβεί ξανά και ξανά.  

Νοητική ανάγνωση: χωρίς οι άλλοι να το εκφράζουν, ξέρεις τι αισθάνονται και γιατί συμπεριφέρονται όπως συμπεριφέρονται. Συγκεκριμένα, είσαι σε θέση να καταλάβεις πώς οι άνθρωποι αισθάνονται για ‘σένα.   

Καταστροφολογία: περιμένεις την καταστροφή. Παρατηρείς ή ακούς για κάποιο πρόβλημα και αρχίζεις τα «και αν;»: «Κι αν γίνει κάποιo κακό;», «Κι αν συμβεί σε εσένα/ εμένα;»

Παίρνεις τα πάντα προσωπικά: σκέφτεσαι πως ό,τι κάνουν ή λένε οι άλλοι είναι κάποιου είδους αντίδραση προς εσένα. Επίσης, συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους, προσπαθώντας να προσδιορίσεις ποιος είναι εξυπνότερος, ομορφότερος κλπ.

Πλάνες ελέγχου: αν νιώθεις ότι ελέγχεσαι εξωτερικά, καταλήγεις να θεωρείς τον εαυτό σου αβοήθητο και θύμα της μοίρας. Στην αντίθετη περίπτωση της πλάνης του εσωτερικού ελέγχου,  θεωρείσαι υπεύθυνος για τον πόνο και την ευτυχία του καθενός γύρω σου.

Πλάνη της δικαιοσύνης: αισθάνεσαι πικρία επειδή νομίζεις ότι γνωρίζεις τι είναι δίκαιο, αλλά οι άλλοι δε συμφωνούν μαζί σου

Κατηγόρια: θεωρείς τους άλλους υπεύθυνους για τον πόνο σου ή βρίσκεσαι στο άλλο άκρο, όπου κατηγορείς τον εαυτό σου για κάθε πρόβλημα που προκύπτει.

Πρέπει:  έχεις μια λίστα από άκαμπτους κανόνες για το πώς πρέπει να ενεργείς εσύ και οι άλλοι. Θυμώνεις με όσους παραβιάζουν τους κανόνες και αισθάνεσαι ενοχή όταν το κάνεις εσύ.

Εκλογίκευση των συναισθημάτων: πιστεύεις αυτόματα ότι τα συναισθήματά σου είναι  πραγματικότητα. Πχ : αν αισθάνεσαι χαζός και βαρετός, τότε θεωρείς πως είσαι χαζός και βαρετός.

Πλάνη της αλλαγής: περιμένεις ότι οι άλλοι θα αλλάξουν για να ταιριάξουν στα δεδομένα σου, αρκεί να τους πιέσεις ή να τους κολακέψεις αρκετά. Αισθάνεσαι ότι πρέπει να αλλάξεις τους ανθρώπους γιατί  η ελπίδα σου για ευτυχία φαίνεται να εξαρτάται ολοκληρωτικά από αυτούς.

Γενικές ταμπέλες: αναγάγεις  ένα-δύο χαρακτηριστικά σε γενικευμένη, αρνητική κρίση.

Έχεις πάντα δίκιο: είσαι σε διαρκή προσπάθεια να αποδείξεις ότι οι απόψεις και οι πράξεις σου είναι σωστές.  Θεωρείς  αδιανόητο το να κάνεις λάθος και θα φτάσεις σε οποιοδήποτε σημείο προκειμένου να αποδείξεις την ορθότητά σου.

Πλάνη της θείας δίκης: περιμένεις να αποπληρωθούν οι θυσίες και η αυταπάρνησή σου, σαν κάποιος να σε βαθμολογεί. Νιώθεις πικρία όταν η ανταμοιβή που περιμένεις δεν έρχεται.

Τα Στάδια της Απώλειας

Αυτοδιάθεση για διαχείριση θυμού

«Δε χρειάζεται να αποδείξω τον εαυτό μου σε αυτήν την κατάσταση . Μπορώ να παραμείνω ήρεμος»

«Όσο είμαι ήρεμος, ελέγχω τον εαυτό μου»

«Δε χρειάζεται να αμφιβάλλω για τον εαυτό μου. Το τι λένε ο άλλοι δεν έχει σημασία. Ο μόνος που μπορεί να με κάνει να θυμώσω ή να με κρατήσει ήρεμο είμαι εγώ»

«Ο θυμός μου είναι ένα σημάδι  ότι ήρθε η ώρα να μιλήσω στον εαυτό μου και να χαλαρώσω»

«Δε χρειάζεται να αισθάνομαι ότι απειλούμαι  απ’ αυτήν την κατάσταση»

«Τίποτα δε με υποχρεώνει να είμαι ικανός και δυνατός συνέχεια. Είναι φυσιολογικό να αισθάνομαι αβέβαιος ή μπερδεμένος»

«Είναι αδύνατο να ελέγξεις άλλους ανθρώπους και καταστάσεις. Το μόνο που μπορώ να ελέγξω είναι ο εαυτός μου και ο τρόπος που εκφράζω τα συναισθήματά μου»

«Είναι φυσιολογικό να αισθάνομαι αβέβαιος ή ανασφαλής κάποιες φορές. Δεν χρειάζεται να ελέγξω άλλα άτομα ή καταστάσεις»

«Μπορώ να επιβιώσω αν κάποιοι με κριτικάρουν.  Τίποτα δεν ορίζει ότι πρέπει να είμαι τέλειος»

«Αν κάποιος θέλει να εκραγεί από την οργή και τα νεύρα του, είναι δικό του θέμα. Δε χρειάζεται να απαντήσω στο θυμό του ή να αισθανθώ ότι απειλούμαι»

«Είναι εντάξει το να απομακρυνθώ από έναν καυγά»

«Είναι ωραίο να έχω τη συμπάθεια και την έγκριση των άλλων, αλλά ακόμα και χωρίς αυτά μπορώ να δεχτώ και να αγαπώ τον εαυτό μου»

«Είναι αποδεκτό το να κάνω λάθη»

«Οι άνθρωποι θα συμπεριφέρονται όπως εκείνοι θέλουν, όχι με τον τρόπο που θέλω εγώ»

«Νιώθω θυμωμένος, αυτό σημαίνει ότι πίσω από το αίσθημα του θυμού είτε έχω πληγωθεί, είτε φοβάμαι, είτε νιώθω ότι απειλούμαι»

Θέτοντας Όρια

- Ο θυμός, η οργή, το παράπονο, το αίσθημα απειλής, ασφυξίας ή η θυματοποίηση αποτελούν πολύτιμες ενδείξεις σχετικά με τα όρια που ίσως χρειάζεται να ορίσετε.

- Δεν μπορείτε να θέσετε όρια με κάποιον και ταυτόχρονα να φροντίσετε για τα συναισθήματά του. Μπορεί να αισθανθούν πληγωμένοι, θυμωμένοι ή απογοητευμένοι, αλλά αυτό δεν είναι δικό σας πρόβλημα. 

- Όταν θέτουμε όρια, ακούγεται ως εξής: «Αν εσύ δεν…» (π.χ. δεν πληρώσεις το ενοίκιο εγκαίρως) «…τότε εγώ θα…» (π.χ. θα σου ζητήσω να φύγεις από το σπίτι). Κάντε το σύντομο και απλό.

- Όταν αρχίζετε να θέτετε όρια, είναι φυσιολογικό αν αισθανθείτε ντροπή ή φόβο.

- Θα θέσετε όρια τη στιγμή που είστε έτοιμοι και μόνο, όχι νωρίτερα.

- Έχετε το δικαίωμα να πείτε, για παράδειγμα «Δε σου επιτρέπω να ξεσπάς σε ‘μένα το θυμό σου» ή «Δε δέχομαι την ασέβειά σου. Αν δε μπορείς να με σεβαστείς, μείνε μακριά».  Όταν κάποιος συμπεριφέρεται χωρίς να σας σέβεται, έχετε κάθε δικαίωμα να του το πείτε, να του ζητήσετε να το σταματήσει και να τον αποφύγετε αν η συμπεριφορά του δεν αλλάξει.

- Κανείς δεν έχει δικαίωμα να ζητήσει να μάθει τι σκέφτεστε και τι κάνετε. Οι πληροφορίες που μοιράζεστε με άλλους για θέματα που σας αφορούν, καθορίζονται από το αν αυτό φαίνεται σωστό σε εσάς και όχι από αυτό που θέλουν εκείνοι.

- Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να σας πει τι να σκέφτεστε, να αισθάνεστε ή να κάνετε. Είστε κύριος των σκέψεων, των συναισθημάτων, των αξιών και των πεποιθήσεών σας.

- Δε χρειάζεται να είστε «καλοί» με ανθρώπους που δεν είναι καλοί μαζί σας.

- Είναι ανάγκη και δικαίωμά σας να αγαπάτε, να σέβεστε και να υπερασπίζεστε τον εαυτό σας.

- Έχετε κάθε δικαίωμα να είστε ο εαυτός σας και να ζείτε αβλαβείς  τη ζωή σας, ανεξάρτητα από το αν στους άλλους δεν αρέσει αυτό.

- Δε χρειάζεται να αισθάνεστε ενοχές επειδή δε συμπεριφέρεστε όπως οι άλλοι μπορεί να θέλουν ή επειδή δε δίνετε στους άλλους αυτό που περιμένουν από εσάς.

- Έχετε κάθε δικαίωμα στις αδυναμίες και στις ατέλειές σας. Δε χρειάζεται να αισθάνεστε ένοχοι επειδή δεν είστε τέλειοι.

- Είστε απολύτως αποδεκτοί ακριβώς όπως είστε αυτή τη στιγμή, με όποιες αισθήσεις, σκέψεις και συναισθήματα βιώνετε.